Κατάθλιψη: Τα συμπτώματα, οι λόγοι εμφάνισης και ο ρόλος της σκέψης

Ακρόαση άρθρου......

Τι είναι η κατάθλιψη;

Είναι σύνηθες οι άνθρωποι να βιώνουν αλλαγές στη διάθεσή τους, σε διάφορες φάσεις της ζωής τους. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, όταν η διάθεσή μας επιμένει να είναι αρνητική και να μας προκαλεί δυσφορία, είναι χρήσιμο να αναζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού για να αισθανθούμε καλύτερα.

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης

Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως μειωμένη ενέργεια, απώλεια ενδιαφέροντος για τη ζωή και για δραστηριότητες που μέχρι πρότινος απολαμβάναμε, συναισθήματα λύπης, μειωμένη ή αυξημένη όρεξη για φαγητό ή/και για ύπνο, δυσκολία στο να συγκεντρωθούμε, αυξημένη αυτοκριτική ή/και ενοχή, αισθήματα ότι είμαστε αβοήθητοι ή ανίκανοι, απαισιοδοξία για το μέλλον, σωματική κούραση, νεύρα, απομάκρυνση από το κοινωνικό μας περιβάλλον, δυσκολία στο να πάρουμε αποφάσεις, σκέψεις σχετικές με το θάνατο.

Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη, μπορεί να αισθάνονται και αγχωμένοι. Συχνά νιώθουν ανησυχία, ναυτία, ζαλάδα, έχουν θολή όραση, ταχυπαλμία, δύσπνοια ή/και ιδρώτα.

Στην κατάθλιψη βιώνουμε συχνά και έντονα πολλά από τα παραπάνω συμπτώματα, τα οποία δημιουργούν δυσκολία στην καθημερινή μας ζωή και στη λειτουργικότητά μας. Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι μπορεί να βοηθήσει με επιτυχία στη μείωση των συμπτωμάτων αυτών.

Ποιος παθαίνει κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη δεν είναι κάτι που συμβαίνει σε ανθρώπους που είναι «περίεργοι» ή «τρελοί». Υπάρχει παντού. Μαζί με το άγχος, η κατάθλιψη είναι μία από τις συνηθέστερες συναισθηματικές δυσκολίες. Κάθε χρόνο, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων παγκοσμίως υποφέρει από κατάθλιψη. Έχει βρεθεί ότι το 25% των γυναικών και το 12% των ανδρών θα εμφανίσουν τουλάχιστον ένα καταθλιπτικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στην κατάθλιψη;                                 

Δεν υπάρχει μία μόνο αιτία που δημιουργεί την κατάθλιψη, αλλά πολλοί διαφορετικοί παράγοντες που μπορεί να παίξουν ρόλο στην εμφάνισή της - αυτοί μπορεί να είναι βιοχημικοί, να συνδέονται με τις σχέσεις με τους γύρω μας, τη συμπεριφορά μας ή τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Μερικοί άνθρωποι, λοιπόν, μπορεί να πάθουν κατάθλιψη εξαιτίας κάποιου από τους παραπάνω λόγους, ενώ άλλοι λόγω ενός συνδυασμού των παραπάνω παραγόντων.

Πιο αναλυτικά:

Οι βιοχημικοί παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν τη γενετική προδιάθεση (άτομα που έχουν συγγενείς, οι οποίοι έχουν περάσει κατάθλιψη, έχουν πιο πολλές πιθανότητες να εμφανίσουν και οι ίδιοι) ή τη χημεία του εγκεφάλου μας σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Επίσης, τσακωμοί ή/και απώλειες στις διαπροσωπικές μας σχέσεις μπορεί να μας οδηγήσουν σε κατάθλιψη. Παράγοντες στη συμπεριφορά μας που ενδέχεται να δημιουργήσουν κατάθλιψη, μπορεί να είναι το αυξημένο στρες και η μείωση των θετικών εμπειριών στην καθημερινότητά μας που προσφέρουν ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Οι παράγοντες που σχετίζονται με την σκέψη και μπορεί να αποτελέσουν αιτία κατάθλιψης περιλαμβάνουν μη λειτουργικούς τρόπους σκέψης και ερμηνείας των καταστάσεων που συμβαίνουν γύρω μας, οι οποίοι επιδρούν αρνητικά στα συναισθήματά μας.

Πώς επηρεάζει ο τρόπος σκέψης;

Οι σκέψεις μας, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, μπορεί να αποτελέσουν αιτία εμφάνισης της κατάθλιψης. Ορισμένοι αρνητικοί τρόποι σκέψης που προκαλούν ή/και ενισχύουν την «πτώση» της διάθεσής είναι: 

Οι δυσλειτουργικές αυτόματες σκέψεις: Πρόκειται για σκέψεις που έρχονται αυθόρμητα στο νου και αρχικά φαίνονται αρκετά αληθοφανείς. Οι σκέψεις αυτές, ωστόσο, είναι διαστρεβλωμένες και συνδέονται με αρνητικά συναισθήματα, όπως η λύπη, το άγχος, ο θυμός και η απόγνωση. Οι δυσλειτουργικές αυτόματες σκέψεις κατατάσσονται σε κατηγορίες και μερικές από αυτές είναι:

Το διάβασμα της σκέψης, πχ. «Θα σκέφτεται πως είμαι άχρηστος»

Η ετικετοποίηση, πχ. «Είμαι μια αποτυχία»

Η καταστροφολογία, πχ. «Θα είμαι τόσο πεσμένος, που δεν θα μπορώ να λειτουργήσω καθόλου»

Η σκέψεις του όλα ή τίποτα, πχ. «Αν δεν τα κάνω όλα τέλεια, θα έχω αποτύχει»

Οι δυσπροσαρμοστικές πεποιθήσεις: Πρόκειται για ιδέες/κανόνες που έχει κάποιος για τον εαυτό του σχετικά με το τι θα έπρεπε να κάνει ή το πώς θα έπρεπε να είναι.

Παραδείγματα τέτοιων κανόνων αποτελούν τα παρακάτω:

«Πρέπει να είμαι αποδεκτός απ’ όλους»

«Αν κάποιος δεν με συμπαθεί σημαίνει ότι δεν είμαι αγαπητός»

«Ποτέ δεν θα είμαι ευτυχισμένος»

«Αν δεν τα καταφέρω σε κάτι, σημαίνει ότι είμαι αποτυχημένος»

«Πρέπει να επικρίνω τον εαυτό μου για τις αποτυχίες μου»

«Δεν πρέπει να έχω κατάθλιψη»

Η αρνητική αντίληψη του εαυτού: Οι άνθρωποι με κατάθλιψη συχνά επικεντρώνουν στα ελαττώματά τους, με αποτέλεσμα να τα διογκώνουν και να υποβιβάζουν τα θετικά τους στοιχεία. Μπορεί να βλέπουν τους εαυτούς τους ως μη αγαπητούς, άσχημους, χαζούς, αδύναμους ή/και κακούς.

Η αρνητική ενασχόληση με τις σκέψεις: Πολλοί άνθρωποι τείνουν να δίνουν πολλή προσοχή και χρόνο στις αρνητικές τους σκέψεις και συναισθήματα. Η υπερενασχόληση αυτή οδηγεί σε μεγαλύτερη παθητικότητα και απόσυρση.

Πώς αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη;

Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ) αποτελεί μία από τις αποτελεσματικότερες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η συγκεκριμένη προσέγγιση θεραπεύει την κατάθλιψη μέσω της αναγνώρισης και τροποποίησης των συμπεριφορών και των μοτίβων σκέψης που την προκαλούν και τη συντηρούν. Η ΓΣΘ στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης  εστιάζοντας στο παρόν, δηλαδή στο εδώ και τώρα.

Στο πλαίσιο της θεραπείας, θα έχετε τη δυνατότητα μαζί με το θεραπευτή/τριά σας να εντοπίσετε και να κατανοήσετε πώς οι πράξεις σας, ή τα πράγματα που δεν κάνετε επηρεάζουν τα συναισθήματά σας αρνητικά ή θετικά. Επίσης, μαζί με τον θεραπευτή/τριά σας θα δουλέψετε με στόχο την τροποποίηση των δυσλειτουργικών τρόπων σκέψης που σας καθιστούν θλιμμένους. Τέλος, η θεραπεία μπορεί να σας εφοδιάσει με τα κατάλληλα «εργαλεία», έτσι ώστε να σκέφτεστε πιο ρεαλιστικά και λειτουργικά με συνέπεια να αρχίσετε να νιώθετε καλύτερα.

Πηγές:

1. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and  statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

2. Leahy R. L., Holland S. J. F. & McGinn L. K. (2012). Treatment Plans and Interventions for Depression and Anxiety Disorders (2^nd ed.). New York: Guilford Press.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αριστέα Λιάκου - Ψυχολόγος

Αριστέα Λιάκου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια - MSc Κλινική Ψυχολόγος, Leiden University, NL
Γνωσιακή - Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία. Ατομική ψυχοθεραπεία ενηλίκων, Συμβουλευτική γονέων.

6972115872

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού