Σήμερα, όλο και μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας εξοικειώνεται με όσα αφορούν "ψυχική υγεία". Δυστυχώς όμως, πολλοί συνάνθρωποί μας που υποφέρουν από ψυχολογικά προβλήματα, αναζητούν οι ίδιοι «συμπτώματα» στον εαυτό τους διαβάζοντας άρθρα στο διαδίκτυο ή σε βιβλία που απευθύνονται κυρίως σε ιατρούς.

Παλιότερα –για κάποιο λόγο μάλλον! - είχα αναρωτηθεί, αν υπάρχει άνθρωπος που σε κάποια στιγμή της ζωής του, ή καλύτερα σε πολλές στιγμές  έχει σκεφτεί αρνητικά, έχει «πέσει» η διάθεση του, απογοητευτεί και όλα όσα συμπληρώνουν τον καμβά των δύσκολων σκέψεων και συναισθημάτων!

Λυπάμαι που θα σε απογοητεύσω μα δεν έχεις κάποιο χάρισμα, ούτε ιδιαίτερες ικανότητες σε αυτή την περίπτωση. Ούτε ξέρεις από πριν. Προσδοκίες έχεις και φροντίζεις εσύ να βγουν αληθινές. Πρόκειται για «προβλέψεις» που «εξαναγκάζονται» από εσένα τον ίδιο να γίνουν πραγματικότητα.

Είναι δυνατόν μια εσφαλμένη πεποίθηση, όσο ισχυρή και να είναι, να μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να φερθούν αναλόγως ώστε να την επαληθεύσουν; Η κλινική μας εμπειρία μας λέει πως ναι.

Η ιστορία του αλυσοδεμένου ελέφαντα του Χόρχε Μπουκάι μας μιλάει για ένα μεγάλο και δυνατό ελέφαντα, τον οποίο έδεναν κάθε βράδυ, από όταν ήταν μικρός, σε ένα μικρό πασσαλάκι στο τσίρκο. Εκείνος πίστευε ότι δεν μπορούσε να φύγει και έτσι δεν προσπαθούσε καν να σπάσει τα δεσμά του. Μεγάλωσε πιστεύοντας ότι έτσι είναι τα πράγματα, όπως και πολλοί άνθρωποι ανάμεσά μας.

Καμιά συμπεριφορά δεν είναι αυτή που φαίνεται. Βλέπουμε με τα μάτια μας ανθρώπους που διψούν να κλέβουν τις εντυπώσεις, που δείχνουν προκλητικοί, χειριστικοί, που δραματοποιούν σαν θεατρίνοι τις καταστάσεις, και άλλους που κολακεύουν συνεχώς το Εγώ τους. Ποια είναι όμως η άλλη όψη του νομίσματος; Πώς μοιάζει ο πραγματικός εσωτερικός εαυτός τους;

Έχω ασχοληθεί με πολλούς ναρκισσιστές. Φαίνεται πως υπάρχουν αρκετοί από αυτούς στον κόσμο. Με έχουν κάνει να αμφισβητήσω τη λογική μου και γενικά μου έχουν συμπεριφερθεί σαν να ήμουν παρακατιανός. Πολλοί άνθρωποι έχουν βιώσει συμπεριφορές όπως αυτή.

Την σύγχρονη εποχή ένα από τα ζητούμενα στην ψυχική υγεία είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι εκτίθενται σε αγχογόνες καταστάσεις και κατορθώνουν να ανταπεξέρχονται επιτυχώς των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν.

Είναι αδιαμφισβήτητο πως ζούμε στην εποχή της «ψηφιακής εικόνας». Η τεχνολογία έχει αναπτυχθεί με τέτοιον τρόπο όπου ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό επαγγελμάτων αναπτύσσουν τη λεγόμενη «ψηφιακή τους επιχείρηση». Τα πάντα κινούνται με απίστευτες ταχύτητες, η πληροφορία μεταφέρεται σε κλάσματα του δευτερολέπτου από τη μία άκρη της γης στην άλλη, ενώ η γνώση εξαπλώνεται εκθετικά. 

Γυναίκα μια πολύπλευρη οντότητα που σίγουρα χρειάζεται πολλές λέξεις για να την περιγράψεις. Είναι ελεύθερη, ικανή, δυνατή. Είναι ένας συνδυασμός θηλυκότητας και δυναμισμού. Η γυναίκα ήταν και είναι έμπνευση. Είναι μια «επιδέξια ακροβάτης» που παλεύει καθημερινά να ισορροπήσει ανάμεσα στους πολλαπλούς της ρόλους.

Ένα παιδί μπορεί να στερηθεί την ευκαιρία να διαμορφώσει σχέσεις προσκόλλησης όταν εισαχθεί και ανατραφεί σε ιδρυματικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο πολλά και διαφορετικά άτομα είναι επιφορτισμένα με τη φροντίδα.

Η έμπνευση για τον τίτλο αυτού του άρθρου αντλείται από το έργο του Γερμανού Φιλοσόφου Schopenhauer  «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο». Στόχος δεν είναι μια κριτική ματιά του περιεχομένου του, αλλά να αναδειχθεί ο αρνητικός ρόλος που παίζει στις σημερινές κοινωνίες η ανάγκη του να έχουμε πάντα δίκιο.

Η ταμπελοποίηση των ατόμων είναι ένα φαινόμενο που αναφέρεται στην τάση να αποδίδουμε ετικέτες σε ανθρώπους με βάση κάποιες συμπεριφορές, χαρακτηριστικά ή ιδιότητες που παρατηρούμε σ' αυτούς.

Το Εγώ, για να ελέγξει και να αναστείλει την ικανοποίηση των εσωτερικών ενορμήσεων, παράγει άγχος ως σήμα κινδύνου. Γι αυτό το σκοπό, εκτός από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιεί στη φυσιολογική ζωή (όπως αντίληψη, προσοχή, μνήμη, φαντασία), το Εγώ καταφεύγει επιπρόσθετα σε κάποιους ιδιαίτερους μηχανισμούς, τους λεγόμενους μηχανισμούς άμυνας, από τους οποίους θα αναφερθούν εκτενέστερα οι κυριότεροι και οι κλινικώς πιο εύχρηστοι από την πλειονότητα των ψυχαναλυτών.

Ο φόβος χρησιμοποιεί τις πιο επίμονες, αδυσώπητες και προκλητικές λέξεις: Τι θα συνέβαινε αν;

Όταν ο φόβος σάς κυριεύει σαν καταιγίδα που σπέρνει τον πανικό, το σώμα σας τρέμει, η καρδιά σας σφυροκοπά στο στήθος σας και το τραύμα που έχετε ήδη υποστεί απειλεί να σας καταπιεί, πάρτε την κατάσταση στα χέρια σας και πείτε του: «Άσε όσα έγιναν κάποτε. Ζήσε το τώρα». Πείτε το ξανά και ξανά.

Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα συνυφασμένο με την ανθρώπινη ύπαρξη και προκύπτει έπειτα από συνειδητοποίηση της έκθεσης του ατόμου σε κάποιο κίνδυνο (σωματικό ή ψυχολογικό, βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο).

Άλλαξε τη ζωή σου! Μάθε να λες όχι! Ζήσε το πάθος σου! Ζήσε τη στιγμή! Σκέψου θετικά! Υπάρχουν τόσα ερεθίσματα γύρω μας που μας προτρέπουν να πραγματοποιήσουμε αλλαγές στην καθημερινότητά μας, στην προσωπικότητά μας, στο χαρακτήρα μας.

Ως οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή προσωπικότητας (borderline personality disorder‎) ορίζεται μία δυσλειτουργική δομή, τα χαρακτηριστικά της οποίας βρίσκονται στο «μεταίχμιο» νεύρωσης και ψύχωσης. Οι ασθενείς εμφανίζουν αστάθεια στο συναίσθημα, στις διαπροσωπικές σχέσεις και ως προς την εικόνα εαυτού.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις έννοιες της ονειροπόλησης και της φαντασίας ως ταυτόσημες. Η ονειροπόληση είναι μία νοητική διαδικασία που περιλαμβάνει ένα είδος φαντασιωσικής δραστηριότητας αλλά πέρα από αυτό, οι θεωρητικοί έχουν ορίσει την ονειροπόληση ποικιλοτρόπως.

Παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις, η πλειονότητα των κοινωνικών ψυχολόγων αντιλαμβάνεται τα στερεότυπα ως πεποιθήσεις που αφορούν ομάδες. Στην καθημερινή γλώσσα, αλλά πολλές φορές και στις κοινωνικές επιστήμες, τα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις χρησιμοποιούνται εναλλακτικά με την ίδια σημασία.