Τα Στάδια Ανάπτυξης της Φιλίας σύμφωνα με τον Robert Selman

Ακρόαση άρθρου......

Σημαντικό ρόλο για την κατανόηση της έννοιας της φιλίας διαδραματίζει η ικανότητα για κατανόηση των σκέψεων, συναισθημάτων, προσδοκιών και προθέσεων των άλλων ανθρώπων.

Μελέτη της παιδικής φιλίας

Στις έντονες και στενές σχέσεις καλούμαστε να έρθουμε σε επαφή με την οπτική ενός άλλου. Η ενσυναίσθηση και η κατανόηση είναι βασικά δομικά συστατικά των σχέσεων αυτών σε συνδυασμό με μια λειτουργική επικοινωνία.

Ο Robert Selman μελέτησε τη φιλία σε παιδιά ηλικίας 7 έως 12 ετών παρουσιάζοντας ιστορίες και θέτοντας ηθικά διλήμματα σχετικά με τη φύση των σχέσεων και την παλαιότητά τους, την αφοσίωση και την εμπιστοσύνη. Κατά τη διάρκεια αυτής της μελέτης αξιολόγησε τις αντιλήψεις για τους άλλους, την αυτοσυνειδητότητα, την ικανότητα των παιδιών να σκεφτούν τις έννοιες της προσωπικότητας καθώς και τις ιδέες τους για τη φιλία.

Αποκτήστε το βιβλίο Η ανάπτυξη του ανθρώπου, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Τα στάδια ανάπτυξης της φιλίας

Με βάση το σύνολο αυτών των πληροφοριών ο Robert Selman περιέγραψε τα 4 στάδια ανάπτυξης της φιλίας.

Το πρώτο στάδιο της φιλίας αφορά παιδιά κάτω των 6 και βασίζεται σε φυσικούς και γεωγραφικούς παράγοντες, δηλαδή οι φίλοι σε αυτό το στάδιο είναι παιδιά τα οποία μένουν κοντά, πηγαίνουν στο ίδιο σχολείο και είναι παιδιά που έχουν παιχνίδια επιθυμητά προς εμάς. Αυτό το στάδιο διακρίνεται από το εγωκεντρικό στοιχείο καθώς δεν υπάρχει κατανόηση της οπτικής των άλλων.

Το δεύτερο στάδιο της φιλίας αφορά παιδιά ηλικίας 7 έως 9 ετών. Εδώ η αμοιβαιότητα και η επίγνωση συναισθημάτων του άλλου είναι παρούσες και εμφανίζεται η εκτίμηση του ενός προς τον άλλο.

Το τρίτο στάδιο της φιλίας που αφορά παιδιά ηλικίας 9 έως 12 ετών βασίζεται στη γνήσια συναλλαγή, την αλληλοβοήθεια. Εμφανίζεται σε αυτό το στάδιο η έννοια της εμπιστοσύνης κι αξιολογεί ο ένας τις ενέργειες του άλλου.

Στο τέταρτο στάδιο από 11 ετών και άνω η φιλία νοείται ως σταθερή και συνεχής σχέση που βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Τα άτομα πλέον είναι ικανά να εξετάζουν τη σχέση απ΄ την οπτική ενός τρίτου.

Η ικανότητα των παιδιών για ενσυναίσθηση αποτελεί το βασικό στοιχείο για τις αναπτυξιακές διαφοροποιήσεις της φιλίας των παιδιών.

Κριτική στο μοντέλο Selman

Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα παιδιά μικρότερης ηλικίας γνωρίζουν εν δυνάμει περισσότερα απ' όσα μπορούν να εκφράσουν στους ερευνητές σχετικά με τους κανόνες και τις προσδοκίες γύρω από τη φιλία. Επιπλέον, οι αληθινές φιλίες είναι πιο περίπλοκες και η φύση τους πιο μεταβαλλόμενη συγκριτικά με το μοντέλο του Selman καθώς η εμπιστοσύνη και αμοιβαιότητα δεν αναιρούν την ύπαρξη ανταγωνιστικών ενστίκτων και συγκρούσεων εντός της φιλικής σχέσης.

Το μοντέλο του Selman δείχνει να εξετάζει τις γνωστικές πλευρές της παιδικής φιλίας και αυτό δεν παρέχει μια ολοκληρωμένη εικόνα. ο William Hartup (1996) για την κριτική του μοντέλου του Selman είχε προσθέσει πως είναι απαραίτητο να γνωρίζει κάποιος ποιοι είναι οι φίλοι των παιδιών προκειμένου να κατανοήσει τις επιδράσεις της παιδικής φιλίας.

Λειτουργίες της φιλίας

Μέσα από την φιλία τα παιδιά μαθαίνουν να κοινωνικοποιούνται και να αναπτύσσουν την αυτοεκτίμησή τους. Μια σταθερή παιδική φιλία βοηθά τα παιδιά να έχουν καλύτερες στάσεις ως προς το σχολείο και φυσικά να επιτυγχάνουν περισσότερα (Ladd, Kochenderfer, & Coleman, 1996).

Μέσα σε μια φιλική σχέση υπάρχει συμπληρωματικότητα καθώς το ένα παιδί μπορεί να είναι κυριαρχικό και το άλλο υποχωρητικό. Μέσα από τη φιλία ο εαυτός μπορεί να εκφραστεί. Τα δυο παιδιά εκδηλώνουν περισσότερα χαρακτηριστικά προσωπικότητας μαζί απ' ότι το καθένα μόνο του. Παρόλα αυτά δύο φίλοι σπανίως είναι αντίθετοι. Συνήθως διακατέχονται από κοινές στάσεις, αξίες και ιδανικά.

Η φιλία με τον καιρό ωριμάζει και διανθίζεται και από το πρώτο στάδιο που περιγράφει ο Selman ως εγωκεντρικό στη συνέχεια αναπτύσσονται στενότερες σχέσεις και γύρω στα 12 εμφανίζονται οι ομαδικές φιλίες.

Μέσα από τη φιλία τα παιδιά μαθαίνουν το μοίρασμα, όχι μόνο στα αντίκειμενα αλλά πολύ περισσότερο στα συναισθήματα. Μαθαίνουν πώς να σχετίζονται ανοιχτά.

Αν και έρευνες καταδεικνύουν ότι σχεδόν όλα τα παιδιά έχουν τουλάχιστον μία μονόπλευρη φιλία, πολλά δεν έχουν αμοιβαίες φιλίες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ανταλλαγή (George & Hartmann,1996).

Ακόμη κι ένας στενός φίλος βοηθά το παιδί να αντιμετωπίσει τις αρνητικές συνέπειες της αντιπάθειας και της απομόνωσης από τους συνομιλήκους (Rubon & Coplan, 1992).

Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι πολλά παιδιά τα οποία απορρίπτονται συνεχώς από τους συνομιλήκους τους εξακολουθούν να πιστεύουν ότι έχουν φίλους, αν και οι φιλίες είναι αδύναμες και δεν προσφέρουν ικανοποίηση (Parker & Asher, 1993).

Βιβλιογραφία:

Με πληροφορίες από: Η ανάπτυξη του ανθρώπου Grace J. Craig &Don Baucum, εκδόσεις Παπαζήση.