Το να μπορείς να αλλάζεις είναι σαν μια τέχνη που μαθαίνεται

Ακρόαση άρθρου......

Αν προσπαθείς να αλλάξεις κάτι με μεθόδους και τακτικές που μέχρι τώρα δεν είχαν αποτέλεσμα, αυτό λέγεται παραφροσύνη - Αϊνστάιν

Μια ταοϊστική ιστορία μιλάει για ένα ηλικιωμένο ο οποίος έπεσε κατά λάθος σε ένα ποτάμι που κατέληγε σε καταρράχτη και κατάφερε από θαύμα να επιβιώσει. Όταν τον ρώτησαν πώς σώθηκε, η ηλικιωμένος απάντησε: «προσαρμόστηκα στο νερό, δεν προσπάθησα να προσαρμόσω το νερό στο σώμα μου. Χωρίς να σκεφτώ άφησα τον εαυτό μου να πάρει σχήμα από το νερό. Βούτηξα μέσα στον καταρράχτη και έτσι βγήκα ζωντανός μαζί του».

Ένας πολύ σοφός άνθρωπος είπε κάποτε ότι οι άνθρωποι αλλάζουν υπό δύο προϋποθέσεις: είτε γιατί έχουν έμπνευση, είτε γιατί βρίσκονται σε απόγνωση.

Πώς ορίζεται όμως η αλλαγή;

Ο προσωπικός μου ορισμός λέει: αλλαγή σημαίνει θάνατος και γέννηση μαζί, και οι δύο αυτές καταστάσεις συνεπάγονται αναστάτωση, αναταραχή.

Κατά τη γνώμη μου είναι τέσσερις οι συνθήκες που μπορεί να οδηγήσουν στην αλλαγή. Και αυτές είναι: η απέχθεια, η απόφαση, η επιθυμία και η θέληση.

Η θέληση λέει: «θα το κάνω». Τίποτα δεν μπορεί να αντισταθεί σε έναν άνθρωπο που θυσιάζει ακόμα και την ύπαρξή του προκειμένου να πετύχει το στόχο του. Αντιμέτωποι με την ατσάλινη θέληση, ο χρόνος, η μοίρα, οι συνθήκες καλούν σύσκεψη και αποφασίζουν: «Ας τον αφήσουμε να κάνει πραγματικότητα το όνειρό του, μιας και έχει αποφασίσει ή να πετύχει ή να πεθάνει στην προσπάθεια». Να θυμάστε βέβαια ότι η θέληση πάει χέρι-χέρι με την πειθαρχία.

Ποια είναι τα τέσσερα βήματα που διανύει κάποιος όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια αλλαγή στη ζωή του, ειδικά όταν η αλλαγή αυτή είναι μεγάλη ή τραυματική, όπως μια αρρώστια, μια χρεωκοπία ή ένας χωρισμός; Στην αρχή υπάρχει δυσπιστία και άρνηση.

Σε ένα επόμενο στάδιο ο άνθρωπος μπορεί να εκφράσει θυμό και να επιρρίψει ευθύνες διερωτώμενος γιατί πρέπει να αλλάξει τις συνήθειες του.

Μετά έρχεται η απρόθυμη αποδοχή: Σιγά-σιγά ο άνθρωπος αρχίζει, αν και απρόθυμα, να αποδέχεται την αλλαγή και να αναζητά το νέο ρόλο του μέσα σ΄ αυτή.

Στο τέλος, αφοσιώνεται στην αλλαγή και αρχίζει να προσανατολίζεται στο μέλλον αντί να αναμασά τα του παρελθόντος. Σ΄ αυτό το στάδιο έχει μια σαφή εικόνα του ρόλου του και γνωρίζει προς τα πού οδεύει.

Τι απαιτείται για να οδηγηθούμε στην αλλαγή;

Ευελιξία, ανοιχτό μυαλό, προσαρμοστικότητα στη νέα πληροφόρηση και στις συνθήκες, να μένουμε ψύχραιμοι με πίστη στις ικανότητές μας όταν προκύπτει κάποια κρίση, να κάνουμε αντικειμενική προσέγγιση της κατάστασης, να μην παρασυρόμαστε από τα συναισθήματά μας και να συνεχίζουμε να κάνουμε ερωτήσεις και να συγκεντρώνουμε πληροφορίες όταν τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως τα περιμέναμε.

Για να διαχειριστούμε καλύτερα την αλλαγή πρέπει να έχουμε στραμμένη την προσοχή μας στο μέλλον και να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο.

Θα σας πω το εξής: Μέσα από τα σίδερα της φυλακής δύο κρατούμενοι κοιτούν έξω. Ο ένας βλέπει τη λάσπη, ο άλλος όμως τα αστέρια.

Οι άνθρωποι που ξεχωρίζουν είναι σταθερά προσανατολισμένοι στο μελλοντικό όραμα. Πάντα ρωτούν «τι κάνουμε τώρα;», αντί να χάνουν χρόνο ψάχνοντας εξιλαστήρια θύματα για να επιρρίψουν ευθύνες.

Με την αποτελεσματική διαχείριση μιας μεταβατικής περιόδου αλλαγών συνδέεται άμεσα και το θέμα του ελέγχου. Το άγχος και η δυστυχία είναι αποτέλεσμα του αισθήματος ότι έχουμε χάσει τον έλεγχο. Από τη στιγμή που το μόνο πράγμα που ελέγχουμε πλήρως είναι το μυαλό μας, το να διαχειριστείς την αλλαγή συνεπάγεται ότι αναλαμβάνεις τον πλήρη και τον απόλυτο έλεγχο των πραγμάτων που σκέφτεσαι.

Ο Τόμας Χάξλεϊ έλεγε ότι «εμπειρία δεν είναι ότι σου συμβαίνει, αλλά ο τρόπος που αντιδράς σ΄ αυτά που σου συμβαίνουν».

Η αλλαγή είναι αναπόφευκτη και συνεχής και έτσι ο τρόπος που σκέφτεσαι για ότι σου συμβαίνει καθορίζει το πώς οι αλλαγές σε επηρεάζουν και αν θα τις χρησιμοποιήσεις προς όφελός σου ή θα τις αφήσεις να σε βλάψουν.

Ήταν κάποτε ένας νεαρός μυστικιστής που έκανε μεγάλο ταξίδι για να βρει έναν σεβάσμιο σοφό και να μαθητεύσει κοντά του. Όταν ο νεαρός επιτέλους έφτασε, βάλθηκε να προσπαθεί να εντυπωσιάσει το δάσκαλο με τις γνώσεις του και τη σοφία του, κι αντί να κάνει ερωτήσεις, κομπορρημονούσε για τις απόψεις και τις φιλοσοφίες του, ενώ ο δάσκαλος άκουγε ατάραχος για πολλή ώρα.

Κάποτε ο νεαρός σταμάτησε για λίγο τη φλυαρία του, οπότε ο δάσκαλος τον ρώτησε αν θα ήθελε λίγο τσάι.. «Βέβαια και θέλω» απάντησε ο άλλος.

Ο γέροντας άρχισε να αδειάζει τσάι στην κούπα του επισκέπτη του, όμως δεν σταμάτησε όταν το φλιτζάνι γέμισε, αλλά συνέχισε να αδειάζει τσάι μέχρι που ξεχείλισε, γέμισε τα πιατάκι, έπεφτε στο τραπέζι κι άρχισε να κυλάει στο πάτωμα.

«Σταμάτα!», φώναξε ο νεαρός. «Το φλιτζάνι γέμισε. Δεν το βλέπεις; Δεν χωράει άλλο.»

«Σωστά», είπε ο σοφός. «Δεν μπορούμε να βάλουμε τίποτε σ’ ένα φλιτζάνι που είναι κιόλας γεμάτο. Κι εσύ είσαι σαν αυτό το φλιτζάνι. Μέχρι να αδειάσεις τον εαυτό σου από σένα τον ίδιο, το γεγονός ότι είσαι τόσο γεμάτος θα σε εμποδίσει να μάθεις άλλο.»

Μέχρις ενός σημείου όλοι μας είμαστε λιγάκι σαν αυτό το νεαρό. Μερικές φορές θα πρέπει να απαλλαγούμε απ’ αυτά που νομίζουμε ότι ξέρουμε για να μπορέσουμε να ενστερνιστούμε καινούργιες ιδέες.

Θα έχουμε πάντοτε την ελευθερία να ξαναπιάσουμε τα παλιά μας πιστεύω και τις παλιές μας «γνώσεις», αλλά θα πρέπει να είμαστε ανοικτοί ώστε να βλέπουμε τα πράγματα κατά ένα καινούργιο τρόπο. Πρέπει να προσεγγίζουμε τη γνώση με την απορία και την ανοικτή διάθεση ενός παιδιού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν θα χάσουμε ενδιαφέροντα μαθήματα και θα μάθουμε χρήσιμες μεθόδους βελτίωσης της ζωής μας.

Δεν είναι πάντοτε εύκολο, αλλά ΜΠΟΡΟΥΜΕ να μάθουμε να παραμερίζουμε τις απόψεις μας ώστε να ακούμε αυτό που μας λένε με ανοικτό και καθαρό νου, κι αν κάνουμε κάτι τέτοιο δεν θα ακούσουμε να λένε για μάς «παλιό γαϊδούρι, καινούργια περπατησιά δεν γίνεται.»

Η αλλαγή φοράει πάντα δύο πρόσωπα. Το ένα είναι το πρόσωπο του κινδύνου και το άλλο το πρόσωπο της ευκαιρίας. Ο κίνδυνος είναι εκείνος που φαίνεται πρώτος. Ίσως χρειαστεί να ψάξεις επίμονα για να βρεις το κρυμμένο πρόσωπο της ευκαιρίας.

Η αλλαγή πάντα έχει τους κινδύνους της γιατί μια αλλαγή πάντα ξεκινά από μια απώλεια. Αυτό σημαίνει ότι για να αλλάξει κάτι ή κάποιος, πρώτα θα πρέπει να ξεφορτωθεί το παλιό και οικείο. Να το αφήσει πίσω του. Μια τέτοια απώλεια αρχικά φαίνεται σαν απειλή, σαν πόνος και σαν κάτι το επικίνδυνο.

Αυτό το «ξεφόρτωμα» που ανέφερα μπορεί να συμπεριλαμβάνει ένα κομμάτι της ασφάλειάς μας, μια κίνηση ρουτίνας, να αφήσουμε ένα γνώριμο περιβάλλον, να χάσουμε μια μακροχρόνια και δημιουργική επαφή. Τέτοιου είδους απώλειες μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας ευκαιρίας που μας δίνεται για κάτι καλύτερο στη δουλειά μας. Αν και αυτό είναι μια θετική αλλαγή, πάλι περιέχει το στοιχείο της απώλειας.

Άσχετα με το αν η αλλαγή είναι θετική ή αρνητική, πάντα συμπεριλαμβάνει το στοιχείο της απώλειας. Στο τέλος-τέλος κάτι θα χαθεί. Ένα παλιό και γνώριμο κομμάτι του εαυτού μας θα πρέπει να πεθάνει – ο θάνατος. Μόνον έτσι θα υπάρξει χώρος για να γεννηθεί ένα καινούργιο και ανοίκειο κομμάτι – η γέννηση.

Όλη αυτή η διαδικασία μας ξεβολεύει. Ο θάνατος του γνώριμου προκαλεί πόνο. Η αβεβαιότητα του αγνώστου προκαλεί φόβο.

Η τάση είναι να παραμείνουμε κολλημένοι στο γνωστό, το βολικό, το οικείο. Γι αυτό και η κάθε αλλαγή προκαλεί πόνο. Γιατί το γνωστό θα δώσει τη θέση του στο άγνωστο. Το άνετο θα δώσει τη σκυτάλη στο δύσκολο. Η ασφάλεια θα παραδοθεί στην ανασφάλεια.

Η λέξη «κρίση» στα Κινέζικα καλύπτει τα δύο πρόσωπα της αλλαγής. Το Κινέζικο ιδεόγραμμα για την κρίση αποτελείται από δύω διαφορετικούς χαρακτήρες. Ο ένας σημαίνει κίνδυνος και ο άλλος ευκαιρία. Η κατάλληλη μετάφραση είναι ότι η κρίση είναι μια επικίνδυνη ευκαιρία.

Από τη φύση μας είμαστε όλοι άνθρωποι του κινδύνου. Ο κίνδυνος είναι συνήθως αυτό που βλέπουμε πρώτα σε κάτι.

Η ιστορία της εξέλιξής μας υπαγορεύει πως όταν κάτι καινούργιο υπάρξει στο περιβάλλον μας, ψάχνουμε πάντα να ανακαλύψουμε την πιθανή απειλή που κρύβεται μέσα του.

Η επιβίωση του ανθρώπινου (και όχι μόνο) είδους εξαρτάται από το να αναγνωρίζουμε και να αποφεύγουμε τον κίνδυνο οποτεδήποτε εμφανιστεί στη ζωή μας.

Έχει λοιπόν, μεγάλη σημασία να εκτιμούμε την κάθε αλλαγή που συμβαίνει ώστε να βλέπουμε τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να τη συνοδεύουν.

Το να συνειδητοποιούμε τους πιθανούς κινδύνους μας επιτρέπει να κάνουμε τα ανάλογα σχέδια και προετοιμασίες για να τους αποφύγουμε. Από τη στιγμή που θα έχουμε ανακαλύψει τους κινδύνους θα πρέπει να βρούμε και την κρυμμένη ευκαιρία.

Η ευκαιρία αυτή μπορεί να μην είναι ούτε εμφανής ούτε άμεση. Η ευκαιρία μπορεί να είναι συγκεκαλυμμένη. Τις περισσότερες φορές είναι συγκεκαλυμμένη. Καμουφλαρισμένη.

Μπορεί να είναι η ευκαιρία να μάθουμε κάτι καινούργιο. Μπορεί να είναι η δύναμη που θα αποκτήσουμε για να τη χρησιμοποιήσουμε αργότερα στη ζωή μας. Μπορεί να είναι ο χρόνος που θα αφιερώσουμε σε κάτι που αγαπάμε. Μπορεί να είναι μια οικονομική ευημερία. Η ευκαιρία είναι καμουφλαρισμένη. Γι αυτό να θυμάστε να την ψάχνετε και να την ψάχνετε σε βάθος.

Εδώ είναι που ο πόνος της αλλαγής θα ξεχαστεί, θα ξεπεραστεί, μόλις τα οφέλη αυτού που αλλάχτηκε γίνουν εμφανή.

Μόλις η ευκαιρία καρπίσει, ανθίσει. Μόλις το άρωμά της ξεχειλίσει και πλημμυρίσει τη ζωή σας, τη καρδιά σας, την τσέπη σας. Τότε είναι που θα ξεχάσετε τη διαδικασία της αλλαγής.

Μόνο τότε.

Από το βιβλίο «Το μονοπάτι της Αλλαγής» των Άκη & Άγγελου Αγγελάκη - Αποκτήστε το βιβλίο από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του PSYCHOLOGY.GR