Ο νάρκισσος γονιός

Ακρόαση άρθρου......

Θα θέλατε να κάνετε ένα τεστ; Λοιπόν, σκεφτείτε σε πόσες από τις παρακάτω ερωτήσεις θα απαντούσατε θετικά:

1. Γίνομαι για τους άλλους, "χαλί να με πατήσουν"
2. Περνάω συνήθως στην επίθεση, όταν βρίσκομαι σε θέση άμυνας.

3.Νιώθω μια αδιάκοπη ανταγωνιστικότητα ή μνησικακία για τον αδερφό ή την αδερφή μου.
4.Κατά καιρούς, έχω νιώσει να είμαι ο σύντροφος του γονιού μου και όχι το παιδί του.
5. Συνδέω την αξία μου μόνο με τα επιτεύγματά μου
6. Δεν έχω καμία αίσθηση του εαυτού μου, των αναγκών και των "θέλω" μου ή των στόχων μου.

Σε πόσες από τις ερωτήσεις αυτές απαντήσετε θετικά;

Αν απαντήσετε σε όλες είναι πολύ πιθανό να μεγαλώσατε από έναν ναρκισσιστή γονιό.

Ποιο είναι, στα αλήθεια, το προφίλ του ναρκισσιστή

Η ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας είναι μια από τις 10 διαταραχές προσωπικότητας που περιγράφονται στο DSM5, δηλαδή, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών. Οι ναρκισσιστές έχουν μια διογκωμένη αίσθηση αυτοπεποίθησης και βρίσκουν την ταυτότητά τους στον έπαινο και την έγκριση των άλλων. Οι στενές σχέσεις τους είναι επιφανειακές και επικεντρώνονται κυρίως στο πώς τους βλέπουν οι άλλοι, ενώ δείχνουν ελάχιστη ή καθόλου ενσυναίσθηση για την εμπειρία του άλλου προσώπου. Πιστεύουν, πραγματικά, ότι είναι καλύτεροι από τους άλλους, αλλά είναι επίσης, επιρρεπείς στο να αισθάνονται έντονη ντροπή για την κριτική που λαμβάνουν ή για τα λάθη που κάνουν.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι λιγότερο από 1% του γενικού πληθυσμού έχει, αποδεδειγμένα, όλες τις ενδείξεις της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας, αλλά μόνο το 2-16% των ανθρώπων που πάσχουν από την διαταραχή αναζητά βοήθεια στην ψυχοθεραπεία. Αυτό γίνεται συνήθως μετά από πίεση των δικών τους και με την απειλή ότι θα διακόψουν κάθε σχέση μαζί τους.

Τα παιδιά, όμως, των νάρκισσων σπάνια καταφέρνουν να πείσουν τους γονείς τους να αναζητήσουν θεραπευτική βοήθεια. Στην πραγματικότητα ούτε καν συνειδητοποιούν ότι οι γονείς τους είναι νάρκισσοι, μέχρι να φτάσουν οι ίδιοι στο γραφείο του θεραπευτή για τα δικά τους προβλήματα. Και εκεί, είναι σπάνιες οι φορές που τα ενήλικα παιδιά θα παραδεχτούν ότι ο γονιός τους ήταν ένας νάρκισσος.

Θα είναι αυτοί που απάντησαν θετικά και στις 6 ερωτήσεις.

Περιπτώσεις προβλημάτων και προτάσεις λύσεων

Στην πρώτη περίπτωση, οι γονείς ασχολούνταν μόνο με τις δικές τους επιθυμίες χωρίς να ενδιαφέρονται για τις ανάγκες των άλλων και πόσο μάλλον των παιδιών τους. Έτσι, τα παιδιά αυτά στην ενήλικη ζωή τους δεν δίνουν καμία σημασία στις ανάγκες τους αφού στην παιδική ηλικία αυτές δεν είχαν καμία αξία για τον νάρκισσο γονιό τους. Επιτρέπουν στον καθένα να τους χρησιμοποιεί και να τους πατά γιατί δεν ξέρουν τί χρειάζονται αλλά και πώς να το εκφράσουν. Δεν είναι σε θέση να πουν "αξίζω" ή "έχω ανάγκες" γιατί αυτό μοιάζει ναρκισσιστικό και έχουν προσπαθήσει σκληρά στη ζωή τους να ΜΗΝ μοιάσουν στον γονιό που τους πλήγωσε. Κάποιοι μάλιστα, αισθάνονται εγωιστές όταν πρόκειται να εκφράσουν βασικές τους ανάγκες.

Η λύση: Να μάθουν όσα περισσότερα γίνεται για το ναρκισσισμό για να μπορέσουν να αναγνωρίσουν όλα τα δυσλειτουργικά μηνύματα με τα οποία μεγάλωσαν και να προσπαθήσουν να τα διορθώσουν.

Στην δεύτερη περίπτωση, το παιδί προκειμένου να αποφύγει τον εξευτελισμό και την κακοποίηση από τον ναρκισσιστή γονιό, κατέληξε με τα χρόνια να αναπτύξει ως τακτική επιβίωσης, την ίδια συμπεριφορά με αυτόν. Έγινε και ο ίδιος νάρκισσος που συντρίβει τους άλλους από ένα φόβο που έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία. "Αν δε δείξω πρώτος δύναμη, θα με συντρίψουν". Η αλλιώς, "αφού δεν μπορώ να νικήσω το ναρκισσιστή, θα γίνω σαν και αυτόν".

Η λύση: Με την βοήθεια ενός επαγγελματία θεραπευτή, μπορεί να εντοπιστούν και να διορθωθούν τα κακοποιητικά μοτίβα συμπεριφοράς.

Στην τρίτη περίπτωση, διαπιστώνουμε ότι οι νάρκισσοι έχουν δυσκολία με τα προσωπικά όρια κι αντιλαμβάνονται τους άλλους ανθρώπους σαν προέκταση του εαυτού τους. Στις οικογένειες με πολλά παιδιά, κάποιο από αυτά μπορεί να επιλεχθεί ώστε να αντιπροσωπεύει τα καλύτερα στοιχεία του νάρκισσου γονιού. Παίρνει τότε την περισσότερη προσοχή, τους επαίνους και την υποστήριξη αλλά και την περισσότερη πίεση για επιδόσεις. Στον αντίποδα, κάποιο άλλο παιδί μπορεί να είναι η ντροπή της οικογένειας, το μαύρο πρόβατο, ένα προβληματικό παιδί που συνέχεια συγκρίνεται με το εκλεκτό παιδί. "Εσύ φταις που σου φέρομαι σκληρά" θα πει ο νάρκισσος γονιός. Είναι όμως σαν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: Και στις δύο περιπτώσεις προκαλεί πόνο.

Η λύση: Μιλήστε με τον αδερφό ή την αδερφή σας για τους ανταγωνισμούς της παιδικής σας ηλικίας. Αν ήσασταν το εκλεκτό παιδί, μπορεί να αισθάνεστε αδικημένοι σε σχέση με τον αδερφό σας για την πίεση που δεχόσασταν για επιτεύγματα από τον νάρκισσο γονιό. Εάν πάλι ήσασταν το μαύρο πρόβατο μπορεί να αισθάνεστε άσχημα για τον αδερφό σας που έπαιρνε όλους τους επαίνους και τη δόξα και δεν άφηνε τίποτα για εσάς. Καταλάβετε ότι όλα αυτά έγιναν για να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς του νάρκισσου γονιού και δεν ήταν δικό σας λάθος.

Στην τέταρτη περίπτωση ο νάρκισσος γονιός παριστάνει το θύμα ή έστω παρουσιάζει τα προβλήματά του ως πιο σημαντικά από των άλλων ανθρώπων. Επιχειρεί να ελέγχει τους ανθρώπους απειλώντας τους ότι θα κάνει κακό στον εαυτό του αν δεν κάνουν αυτό που θέλει. Τα παιδιά που είχαν τέτοιους γονείς νιώθουν ότι έχουν περάσει όλη τους την παιδική ηλικία προσπαθώντας να τους καθησυχάσουν και να τους παρηγορήσουν ώστε να μην νιώθουν πληγωμένοι. Μερικοί έφταναν να νιώθουν σαν σύζυγοι παρά σαν παιδιά των γονιών τους, παρέχοντας περισσότερη συναισθηματική υποστήριξη από αυτή που άντεχαν για την ηλικία τους.

Η λύση: Αναγνωρίστε στο μικρό παιδί που ακόμη βρίσκεται μέσα σας, την δύσκολη θέση που βρέθηκε στο παρελθόν με τον γονιό που πίεζε για συναισθηματική υποστήριξη, και ρωτήστε το για τις δικές του ανάγκες. Με τη δύναμη της φαντασίωσης, ενισχυμένη ίσως από φωτογραφίες της παιδικής ηλικίας αναγνωρίστε τις συναισθηματικές ανάγκες που δεν καλύφθηκαν πότε από τους γονείς.

Στην πέμπτη περίπτωση, τα παιδιά των νάρκισσων θεωρούν οτι ο μόνος τρόπος να τα κατάφέρουν στη ζωή είναι να κάνουν αυτό που κάνει και ο γονιός τους. Δουλεύουν σκληρά και ακατάπαυστα ώστε να έλκουν την αξία τους μόνο από τα έργα και τα κατορθώματά τους. Η εργασιομανία είναι ο μόνος τρόπος για να ορίσει τον εαυτό του ένα παιδί που μεγάλωσε σε τέτοιες συνθήκες.

Η λύση: Προσπαθήστε να νιώσετε ενσυναίσθηση για τον γονιό σας χωρίς να χρειάζεται να τον λυπάστε. Ίσως είναι χρήσιμο συναισθηματικά να προσπαθήσει κανείς να καταλάβει τις σκέψεις και τις αποφάσεις του γονιού που τον πλήγωσε, ακόμη και αν διαφωνεί με αυτές. Κάποιοι ερευνητές, θεωρούν ότι είναι πιθανόν να υπάρχει βιολογική βάση που κάνει κάποιους ανθρώπους πιο επιρρεπείς στο ναρκισσισμό από ότι άλλους. Όμως και αυτοί που θεωρούν ότι αυτή η διαταραχή προσωπικότητας είναι πολυπαραγοντική. Περιλαμβάνει εξαιρετικά σκληρή κριτική στην παιδική ηλικία με αποτέλεσμα το παιδί να θωρακίσει την χαμηλή του αυτοεκτίμηση γύρω από μία ισχυρή και τέλεια persona. Επιπλέον το κάνει να διψά για θαυμασμό και κολακεία αλλά και ιδιαίτερα ευάλωτο ακόμη και στην πιο επιεική κριτική.

Στην 6η περίπτωση, η μεγαλομανία είναι χαρακτηριστικό του νάρκισσου. Έχει την ιδέα ότι είναι ανώτερος από τους άλλους παρόλο που δεν έχει τα στοιχεία που να το πιστοποιούν. Οι νάρκισσοι γονείς θεωρούν τους εαυτούς τους ανώτερους αλλά επειδή δεν είχαν ποτέ κάποιο επίτευγμα, πιέζουν τα παιδιά τους να πετύχουν στη ζωή τους ώστε και οι ίδιοι να πάρουν ικανοποίηση και να ζήσουν μέσα από αυτά. Πολλά παιδιά, συνειδητοποιούν αργότερα στη ζωή τους ότι οι επιλογές καριέρας που έκαναν δεν ήταν αποτέλεσμα δικής τους επιθυμίας αλλά των γονιών τους.

Η λύση: Καμιά φορά, χρειάζεται να διακόψουμε κάθε επαφή με κακοποιητικούς ή χειριστικούς γονείς. Δεν είναι όλοι οι νάρκισσοι γονείς κακοποιητικοί, αλλά κάποιοι εξουθενώνουν τα παιδιά τους και καμιά φορά είναι απαραίτητο να μπουν όρια σε αυτές τις τοξικές σχέσεις, ειδικά όταν οι γονείς αρνούνται πεισματικά να αναγνωρίσουν τα λάθη τους και να απολογηθούν.

Τρία είναι τα σημάδια που πρέπει να υπάρχουν για να απομακρυνθεί κανείς από έναν κακοποιητικό γονιό. Η βία, η άρνηση και η ψυχοπαθολογία. Ενας άνθρωπος δεν πρέπει να ανεχτεί συναισθηματική ή σωματική βία και αν οι γονείς δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τα γεγονότα που προκάλεσαν προβλήματα στη σχέση με τα παιδιά τους, δεν υπάρχει καμία ελπίδα να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο. Όταν υπάρχει ψυχική ασθένεια, εκδηλώνεται με πολλά ψέματα και χειραγώγηση ενώ δεν υπάρχει μόνο έλλειψη ενσυναίσθησης αλλά συνείδησης.

Διαβάστε ακόμη στην πύλη ψυχολογίας, τα σχετικά με τον ναρκισσισμό άρθρα:

• Η σχέση με ένα νάρκισσο
• Ναρκισσισμός ένα επίκαιρο φαινόμενο

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ζωή Σκόρδα - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Είμαι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών: MA in Counseling Psychology with a practicum απο το Βρεττανικό Πανεπιστήμιο: University of Sheffield, UK από όπου αποφοίτησα με διακριση (Distinction).

6932218481

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού