Βουλιμική κατάθλιψη: βους και λιμός που γεμίζει το κενό...

Ακρόαση άρθρου......

Στη σύγχρονη εποχή η σχέση του ανθρώπου με το φαγητό έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα στην έρευνα των κοινωνικών επιστημών. Είναι γνωστό ότι οι περισσότερες μελέτες για την παχυσαρκία επικεντρώνονται κατά κανόνα στους ενήλικες. Ωστόσο, το αυξανόμενο πρόβλημα της παχυσαρκίας ισχύει και για τα παιδιά αλλά και για τους εφήβους.

Παχυσαρκία 

Συγκεκριμένα δε, το φαινόμενο της παχυσαρκίας από την εφηβική ηλικία, τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στην Ευρώπη, έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία 30 χρόνια, από 6% σε 17% μεταξύ των νέων ηλικίας 12-19 ετών.

Αξίζει να πούμε σε αυτό το σημείο ότι το πρόβλημα του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας γενικότερα συνδέεται άμεσα με τον κίνδυνο εμφάνισης σειράς σοβαρών προβλημάτων υγείας, όπως για παράδειγμα ο διαβήτης τύπου ΙΙ και διάφορες καρδιακές παθήσεις, ενώ παρατηρείται και άρρηκτη σύνδεσή με την κατάθλιψη.

Πριν αναφέρουμε συγκεκριμένα συμπτώματα και τρόπους αντιμετώπισης της βουλιμικής κατάθλιψης είναι χρήσιμο να ξέρουμε ότι ήδη από την εποχή της αρχαιότητας έχουν καταγραφεί φαινόμενα υπερφαγίας και κάθαρσης σε πολλούς πολιτισμούς, όπως ο Ελληνικός και ο Αιγυπτιακός.

Η λέξη βουλιμία προέρχεται από τις λέξεις «βους» και «λιμός» και σημαίνει πείνα του βοδιού. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται επίσης από το Βαβυλωνιακό Ταλμούδ και συγκεκριμένα από τη λέξη «boolmoot», η οποία σήμαινε «λυσσασμένη πείνα».

Η σύγχρονη επιστημονική κοινότητα πιστεύει ότι το σύνδρομο της ψυχογενούς βουλιμίας (που οδηγεί στην περίφημη βουλιμική κατάθλιψη) άρχισε να εμφανίζεται σε σημαντικά ποσοστά του πληθυσμού από το 1940 κι έπειτα, ενώ τα τελευταία χρόνια λόγω αυτού γίνεται σταδιακά, ολοένα και περισσότερο, αντικείμενο κλινικής έρευνας και μελέτης.

Υπερφαγικά επεισόδια

Είναι ίσως σημαντικό να σημειωθεί εδώ, ότι για την παραπάνω κατάσταση υπάρχουν ορισμένα διαγνωστικά κριτήρια, σύμφωνα με το DSM-IV-TR πάντα, τα οποία θα αναφερθούν ευθύς αμέσως. Πιο αναλυτικά, τα επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας αποτελούν αναμφίβολα ένα πρώτο κριτήριο, ενώ η ποσότητα κατανάλωσης και ο χρόνος διαφοροποιούν τις περιπτώσεις.

Συνήθως ο πάσχων σε αυτές τις περιπτώσεις προτιμάει ανθυγιεινές τροφές και σταματάει όταν νιώσει ένα δυσάρεστο συναίσθημα πληρότητας (ότι θα «σκάσει»).

Επίσης, το κάθε επεισόδιο μπορεί να είναι προγραμματισμένο ή μη προγραμματισμένο, χωρίς να πρέπει απαραίτητα να περιορίζεται σε συγκεκριμένο μέρος.

Ανεξέλεγκτες ποσότητες φαγητού

Το δεύτερο κριτήριο είναι η έλλειψη ελέγχου του πάσχοντος κατά τη διάρκεια της κατανάλωσης σχετικά με την ποσότητα. Δηλαδή ο πάσχων δεν μπορεί να σταματήσει να καταναλώνει φαγητό και συγχρόνως επιδίδεται σε ανεξέλεγκτες ποσότητες. Στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι ο πάσχων αισθάνεται αδυναμία να διαχειριστεί και να συγκρατήσει τον εαυτό του μέχρι να σταματήσει το επεισόδιο.

Τέλος, σχετικά με τα επεισόδια υπερφαγίας– βουλιμίας, συνήθως ο πάσχων προσπαθεί να τρώει κρυφά και όσο γίνεται πιο απαρατήρητα, ενώ συμβαίνει συχνά πριν κάποιο επεισόδιο ο ίδιος να είναι σε συναισθηματική ένταση.

Αιτίες βουλιμικής κατάθλιψης

Τα αίτια που προκαλούν την παραπάνω κατάσταση δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που προκαλούν την κατάσταση που προαναφέρθηκε. Για παράδειγμα, στον φαύλο κύκλο της βουλιμικής κατάθλιψης συνηγορούν η αρνητική αντίληψη που έχει κανείς για την εικόνα του, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι οικογενειακές – κοινωνικές απαιτήσεις αλλά και η έντονη ανάγκη ελέγχου, που παρουσιάζεται πολύ συχνά.

Οι παραπάνω παράγοντες, οι οποίοι συνήθως εμφανίζονται σε συνδυασμό, δημιουργούν κατατάσσεις εγκλωβισμού στο άτομο, κατά τις οποίες ο άνθρωπος βρίσκεται μονίμως μεταξύ δίαιτας και υπερφαγίας, με αποτέλεσμα να συντηρεί μια ενδεχόμενη διαταραχή και να αυξάνει τα έντονα συναισθήματα δυσαρέσκειας.

Ο φαύλος κύκλος της ψυχογενούς βουλιμίας

Ειδικότερα, τη δραματική κατάσταση του φαύλου κύκλου θα μπορούσαμε να την εκθέσουμε ως εξής για παράδειγμα:

α) περιορισμός διατροφής - έλεγχος,

β) επεισόδιο κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας φαγητού,

γ) αίσθημα απώλειας ελέγχου,

δ) προσπάθεια καύσης των θερμίδων μέσω γυμναστική ή εμετού, και

ε) έντονα συναισθήματα ενοχής, χαμηλής αυτοεκτίμησης, θλίψης και απαισιοδοξίας.

Υπερφαγία και κατάθλιψη

Στο σημείο αυτό είναι ώρα να επισημανθεί ότι στον παραπάνω κύκλο που σημειώθηκε, η κατάθλιψη και η υπερφαγία είναι τα κεντρικά σημεία.

Τούτο σημαίνει ότι αφενός η υπερφαγία έχει, μεταξύ άλλων, ως σύμπτωμα την κατάθλιψη, ο άνθρωπος προσπαθεί να διαχειριστεί την κατάσταση των δυσάρεστων συναισθημάτων του μέσω της υπερφαγίας, σε μια διαρκή επαναληπτική κατάσταση.

Αναμφίβολα η παραπάνω συνθήκη έχει συνέπειες στο άτομο και πολλές φορές φανερές, όπως η απώλεια ενέργειας ή η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η πτωχή συγκέντρωση της προσοχής ή ακόμα και η δυσκολία λήψης αποφάσεων και τα αισθήματα απελπισίας- απόγνωσης.

Συμπληρώνοντας, δεν πρέπει να λησμονηθεί εδώ ότι, αν και νωρίτερα έγινε λόγος για την ψυχογενή βουλιμία που οδηγεί στη βουλιμική κατάθλιψη, η οποία ενδέχεται να δημιουργηθεί κάτω από συνθήκες (εξαντλητικής ή μη) δίαιτας, δεν συνεπάγεται αυτό ότι η δίαιτα συνιστά αίτιο ψυχογενούς βουλιμίας. Συνήθως υπάρχει συγκεκριμένο υπόβαθρο, πάνω στο οποίο βασίζεται και εξελίσσεται.

Ψυχολογική κατάσταση κατά τη διάρκεια υπερφαγικού επεισοδίου

Συνεχίζοντας, όπως αναφέρθηκε ήδη, η αδυναμία αντίστασης στη βουλιμική παρόρμηση είναι φανερή κατά τη διάρκεια του επεισοδίου. Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι εν μέσω επεισοδίου ο πάσχων βιώνει- τρόπον τινά- ένα «κενό» στο μυαλό του.

Κατά μία έννοια η κρίση «απορροφάει» για κάποιο διάστημα τη συνειδητότητα του ατόμου και εν μέρει την επικοινωνία με τους γύρω του. Πρέπει να ξέρουμε ότι μετά από ένα επεισόδιο το πάσχον άτομο διακρίνεται για τα συναισθήματα φόβου, άγχους και ίσως για εμμονές. Παρά ταύτα δεν υπάρχει ουσιαστική ομοιότητα με τις διατροφικές διαταραχές, μολονότι μπορεί σε ορισμένα χαρακτηριστικά να μοιάζουν.

Κρίσεις βουλιμίας

Από την άλλη πλευρά, στο επίπεδο της ψυχική λειτουργίας, η εξάρτηση από το φαγητό και η επαναλαμβανόμενες κρίσεις μπορεί να λειτουργούν ως ανάγκη του ατόμου για εξωτερικό παράγοντα, ο οποίος θα διασφαλίσει ίσως την ψυχική του ηρεμία, την οποία ένα καταθλιπτικό άτομο για παράδειγμα αδυνατεί να ισορροπήσει.

Έτσι, στο αποκορύφωμα της απελπισίας και της απόγνωσης, μη μπορώντας να διαχειριστεί τα δυσάρεστα συναισθήματά του επιδίδεται διαρκώς σε κρίσεις βουλιμίας.

Αντιμετώπιση της βουλιμικής κατάθλιψης

Στο επίπεδο τη αντιμετώπισης, πρέπει να ειπωθεί εκ των προτέρων ότι είναι πολύ σημαντικό να αποφεύγεται η εστίαση στα συμπτώματα, καθώς αυτά δεν είναι τίποτα άλλο παρά η εκδήλωση μιας συγκεκριμένης ψυχικής κατάστασης.

Συνεπώς χρειάζεται να λαμβάνει ο ειδικός υπόψιν του το σύνολο της προσωπικότητας του ατόμου και όχι αποσπασματικά σημεία αυτής. Ακόμα, η μετάβαση από το «σπάσιμο» του φαύλου κύκλου- αναφέρθηκε παραπάνω- ενδέχεται να δημιουργήσει άμεσα επιπτώσεις.

Για παράδειγμα, συνηθίζεται προς αντικατάσταση της βουλιμικής κατάθλιψης, το άτομο να δημιουργεί μια νέα, ώστε να γεμίσει αυτό το «κενό».

Έτσι, η θεραπεία της χρειάζεται να περάσει μέσα από μια βαθμιαία κατανόηση των δεδομένων εκ μέρους του πάσχοντος, ώστε να ξεκινήσει ο μερικός έλεγχος του εαυτού του. Βέβαια αυτό αφορά, αρχικά, την αναγνώριση της κατάστασης, την κατανόηση, την επιβεβαίωση κι έπειτα την προσπάθεια για διαχείριση.

Ειδικός ψυχικής υγείας και ψυχογενής βουλιμία

Αξίζει να γραφτεί σε αυτό το σημείο ότι, όταν έχουμε υποψία για εμάς ή για κάποιο άτομο του περιβάλλοντός μας ότι πάσχει από βουλιμική κατάθλιψη, είναι καλό σε αυτή την περίπτωση να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε να μας κατευθύνει και να μας συμβουλεύσει σωστά. Η αντιμετώπιση και η θεραπεία της βουλιμικής κατάθλιψης (ψυχογενούς βουλιμίας) ποικίλει και διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων.

Με τη βοήθεια, λοιπόν, κάποιου ειδικός ψυχολόγου ή ψυχοθεραπευτή και ορισμένη φαρμακευτική αγωγή, όταν είναι απαραίτητη, το άτομο αναμφίβολα μπορεί να διαχειριστεί λειτουργικά περιπτώσεις όπως η παραπάνω.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Νεκτάριος Κοσμάς - Ψυχοθεραπευτής

Νεκτάριος Κοσμάς: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής, Αναγνωρισμένος και πιστοποιημένος στη Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας από την Ευρωπαϊκή Εταιρία Συμβουλευτικής ECCac κάτοχος του European Certificate of Councellor Accreditation,  Εξειδικευμένος στην Ιατρική Ψυχολογία από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κλινικός - Βιοθυμικός Υπνοθεραπευτής 

6955787766

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού