Μην αγχώνεσαι!

Ακρόαση άρθρου......

Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτή την προτροπή για την αποφυγή περαιτέρω προβλημάτων υγείας.Το στρες μας λένε οι ειδικοί κάνει κακό στην υγεία για αυτό θα πρέπει να μην αγχώνεστε για να είστε υγιείς ψυχικά και σωματικά. Δεν μας λένε όμως πως θα το κάνουμε αυτό ή στην καλύτερη των περιπτώσεων μας δίνουν ασκήσεις χαλάρωσης και καλής αναπνοής.

Ένας ψυχίατρος μάλιστα πρότεινε σε μία γνωστή μου -αφού της έδωσε αντικαταθλιπτικά- να μην αγχώνεται διότι δεν υπάρχει λόγος, "ακόμα και αν καίγεται το σπίτι σου να μην δώσεις σημασία" της είπε...Τελικά από όλες αυτές τις συμβουλές κατά του άγχους το μόνο που τελικά θα συμβεί είναι να αγχώνεσαι επειδή αγχώνεσαι! Μια φίλη μου έλεγε μάλιστα «νιώθω ενοχές που νιώθω άγχος γιατί βάζω τον εαυτό μου ως υπαίτιο μιας ασθένειας» , ερμηνεύοντας την εκδήλωσή της ως αποτέλεσμα του άγχους της.

Τι πραγματικά είναι το άγχος

Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε μια απειλή, έναν κίνδυνο. Ο οργανισμός τότε βρίσκεται σε εγρήγορση, ανοίγουν οι κόρες των ματιών, αυξάνεται η πίεση του αίματος , οι παλμοί της καρδιάς, ενώ καταστέλλεται το αίσθημα της πείνας. Είναι έτοιμο δηλαδή το σώμα να παλέψει για τον επικείμενο κίνδυνο ή να τραπεί σε φυγή για να αποφύγει τον κίνδυνο. Αν δεν υπήρχε αυτός ο μηχανισμός το ανθρώπινο είδος δεν θα μπορούσε να επιβιώσει! Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι όταν γνωρίζουμε γιατί έχουμε άγχος, διότι τότε όταν αλλάξουν οι συνθήκες που φέρνουν το άγχος τότε αυτό εξαφανίζεται.

Ασυνείδητο Άγχος

Το πρόβλημα βρίσκεται στο ασυνείδητο άγχος, δηλαδή το άγχος που έχουμε χωρίς να ξέρουμε γιατί το έχουμε. Κάθε τέτοιο σύμπτωμα άγχους ενδεχομένως να κρύβει απαγορευμένες συγκρουσιακές σκέψεις ή ακάλυπτες ανάγκες. Στο ασυνείδητο μπορεί να εγγραφεί (μέσω της απώθησης) πχ η διέγερση που μπορεί να προκαλεί η γυναίκα του αδερφού κάποιου, η ζήλια μιας μητέρας προς την κόρη της, ο φθόνος ενός γιου απέναντι στον πατέρα και πολλές άλλες τέτοιες κοινωνικά απαγορευμένες σκέψεις. Αντί λοιπόν να αντιμετωπίσουμε την απαγορευμένη σκέψη που δημιουργεί έντονα ενοχικά συναισθήματα, καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με το αξιακό μας σύστημα (Υπερεγώ), απειλώντας την ίδια την ταυτότητά μας (Εγώ), αντιμετωπίζουμε το δυσάρεστο αποτέλεσμα ενός γενικευμένου άγχους που άλλες φορές μπορεί να έχει τη μορφή φοβίας, ιδεοληψίας και ιδεοψυχαναγκασμού. 

Και τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για το άγχος;

Καταρχάς το άγχος δε θα φύγει με συμβουλές, με προτροπές, με διδαχές και νουθεσίες. Θα είναι εκεί να μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι με την αλήθεια μας και τις ακάλυπτες ανάγκες μας που φωνάζουν εκκωφαντικά μέσω ενός σιωπηλού εκπροσώπου όπως είναι το άγχος. Το άγχος θα πρέπει να μπει σε λόγια, να βρεθεί το νόημά του, να δούμε τα κρυφά του μηνύματα. Βέβαια στην πράξη τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και ούτε ερμηνεύοντας τον εαυτό μας θα εξαφανίσουμε το ενοχλητικό άγχος. Αν μάλιστα το άγχος μας αφαιρεί και τη δυνατότητα να είμαστε λειτουργικοί στη καθημερινότητά μας τότε ίσως να σκεφτούμε και τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή, ο οποίος δεν είναι ο παντοδύναμος σωτήρας που πάντα γνωρίζει και ξέρει καλύτερα από εμάς, αλλά μέσα από τη ισότιμη θεραπευτική σχέση μαζί του θα μπορέσουμε να δούμε μια αντανάκλαση του εαυτού μας την οποία δεν έχουμε δει ως τώρα.

Πριν κλείσω θα ήθελα να επισημάνω ότι ο ανθρώπινος ψυχισμός είναι πολύπλοκος και κάθε εκδήλωσή του πολυπαραγοντική, που σημαίνει ότι το παραπάνω κείμενο δεν εξαντλεί το φαινόμενο του άγχους, ούτε σκοπός του είναι να δώσει άλλο ένα manual αυτοβοήθειας. Κυρίως ενδιαφέρομαι να γίνει κατανοητό ότι καθώς ο ψυχισμός μας είναι το αποτέλεσμα των σχέσεων και των ταυτίσεων μας  με τους άλλους και δη τους σημαντικούς άλλους, οι ενοχλητικές εκδηλώσεις – συμπτώματα του, που εμπεριέχουν τον άλλο, μπορούν να λυθούν ή για να είμαι πιο ρεαλιστής μπορούν να γίνουν πιο διαχειρίσιμοι/α στη σχέση που θα αναπτύξουμε με τον «άλλο» - θεραπευτή, ο οποίος, μέσα από την διαδικασία της ψυχοθεραπείας, θα προσπαθήσει να εμπεριέξει, να μεταβολίσει και να συνενώσει τα μνημονικά «κακά» θραύσματα του ασυνείδητου υλικού μας.