Διαταραχή Προσωπικότητας, έγκλημα και πρώιμες εμπειρίες προσκόλλησης

Ακρόαση άρθρου......

Η ανθρώπινη φυσιολογική συμπεριφορά της προσκόλλησης είναι που φέρνει το παιδί πιο κοντά στους τροφούς του, που συνήθως είναι οι γονείς του, και επηρεάζει άμεσα τη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σε όλα τα στάδια της μετέπειτα ζωής του. Αυτή η πρώιμη προσκόλληση είναι που δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν, καθώς το ανθρώπινο είδος είναι ευάλωτο και εξαρτημένο από τους ενήλικες για  ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στα πρώτα στάδια της ζωής.

Η θεωρία της προσκόλλησης είναι πολύ μεγάλης αξίας για την κατανόηση του πως μπορεί ένα άτομο να εκδηλώσει διαταραχή προσωπικότητας, αλλά ταυτόχρονα δίνει και ένα πλαίσιο για τη κατανόηση της διαταραχής, καθώς και της εγκληματικής συμπεριφοράς που εμφανίζουν οι εγκληματίες που πάσχουν από διαταραχή προσωπικότητας.

Ένα παιδί που από τη φύση του παρουσιάζει μια έντονη συναισθηματική κατάσταση και συχνά του είναι δύσκολο να ησυχάζει, είναι μια πρόκληση για τη μητέρα. Αν η μητέρα καταφέρει να καταλαγιάσει τις έντονες συμπεριφορές του παιδιού τότε πιθανώς το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί σε ένα πρώιμο στάδιο. Αν από τη άλλη οι προβληματικές συμπεριφορές δεν αντιμετωπιστούν, είναι πολύ πιθανό να αρχίσουν να εκδηλώνονται και σε άλλα κοινωνικά πλαίσια της ζωής του παιδιού όπως είναι το σχολείο και η παρέα με συνομήλικους.

Ακόμη, βασικός παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει ακόμα πιο αρνητικά και να οδηγήσει στην εκδήλωση προβληματικών συμπεριφορών είναι η έλλειψη του πατρικού γονικού προτύπου. Σε αυτή τη περίπτωση, και ιδιαιτέρως όταν μιλάμε για άτομα γένους αρσενικού, η έλλειψη πατέρα στο σπίτι μπορεί να οδηγήσει στην επαφή με αντικοινωνικά γκρουπ συνομήλικων με σκοπό την ανάπτυξη της αίσθησης του εαυτού, την αποδοχή του άτομου ως δυνατό κρίκο μιας ομάδας αλλά και την εξάρτηση από μια κοινωνική ομάδα.

Η θεωρία της προσκόλλησης μπορεί να επεξηγήσει ένα μεγάλο ποσοστό των υποθέσεων εγκληματιών που πάσχουν από ψυχική ασθένεια.

Από τα πρώτα στάδια της γνωριμίας με τον ασθενή, ο ειδικός ψυχικής υγείας, κατά τη κλινική συνέντευξη, προσπαθεί να ανακαλύψει το παρελθόν του ατόμου, την προσωπική, κοινωνική και οικογενειακή ιστορία του που συνήθως κρύβει πολλά δεδομένα που μπορούν να έχουν παίξει τεράστιο ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής προσωπικότητας. Έτσι, χωρίς να ο ειδικός να ευνοεί καμία συγκεκριμένη θεραπευτική προσέγγιση, παίρνοντας το ιστορικού του ασθενούς μπορεί να αρχίσει να λύνει το πάζλ της ψυχικής διαταραχής που είναι η αρχή για τη εφαρμογή της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η θεωρία της προσκόλλησης αφορά στο δεσμό που δημιουργείται μεταξύ του παιδιού και του τροφού του.

Τα παιδιά δημιουργούν δεσμούς στο πρώτο χρόνο της ζωής τους με σκοπό της αύξηση της πιθανότητας για επιβίωση. Συμπεριφορές των παιδιών, όπως το κλάμα και το γέλιο, προσελκύουν τις θετικές αντιδράσεις των γονιών και με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται οι δεσμοί. Μεγαλώνοντας το παιδί αρχίζει να εξερευνεί και να μαθαίνει τον κόσμο μόνο του πια και όχι πάντα προσκολλημένο στον γονέα. Παρόλα αυτά και σε αυτή τη περίπτωση κρατάει το τροφό κοντά του για να το προστατεύει  από πιθανές ψυχολογικές και σωματικές βλάβες.

Όταν το μωρό αισθάνεται φοβισμένο και αγχωμένο, τότε ενεργοποιείται το σύστημα της προσκόλλησης. Τα προβλήματα ξεκινούν και οι πιθανότητες ανάπτυξης κάποιου είδους διαταραχής προσωπικότητας αυξάνονται όταν οι δεσμοί παιδιού και τροφού είναι προβληματικοί. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα μη συναισθηματικό περιβάλλον και τείνουν να αποφεύγουν τον τροφό τους αναπτύσσουν δεσμό αποφυγής, ενώ αυτά που αρνούνται να παρηγορηθούν από τον τροφό αναπτύσσουν δεσμό εμμονής. Τα παιδιά τα οποία κατηγοριοποιούνται ως ασφαλή παιδιά τείνουν να εκφράζουν περισσότερο θετικά συναισθήματα, περισσότερη αυτοπεποίθηση στην επίλυση προβλημάτων και πιο αναπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες, χαρακτηριστικά τα οποία τα κρατάνε μακριά από την ανάπτυξη διαταραχής προσωπικότητας και εγκληματικής συμπεριφοράς.

Στην πραγματικότητα, η φυσιολογική ανάπτυξη των κοινωνικών λειτουργιών και δεξιοτήτων του παιδιού βασίζεται στις απαντήσεις που παίρνει από τον τροφό, παραδείγματος χάριν, το κράτημα του, το χαμόγελο, η ομιλία. Μόνον όταν τα άτομα με τα οποία έχει δεσμό το βρέφος επιμένουν στην κατάλληλη και εκπαιδευτική επικοινωνία μαζί του, καταφέρνει το νεαρό άτομο να μάθει να κατανοεί τις σκέψεις του, τα συναισθήματά του, αλλά και το μυαλό και τα προθέσεις των άλλων ατόμων.

Με τον καιρό, το παιδί με ασφαλή δεσμό μαθαίνει να ελέγχει τα συναισθήματα του, τις διαπροσωπικές του συμπεριφορές, καθώς και να αναγνωρίζει τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων. Αντίθετα, το παιδί με μη ασφαλή δεσμό γίνεται ευάλωτο, υφίσταται συναισθηματική κακοποίηση και δεν έχει τα εφόδια για να ξεπεράσει τον αντίκτυπο των πρώιμων δυσκολιών με αποτέλεσμα να κουβαλά το φορτίο τους και στην ενήλικη ζωή του γεγονός το οποίο μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης διαταραχής.

Επιπλέον, πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως τέτοιες πρώιμες εμπειρίες είναι δυνατό να επηρεάσουν ακόμη και τη χημεία του εγκεφάλου και ιδιαίτερα μάλιστα τις λειτουργίες που σχετίζονται με τον έλεγχο των συναισθημάτων και του στρες, τα οποία επίσης αποτελούν κύρια συμπτώματα των διαταραχών προσωπικότητας. Βέβαια, το μονοπάτι της διαταραχής προσωπικότητας δεν καθορίζεται εξολοκλήρου από μια δύσκολη αρχή κατά τα παιδικά χρόνια. Έρευνες αναδεικνύουν πως οι συμπεριφορές παιδιών με ασφαλή προσκόλληση μπορεί να χειροτερέψουν, ενώ αντίστοιχα τα παιδιά με μη ασφαλή προσκόλληση μπορεί να βελτιωθούν. Σε κάθε τέτοια αλλαγή ρόλο θα παίξει το άμεσο περιβάλλον του ατόμου και οι επιρροές που αυτό ασκεί.

Είναι  λοιπόν φανερό ότι η θεωρία της προσκόλλησης μπορεί να παρέχει ένα πλαίσιο κατανόησης της διαταραχής προσωπικότητας που με τη σειρά της συχνά σχετίζεται με την εγκληματική συμπεριφορά. Δεν υπάρχει τίποτα σημαντικότερο για ον θεραπευτή από το να γνωρίζει το ιστορικό του πελάτη του προκειμένου να τον βοηθήσει με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο.

Βιβλιογραφία

1.Eames, V., & Roth, A. (2000). Patient attachment orientation and the early working alliance: a study of patient and therapist reports of alliance quality and ruptures. Psychotherapy Research, 10 (suppl 4): 421–34.
2. Fonagy, P., & Target, M. (1997). Attachment and reflective function: their role in self-organization. Development and Psychopathology, 9: 679–700.
3.Holmes, J. (1996). Attachment, Intimacy, Autonomy: Using Attachment Theory in Adult Psychotherapy. Jason Aronson.
4.Lord, A. (2003). Working with personality-disordered offenders. Forensic Update 73: 31–9.
5.McGauley, G., & Rubitel, A. (2006). Attachment theory and personality disordered patients. In Personality Disorder and Serious Offending: Hospital Treatment Models (eds C Newrith, C Meux, P Taylor): 69–80. Hodder Arnold.