Διαταραχές Προσωπικότητας

Ακρόαση άρθρου......

Οι διαταραχές προσωπικότητας οι οποίες περιλαμβάνονται στον διαγνωστικό οδηγό DSMV (APADSMV, 2013), αποτελούν ένα ξεχωριστό κομμάτι των ψυχικών διαταραχών. Σύμφωνα με τον διαγνωστικό οδηγό, μια διαταραχή προσωπικότητας είναι ένα μοτίβο της «εσωτερικής ψυχικής εμπειρίας» και της συμπεριφοράς που αποκλίνει σημαντικά από τις προσδοκίες του ατόμου ως κουλτούρα, είναι διάχυτη και άκαμπτη, και εμφανίζεται στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή.

Χαρακτηρίζεται από μία σταθερότητα ως προς την ένταση των κλινικών συμπτωμάτων και οδηγεί το άτομο σε δυσφορία ή δυσλειτουργία της καθημερινότητας.

Οι διαταραχές προσωπικότητας είναι οι ακόλουθες:

• Παρανοεική διαταραχή προσωπικότητας:
είναι ένα μοτίβο της δυσπιστίας και καχυποψίας προς τους άλλους. Τα κίνητρα των άλλων ερμηνεύονται πάντα ως κακόβουλα.

• Σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας:
είναι ένα μοτίβο της απόσπασης από τις κοινωνικές σχέσεις σε ένα περιορισμένο φάσμα της συναισθηματικής έκφρασης.

• Σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας:
χαρακτηρίζεται από ένα πλαίσιο οξείας δυσφορίας ως προς τις στενές σχέσεις με άλλους ανθρώπους, από γνωστική δυσλειτουργία και στρέβλωση αντίληψης καθώς και από εκκεντρική συμπεριφορά.

• Αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας:
κύριο χαρακτηριστικό είναι η έλλειψη ενσυναίσθησης και η περιφρόνηση-αγνόηση για τα δικαιώματα των άλλων.

• Μεταιχμιακή (Οριακή) διαταραχή της προσωπικότητας :
χαρακτηρίζεται από αστάθεια στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην αυτο-εικόνα, καθώς και παρουσιάζει παρορμητικές συμπεριφορές.

• Οιστριονική διαταραχή της προσωπικότητας :
Καθορίζεται από ένα μοτίβο υπερβολικής συναισθηματικής ευαισθησίας και αναζήτησης προσοχής από τους άλλους ανθρώπους.

• Nαρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας:
Χαρακτηρίζεται από ένα μοτίβο, συναισθημάτων μεγαλείου, καθώς και η ανάγκη για θαυμασμό από τους άλλους ανθρώπους. Παρουσιάζεται έλλειψη ενσυναίσθησης.

• Αποφευκτική διαταραχή της προσωπικότητας:
Περιλαμβάνει χαρακτηριστικά κοινωνικής αναστολής, αισθήματα ανεπάρκειας, και υπερευαισθησία στην αρνητική αξιολόγηση.

• Εξαρτημένη διαταραχή της προσωπικότητας:
είναι ένα μοτίβο της υποταγμένης και προσκολλημένης συμπεριφοράς στις σχέσεις, καθώς και μια υπερβολική ανάγκη για φροντίδα.

• Η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας :
είναι ένα μοτίβο της ενασχόλησης με την τάξη, με χαρακτηριστικά τελειομανίας, και ανάγκη για την επίτευξη του απόλυτου ελέγχου.

• Μεταβολή της προσωπικότητας που οφείλεται σε άλλη ιατρική κατάσταση :
είναι μια επίμονη διαταραχή της προσωπικότητας η οποία οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα μιας ιατρικής πάθησης (Π.χ., Βλάβη μετωπιαίου λοβού).

• Άλλες διαταραχές προσωπικότητας και άτυπες διαταραχές προσωπικότητας:
είναι μια κατηγορία στην οποία προβλέπονται δύο περιπτώσεις:
1) μοτίβο της προσωπικότητας του ατόμου με τα γενικά κριτήρια για μια διαταραχή της προσωπικότητας, και
2)τα χαρακτηριστικά των διαφόρων διαφορετικών προσωπικοτήτων με άλλες εγκατεστημένες διαταραχές, αλλά τα κριτήρια για οποιαδήποτε συγκεκριμένη διαταραχή προσωπικότητας δεν πληρούνται.

Κατηγοριοποίηση Διαταραχών Προσωπικότητας

Οι διαταραχές προσωπικότητας κατηγοριοποιούνται σε τρεις ομάδες με βάση τις ομοιότητες των κριτηρίων διάγνωσης:

Cluster Α: περιλαμβάνει την παρανοϊκή, σχιζοειδή, και σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας. Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές εμφανίζονται να έχουν παράξενες ή εκκεντρικές συμπεριφορές.

Cluster Β: περιλαμβάνει την αντικοινωνική, οριακή, οιστριονική, και ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές εμφανίζονται συχνά με δραματικές συμπεριφορές και με συναισθηματική αστάθεια.

ClusterC: περιλαμβάνει την αποφευκτική, εξαρτητική και ιδεοψυχαναγκαστική
διαταραχή προσωπικότητας. Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές συχνά εμφανίζονται να έχουν φοβίες και συναισθήματα άγχους.

Διάγνωση Διαταραχών Προσωπικότητας

Η διάγνωση των διαταραχών προσωπικότητας απαιτεί αξιολόγηση των λειτουργιών του ατόμου μακροπρόθεσμα, καθώς και αξιολόγηση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τα οποία πρέπει να είναι εμφανή κατά την πρώιμη ενήλικο ζωή. Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που καθορίζουν αυτές τις διαταραχές πρέπει επίσης να διαχωριστούν από τα χαρακτηριστικά που προκύπτουν ως απόρροια σε συγκεκριμένες στρεσογόνες καταστάσεις (π.χ., διπολική διαταραχή, καταθλιπτικό συναίσθημα ή αγχώδης διαταραχή, ή στερητικά συμπτώματα από την απεξάρτηση ουσιών).

Τα χαρακτηριστικά μιας διαταραχής προσωπικότητας συνήθως γίνονται αναγνωρίσιμα κατά τη διάρκεια της εφηβείας ή κατά την πρώιμη ενήλικο ζωή.

Ορισμένοι τύποι διαταραχής της προσωπικότητας (Ιδίως, αντικοινωνική και οριακή διαταραχή προσωπικότητας) τείνουν να γίνουν λιγότερο εμφανή ή να επανεμφανισθούν με την ηλικία, ενώ αυτό φαίνεται να είναι λιγότερο συχνό για κάποια άλλα είδη (π.χ. ιδεοψυχαναγκαστική και σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας).

H κατηγοριοποίηση (clusters) των διαταραχών προσωπικότητας μπορεί να εφαρμοστεί σε παιδιά ή εφήβους και σχετικά σε ασυνήθιστες περιπτώσεις στις οποίες συγκεκριμένες δυσλειτουργικές και δυσπροαρμοστικές συμπεριφορές της προσωπικότητας του ατόμου εμφανίζονται να είναι διάχυτες, επίμονες, και είναι απίθανο να περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο ή άλλη ψυχική διαταραχή. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα χαρακτηριστικά μιας διαταραχής προσωπικότητας που εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία συχνά δεν θα παρμείνουν αμετάβλητα στην ενήλικο ζωή. Μια διαταραχή προσωπικότητας για ένα άτομο κάτω των 18 ετών, για να διαγνωσθεί θα πρέπει τα κλινικά διαγνωστικά κριτήρια να παρουσιάζονται για τουλάχιστον ένα έτος. Η μοναδική εξαίρεση αφορά την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, η οποία δεν μπορεί να διαγνωσθεί σε άτομα ηλικίας μικρότερα των 18 ετών.

Ο κλινικός ιατρός-κλινικός ψυχολόγος, θα πρέπει να αξιολογήσει τη σταθερότητα των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας σε βάθος χρόνου και σε διαφορετικές καταστάσεις. Παρά το γεγονός ότι μια ενιαία συνέντευξη με το άτομο είναι μερικές φορές επαρκής για την πραγματοποίηση της διάγνωσης, είναι συχνά αναγκαία η διεξαγωγή περισσοτέρων από μία συνέντευξης. Η αξιολόγηση μπορεί επίσης να περιπλέκεται από το γεγονός ότι τα χαρακτηριστικά που ορίζουν διαταραχή προσωπικότητας δεν μπορούν να θεωρηθούν δυσλειτουργικά για το άτομο (δηλαδή, τα γνωρίσματα είναι συχνά ego-syntonic). Για να ξεπεραστεί αυτή η δυσκολία, συμπληρωματικές πληροφορίες από άλλα άτομα τα οποία σχετίζονται με το εν λόγω άτομο μπορούν να αποβούν χρήσιμες.

Ψυχοθεραπεία και Διαταραχές Προσωπικότητας:

Η γνωσιακή και συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (CBT), καθώς και η διαλλεκτική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (DBT). H Γνωσιακή ψυχοθεραπεία εστιάζει στην αλλαγή των πεποιθήσεων (σκέψη)-δυσλειτουργικών πεποιθήσεων, συνδεδεμένων με γεγονότα τα οποία συνδέονται με τον εαυτό, τους άλλους και τον κόσμο γενικότερα.

Η Διαλλεκτική Ψυχοθεραπεία (DBT) εστιάζει στην συναισθηματική ενδυνάμωση και εξισορρόπηση.

Περαιτέρω έρευνα απαιτείται προκειμένου να διεκπεραιωθούν εκείνες οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, οι οποίες θα βοηθήσουν τα άτομα με διαταραχές προσωπικότητας να γίνουν περισσότερο λειτουργικά.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ρέα Δουμανά - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Ρέα Δουμανά: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Η Ρέα Δουμανά εξειδικεύτηκε στον τομέα της Ψυχολογίας με τον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών Κλινικής Ψυχολογίας σε ενήλικες και εφήβους. Διετέλεσε επιστημονική συνεργάτης στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.), της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Παν/μίου Αθηνών, του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».

210 74 84 820

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού