10 Σπουδαίες Γυναίκες Ψυχολόγοι που Έγραψαν Ιστορία

Ακρόαση άρθρου......

Ας αποδώσουμε φόρο τιμής και σε εκείνες τις γυναίκες ψυχολόγους που έβαλαν το λιθαράκι τους, η καθεμία με τον τρόπο της και εκπληρώνοντας τη δική της αποστολή, ώστε η επιστήμη της ψυχολογίας να ανθίζει και να φωτίζεται περισσότερο. Σας ευχαριστούμε υπέροχες γυναίκες!

Φρόυντ Άννα (1895 - 1982)

Γεννημένη στη Βιέννη στις 3 Δεκεμβρίου 1895, η Άννα Φρόυντ ήταν το μικρότερο από τα έξι παιδιά του Σίγκμουντ Φρόυντ και της συζύγου του, Μάρθας.

Το έργο της μελετά περιπτώσεις παιδιών τα οποία έχουν βιώσει την εγκατάλειψη ή την ακραία παραμέληση και θέτει τα θεμέλια για την μετέπειτα έρευνα σχετικά με την πρώιμη προσκόλληση.

Ο πατέρας της μπορεί να είχε τονίσει τα διάφορα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης, το έργο του, ωστόσο, βασίστηκε σε αναμνήσεις ενηλίκων.

Μέσα από τη δουλειά της με τα παιδιά, η Φρόυντ ισχυροποίησε τις θεωρίες του πατέρα της, τονίζοντας ότι τα παιδιά αναπτύσσονται μέσα από διακριτά εξελικτικά στάδια. Επίσης, επέκτεινε τη θεωρία του πατέρα της για τους ψυχολογικούς μηχανισμούς άμυνας. Υποστήριζε ότι το παιχνίδι βοηθά το παιδί να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα, χωρίς όμως να αποκαλύπτει απαραίτητα ασυνείδητες συγκρούσεις.

Στο βιβλίο της «Το Εγώ και οι Μηχανισμοί Άμυνας» περιλαμβάνονται και οι εξής μηχανισμοί:

Απώθηση: το Εγώ σπρώχνει στο ασυνείδητο τις μη αποδεκτές ορμές που το απειλούν.
Προβολή: το άτομο αποδίδει σε ένα άλλο πρόσωπο τα δικά του αρνητικά χαρακτηριστικά.
Μετατόπιση ή μετάθεση: μεταφορά αρνητικών συναισθημάτων σε ένα άλλο πρόσωπο.
Παλινδρόμηση: η επιστροφή σε μία ψυχολογικά νεαρότερη ηλικία.

Η Φρόυντ θεωρούσε ότι ο κυριότερος μηχανισμός άμυνας του ατόμου είναι η ασυνείδητη διαδικασία της απώθησης, η οποία ενεργοποιείται όταν το άτομο συνειδητοποιεί ότι οι μη αποδεκτές ορμές μπορούν να λειτουργήσουν ως επιβλαβείς παράγοντες για τον εαυτό του.

Είπε: «Πάντοτε αναζητούσα τη δύναμη και την αυτοπεποίθηση έξω από τον εαυτό μου, ωστόσο αυτά πηγάζουν από μέσα· βρίσκονται εκεί συνεχώς.»

Κλάιν Μέλανι (1888-1960)

Αυστριακή ψυχαναλύτρια και πρωτοπόρος στη διατύπωση της θεωρίας των αντικειμενότροπων σχέσεων. Οι νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις και τεχνικές που επινόησε για τα παιδιά επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την παιδοψυχολογία και τη σύγχρονη ψυχανάλυση.

Η Κλάιν Μέλανι ήταν από τους πρώτους επιστήμονες που χρησιμοποίησε την ψυχανάλυση σε παιδιά και εφάρμοσε αρκετές τεχνικές που δεν είχαν χρησιμοποιηθεί έως τότε. Πίστευε ότι το παιδικό παιχνίδι αποτελεί τον πρωταρχικό τρόπο συναισθηματικής επικοινωνίας των παιδιών και γι’ αυτό το χρησιμοποιούσε συχνά για να βοηθήσει τα παιδιά να συζητήσουν ψυχολογικά ζητήματα.

Επιπλέον, η Κλάιν συνέβαλε στην ανάπτυξη της θεωρίας των αντικειμενότροπων σχέσεων· μία θεωρία η οποία τονίζει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ατόμων και δίνει ιδιαίτερη σημασία στη σχέση ανάμεσα στη μητέρα και στο παιδί, στην ευρύτερη οικογενειακή μονάδα, αλλά και στους τρόπους με τους οποίους το παρελθόν μπορεί να επηρεάσει το παρόν.

Είπε: «Τα συναισθήματα της αγάπης και της ευγνωμοσύνης προκύπτουν άμεσα και αυθόρμητα στο μωρό ως απόκριση στην αγάπη και τη φροντίδα της μητέρας του.»

Alice Miller (1923-2010)

Είναι κυρίως γνωστή για τον αγώνα της που αφορούσε την ευαισθητοποίηση του κοινού για την παιδική κακοποίηση που προέρχεται από τους ίδιους τους γονείς.

Πιο συγκεκριμένα, η Alice Miller ασχολήθηκε με τους κρυφούς χειρισμούς των γονέων κατά τη διάρκεια της ανατροφής των παιδιών τους, με τις διάφορες στρατηγικές προφύλαξης ενάντια στα τραύματα της παιδικής ηλικίας, με τις συνέπειες της απώθησης αυτών των τραυμάτων σε προσωπικό επίπεδο και, τέλος, με τις σύγχρονες δυνατότητες ανάλυσης των συνεπειών των παιδικών τραυμάτων. Γι' αυτές τις έρευνές της η συγγραφέας είχει κερδίσει διεθνή αναγνώριση.

Είπε: «Δεν μπορώ να εκβιάσω την αγάπη όταν αυτή είναι απούσα.»

Κιούμπλε Ρος Ελίζαμπεθ (1926-2004)

Ελβετή ψυχίατρος που διατύπωσε τη θεωρία για τα πέντε στάδια του πένθους. Η θεωρία αυτή χρησιμοποιείται σήμερα ευρέως με σκοπό να βοηθήσει το άτομο να διαχειριστεί την απώλεια και το θάνατο.

Προσδιόρισε πέντε στάδια τα οποία βιώνει το άτομο όταν έρχεται αντιμέτωπο με μία θανατηφόρα ή μη ιάσιμη ασθένεια.

Αν και η αρχική πρόθεση της Κιούμπλερ-Ρος ήταν να χρησιμοποιηθεί η εν λόγω θεωρία για να βοηθήσει τους ασθενείς που έρχονται αντιμέτωποι με το θάνατο, με το μετέπειτα έργο της προσπάθησε να την εφαρμόσει σε άτομα που καλούνται να διαχειριστούν οποιαδήποτε σημαντική απώλεια, όπως της υγείας, της ελευθερίας, της εργασίας, του γάμου ή την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.

Επιπλέον, αναγνώρισε ότι ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν τουλάχιστον δύο από τα πέντε στάδια της θλίψης, δεν τα βιώνουν όλοι με την ίδια σειρά. Για παράδειγμα, ένα άτομο που βρίσκεται προς το τέλος της ζωής του μπορεί να περάσει από το στάδιο του θυμού ή της διαπραγμάτευσης πριν βιώσει το στάδιο της άρνησης.

Τόνισε, ακόμη, ότι πολλοί άνθρωποι μπορεί να συνεχίσουν να παλεύουν με ένα ή περισσότερα στάδια για αρκετά χρόνια, ορισμένοι μάλιστα μπορεί να ξεπερνούν και να επανέρχονται σε κάποια από τα στάδια για το υπόλοιπο της ζωής τους, ανάλογα πάντα με τη σοβαρότητα της απώλειας.

Είπε: «Η γνώμη που οι άλλοι άνθρωποι έχουν για σένα είναι δικό τους πρόβλημα, όχι δικό σου.»

Αποκτήστε το βιβλίο Εξομολογήσεις ενός ψυχοθεραπευτή, από το βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Χόρνευ Κ. (1885-1952)

Γερμανίδα ψυχαναλύτρια και εισηγήτρια της φεμινιστικής ψυχολογίας. Μέσα από τις θεωρίες της αμφισβήτησε αρκετές φροϋδικές θεωρίες.

Θεωρείται ως η επιστήμονας που έθεσε τα θεμέλια της γυναικείας ψυχιατρικής· πεδίο το οποίο επικεντρώνεται στην ψυχιατρική θεραπεία των γυναικών και στην φεμινιστική ψυχολογία που μελετά τους τρόπους με τους οποίους οι ανισότητες στο πεδίο της ισχύος μεταξύ των δύο φύλων επηρεάζει τόσο την ψυχική υγεία όσο και την ανάπτυξη ψυχολογικών θεωριών. Υποστήριξε σθεναρά ότι οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών καθορίζονται από τις διαφορές στην κουλτούρα και στην κοινωνικοποίηση και όχι από τη βιολογία.

Η Χόρνευ εξέτασε το φαινόμενο της νεύρωσης από μία νέα οπτική γωνία και υποστήριξε ότι δεν πρόκειται για μία κατάσταση, αλλά μάλλον για μία διαδικασία η οποία εκτυλίσσεται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. 

Υποστήριξε έντονα το ρόλο των περιβαλλοντικών επιρροών στην ατομική ψυχολογία και έβλεπε τον ναρκισσισμό όχι ως ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας ή ως διαταραχή, αλλά ως αποτέλεσμα του πρώιμου περιβάλλοντος με το οποίο το άτομο έρχεται σε επαφή. 

Η Χόρνευ ήταν ιδιαίτερα επικριτική σε σχέση με τις θεωρίες του Φρόυντ για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη και προβληματίστηκε περισσότερο με την έννοια του φθόνου του πέους, υποστηρίζοντας ότι δεν πρόκειται για ένα έμφυτο ψυχολογικό σύμπλεγμα, αλλά αντιθέτως αποτελεί προϊόν των ανισοτήτων στην ισχύ μεταξύ των δύο φύλων. 

Είπε: «Αν θέλεις να είσαι υπερήφανος για τον εαυτό σου, τότε κάνε πράγματα για τα οποία μπορείς να υπερηφανεύεσαι.»

Μαρία Μοντεσσόρι (1870-1952)

Η μοντεσσοριανή μέθοδος στοχεύει στο να βοηθήσει το παιδί να αναπτυχθεί διανοητικά και ηθικά σε έναν ισορροπημένο ενήλικα που θα νιώθει άνετα τόσο με τον εαυτό του όσο και με την κοινωνία στην οποία ζει, και με την ανθρωπότητα στο σύνολό της.

Ετσι η ανεξαρτησία, η ελευθερία με όρια και ο σεβασμός για τη φυσική ανάπτυξη του παιδιού—το τρίπτυχο του Μοντεσσοριανού εκπαιδευτικού συστήματος—, θα οδηγήσουν το παιδί σε έναν ικανό άνθρωπο ο οποίος θα διαθέτει αυτοπειθαρχία, αυτοσυγκέντρωση, θα ξέρει να συνεργάζεται, να παίρνει πρωτοβουλίες, να σέβεται και να εκφράζεται με ειλικρίνεια.

Η Μαρία Μοντεσσόρι τόνιζε, άλλωστε, πως «ικανός άνθρωπος ίσον ευτυχής άνθρωπος». Η Μοντεσσόρι αφιέρωσε τη ζωή της στα παιδιά και η μέθοδός της είναι διεθνώς αναγνωρισμένη.

Είπε: «Όποιος αγγίζει τη ζωή ενός παιδιού, αγγίζει το πιο ευαίσθητο κομμάτι ενός συνόλου που έχει ρίζες στο πιο μακρινό παρελθόν και σκαρφαλώνει προς το άπειρο μέλλον.»

Σατίρ Βιρτζίνια (1916-1988)

Αμερικανή ψυχοθεραπεύτρια ιδιαίτερα γνωστή για την προσέγγισή της στην οικογενειακή θεραπεία και για την προσφορά της στον τομέα της οικογενειακής ανασυγκρότησης. Συχνά, περιγράφεται ως η μητέρα της οικογενειακής θεραπείας.

Μέσα από τη θεραπευτική της προσέγγιση προσπαθούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποδεχτούν τη ζωή όπως είναι και να φτάσουν σε ένα επίπεδο γαλήνης του μυαλού. Ενθάρρυνε τους πελάτες της να κάνουν διαλογισμό, να χρησιμοποιούν τεχνικές αναπνοής και να οραματίζονται θετικά αποτελέσματα. Επίσης, πρότεινε τεχνικές για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης.

Η Συστημική Θεραπεία που ανέπτυξε, ή αλλιώς το Μοντέλο Ανάπτυξης Σατίρ, τονίζει την εμπλοκή του εσωτερικού εαυτού και αναλύει την κατάσταση και τις επιλογές του ατόμου. 

Η επίδραση των θεωριών της είναι ορατή σε πολλούς διαφορετικούς κλάδους της σύγχρονης ψυχοθεραπείας.

Είπε: «Δεν πρέπει να επιτρέπουμε να μας ορίζουν οι περιορισμένες αντιλήψεις των άλλων ανθρώπων.»

Φρανσίν Σαπίρο (1948-2019)

Αμερικανή ψυχολόγος, ιδιαίτερα γνωστή για την ανάπτυξη της ψυχολογικής μεθόδου που ονομάζεται Οφθαλμοκινητική Απευαισθητοποίηση και Επανεπεξεργασία (Eye Movement Desensitization and Reprocessing ή εν συντομία EMDR). Πρόκειται για μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση η οποία αμβλύνει τα συμπτώματα που προκαλεί στο άτομο η βίωση ενός τραυματικού γεγονότος.

Κατά τη διάρκεια των ερευνών της Φρανσίν Σαπίρο, διαπίστωσε ότι όταν το άτομο βιώνει κάποιο τραύμα και η εμπειρία αυτή δεν είναι πλήρως επεξεργασμένη ή δεν έχει αφομοιωθεί πλήρως από το άτομο, τα εν λόγω μη επεξεργασμένα συναισθήματα παραμένουν στο νευρικό σύστημα. Άτομα που έχουν υποστεί κάποιο τραύμα μπορεί να βιώνουν έντονες αναδρομές, τρομακτικούς εφιάλτες και συνεχές άγχος. Επιπλέον, τείνουν να αποφεύγουν τοποθεσίες, ανθρώπους και άλλα ερεθίσματα που συνδέονται με το τραυματικό γεγονός το οποίο βίωσαν.

Οι διαπιστώσεις αυτές την οδήγησαν να αναπτύξει τη θεραπευτική μέθοδο EMDR στο πλαίσιο μίας ασφαλούς αντιμετώπισης και επεξεργασίας τραυματικών αναμνήσεων, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη συναισθηματική πίεση και προσφέροντας, παράλληλα, στο άτομο τη δυνατότητα να διαχειρίζεται σωστά τις αναμνήσεις και τις συμπεριφορές που απορρέουν από το τραυματικό συμβάν.

Είπε: «Η αλλαγή των αναμνήσεων που διαμορφώνουν τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας αλλάζει, επίσης, τον τρόπο που βλέπουμε τους άλλους.»

Μάργκαρετ Μάχλερ (1897-1985)

Ουγγρικής καταγωγής γιατρός και ψυχίατρος που εστίασε το ερευνητικό της ενδιαφέρον στις διαδικασίες της κανονικής ανάπτυξης του παιδιού. Είναι ιδιαίτερα γνωστή για τον κεντρικό ρόλο που έπαιξε στο πεδίο της ψυχανάλυσης και για την ανάπτυξη της θεωρίας του χωρισμού και της εξατομίκευσης.

Η πιο σημαντική προσφορά της στον τομέα της ψυχολογίας είναι η θεωρία του χωρισμού και της εξατομίκευσης.

Με την έρευνά της έριξε φως στα φυσιολογικά και στα μη φυσιολογικά χαρακτηριστικά της αναπτυξιακής ψυχολογίας του εγώ και μελέτησε τη συμπεριφορά ψυχωσικών παιδιών σε μία εποχή κατά την οποία η ψύχωση δεν είχε καλυφθεί ακόμα από την ψυχαναλυτική θεραπευτική προσέγγιση.

Είπε: «Στο τέλος, το να δημιουργείς σημαίνει να πιστεύεις ότι αυτό που λες θα έχει σημασία.»

Τζόνσον Σ. (Johnson Sue, 1947)

Αγγλίδα ψυχολόγος ιδιαίτερα γνωστή για την προσφορά της στον τομέα της ψυχολογίας που αφορά τη δημιουργία δεσμών, την προσκόλληση και τις ρομαντικές σχέσεις των ενηλίκων. Η έμφασή της στα συναισθήματα και στη συναισθηματική διαδικασία θεωρήθηκε συχνά προβληματική καθώς ερχόταν σε αντίθεση με τις κυρίαρχες επιστημονικές απόψεις περί συναισθημάτων για τη θεραπεία ζευγαριών.

Είναι η δημιουργός της EFT- Emotionally Focused Therapy, η οποία αποτελεί μία μορφή θεραπείας βασισμένη στην θεωρία της προσκόλλησης που ανέπτυξε ο Τζον Μπόουλμπι. Μπορεί να εφαρμοστεί ατομικά, σε ζευγάρια ή σε οικογένειες, ωστόσο τώρα χρησιμοποιείται κυρίως ως μία μορφή θεραπείας ζευγαριών.

Είπε: «Η αγάπη έχει μία τεράστια ικανότητα να βοηθά στην επούλωση των καταστροφικών πληγών που η ζωή μερικές φορές μας μοιράζει.»