Η αποκαθήλωση του ανθρώπου μέσα από τη διαβολή - Μέρος Α

Ακρόαση άρθρου......

Κάποια στιγμή η επιστήμη της ψυχολογίας πρέπει να αποτινάξει την «φοβία» για κάποιες έννοιες που ίσως θεωρεί δογματικές, άλλου πεδίου, τυπολατρικές, ξύλινες ή ακόμα και δεισιδαίμονες. Η έρευνα αποτελεί ένα μοναδικό και αποκαλυπτικό εργαλείο σε τέτοιες επιστήμες που άπτονται της νόησης, της συμπεριφοράς, των συναισθημάτων και φέρνει στο φως καινούρια γνώση, χωρίς ενδοιασμούς. Μια τέτοια έννοια είναι και η λέξη «διαβολή» και «διάβολος» που ακόμα και η θρησκεία την έχει, όχι μόνο μερικώς διασαφηνισμένη, αλλά και πλήρως ειδωλοποιημένη και στατική.

Τι ονομάζουμε, ουσιαστικά, διαβολή

Διαβολή είναι η ελλειπής πληροφόρηση της αλήθειας. Ο απώτερος στόχος του και επιδίωξη είναι ο διχασμός, η διάσπαση.

Το γνωστότερο σχήμα που εμφανίζει η διαβολή είναι το δίπολο, όταν το ένα μέρος έχει τη μισή αλήθεια και το άλλο την άλλη μισή. Γνωστά σε όλη την ανθρωπότητα, τα αιώνια μίση τέτοιων διπόλων που έχουν αναπτυχθεί ανάμεσα σε δυο ονόματα οικογενειών, σε δυο χωριά, σε δυο αντιμαχόμενα πολιτικά κόμματα, ανάμεσα σε δύο κράτη κτλ. Με τα ανάλογα οπισθοδρομικά και σκοταδιστικά αποτελέσματα τους. Τέτοια δίπολα έχουν πολύ ισχυρούς δεσμούς στη δράση της κυκλικότητας που δεν επιτρέπουν την εξέλιξη μέσα από την πλήρη αλήθεια.

Το Διαίρει και βασίλευε αποτελεί ένα μεγαλύτερο σύστημα διαβολής. Εδώ έχουμε να κάνουμε με περισσότερα σχήματα, ξεφεύγουμε από το δίπολο και η αλήθεια πλέον μοιράζεται σε πολλά μέρη, ενισχύοντας την αντιπαράθεση με τον επιμερισμό της αλήθειας, που ούτως ή άλλως, κανείς δεν μπορεί να πει ότι την εκφράζει απόλυτα αν και ο ατομικός εγωισμός μας, αυτό πιστεύει. Εκεί κάθε μέρος έχει ένα κομμάτι αλήθειας αλλά το καθένα ισχυρίζεται ότι κατέχει όλη την αλήθεια. Η ιστορία βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων, σε πολιτική, ιδεολογική, θρησκευτική διαίρεση, όπου κατακερματισμένη η αλήθεια, έγινε αιτία διχασμού, μίσους, πολέμων, αντί να φέρει επικοινωνία και σύνδεση.

Μέσα από το βιβλίο «Κορεσμένος Εαυτός» του Gergen Kenneth J. φαίνεται καθαρά πως διαμορφώνεται η ψυχοσύνθεση του ανθρώπου μέσα από τις εποχές που επιδεικνύουν διαφορετικές κουλτούρες κάθε φορά και καλούν τον άνθρωπο να τις ακολουθήσει. Όπως δείχνει, λοιπόν, η ιστορία μέσα από τα τόσα κινήματα κοινωνικά και ρεύματα ιδεολογιών που πέρασαν ανά τους αιώνες από την ανθρωπότητα, το μόνο που ισχύει είναι η καταδυνάστευση του ανθρώπου μέσα από επιτάσσεις κάποιων ρευμάτων (από όποιο χώρο κι αν προέρχονταν, κοινωνικό-πολιτικό-οικονομικό-θρησκευτικό, κτλ ) που στόχο είχαν πάντα είτε την μονομερή ευημερία συνόλων εις βάρος άλλων, είτε τη βουβή επιβολή σε κανόνες-νόμους που οι άνθρωποι ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθούν χωρίς απαραίτητα να συναινούν, και οντολογικά και κλινικά η ανθρωπότητα να νοσεί και να παραπαίει μέσα από τόσες δυσλειτουργίες. Όλους αυτούς τους αιώνες σπέρνεται η διχόνοια, η δυστυχία στα συστήματα, η αβεβαιότητα για όλους και όλα, οι υποψίες, οι ίντριγκες, η συναισθηματική αστάθεια, και όλα αυτά μέσα σε κοινωνίες που εξυμνείται η μόδα, το μαστ, το τρέντυ και κάθε είδος καταναλωτισμού, συγκεκριμένο για κάθε μία από τις περιόδους που πέρασαν.

Κάποιος ή κάποιοι μισάνθρωποι δημιούργησαν τα δίπολα, χώρισαν τις έννοιες, χώρισαν τους ανθρώπους για ένα δικό τους όφελος, για να αναλώνουν τους ανθρώπους στο να σκοτώνονται μεταξύ τους ενώ φυσικά οι ίδιοι είναι υπεράνω όλων αυτών των διχασμών καθώς αυτοί τους δημιούργησαν. Πόσο ανόητοι και αφελείς, χειραγωγήσιμοι, δείχνουν οι άνθρωποι μπροστά στα μάτια τους αφού κατάφεραν να κάνουν τον άνθρωπο πρόβατο χωρίς να ακούει τη λογική του! Συμβιβάστηκαν μέσα μας έννοιες όπως πλούσιος-φτωχός, κοινωνικά στρώματα, «καλής κοινωνίας», γκέτο, όπου δεν έχουν όλοι τα ίδια δικαιώματα στη ζωή και πολλές ανθρώπινες έννοιες έχουν καταργηθεί, ενώ η παρακμή της λίστας διευρύνεται χωρίς κάποια παρέμβαση από οποιονδήποτε φορέα ανθρώπινων δικαιωμάτων. Πως μπορούμε και συμβιβάζουμε όλα αυτά τα εγκλήματα που έγιναν και συνεχίζουν ακόμα πιο ευθαρσώς να γίνονται εις βάρος της ανθρωπότητας; Κι όλο αυτό το ονομάζουμε δημοκρατία και εξέλιξη; Η παρακμή δεν ονομάζεται εξέλιξη. Η ανισορροπία που δημιουργήθηκε είναι πολύ μεγάλη ανάμεσα στα συστήματα και κατ' επέκταση στους ανθρώπους. Δημιουργήθηκαν άνθρωποι με απωθημένα, άνθρωποι χωρίς σθένος, χωρίς να μπορούν να δώσουν ένα νόημα στη ζωή τους αφού κάποιοι άλλοι τους λένε ποιο είναι το νόημα της ζωής ( η κάθε εποχή με τα δικά της). Άνθρωποι χαμένοι, εγκλωβισμένοι σε τόσα περιοριστικά δεδομένα.

Οι περισσότεροι υπακούνε στα δεδομένα της εποχής γινόμενοι οι ίδιοι καρικατούρες προσπαθώντας να γίνουν κάτι που δεν είναι. Αυτό φέρνει μεγάλη δυσλειτουργία στο προσωπικό σύστημα του καθενός δημιουργώντας μέσα του ένα αδηφάγο ζώο που δεν ικανοποιείται με τίποτα και προσπαθεί μέσα από την κοινωνική ανέλιξη με κάθε τρόπο και τον καταναλωτισμό να καλύψει τα κενά του. Αυτό τον παραπέμπει ακόμα και σε πράξεις που φυσιολογικά δε θα έκανε ποτέ. Είναι τότε που παρατηρείται η αποδόμηση του εαυτού, ο συμβιβασμός σε όλα τα πεδία προκειμένου να πάρει αυτό που νομίζει ότι θέλει. Αυτό είναι το προφίλ του ανθρώπου που περασμένοι αιώνες δημιούργησαν. Ένα ζώο με απωθημένα και αρχέγονα ένστικτα που θέλει να ελευθερώσει (καθότι τόσα χρόνια δέχεται μόνο υποταγές και καταπιέζεται να δέχεται χωρίς να εκφράζει).

Έρχεται, έτσι, η επόμενη εποχή, του μεταμοντερνισμού που λέει στον άνθρωπο «εσύ αποφασίζεις». «Ζήσε στο έπακρο, δοκίμασέ τα όλα, κάνε τα όλα, έχε εμπειρίες, βγeς στη ζωή και ισοπέδωσε αξίες κι αρχές». Άν σκεφτούμε την ψυχολογική κατάσταση του τόσο κενού και επομένως "πεινασμένου" ανθρώπου του σήμερα, καταλαβαίνουμε ότι αντιδραστικά και μόνο και σε συνδυασμό με το "όλα επιτρέπονται" της εποχής, ο άνθρωπος με μαθηματική ακρίβεια θα πέσει σε ένα τέλμα. Γιατί αφού του άδειασαν την ψυχή από τα σημαντικά πράγματα, τα αντικατέστησαν με επίπλαστα και ο άνθρωπος μέσα στην ελευθερία που του προσφέρει η εποχή, τα κενά θα βρίσκει και κάθε είδος ανοησία θα κάνει ξεγελώντας τον εαυτό του. Ας έχουμε πορείες στη ζωή μας που μας τις υποδεικνύει η ψυχή και η ορθή σκέψη και μην αφήνουμε σε άλλους τη δική μας ευδοκίμηση. Γιατί ζούμε στην εποχή της ελεύθερης βούλησης και είμαστε εμείς οι μόνοι υπεύθυνοι για τις επιλογές μας σε όλα τα επίπεδα.

Ο αλόγιστος υποκειμενικός εγωισμός δεν οδηγεί σε σύνδεση των συστημάτων

Επιπλέον, η υπερβολή προς όποια κατεύθυνση αλλοιώνει την ολική εικόνα.

Στη σημερινή εποχή όπου υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός, σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας, η διαβολή τείνει να ασκείται και μάλιστα με πολύ στοχευμένη δράση υπερθεματίζοντας και ευνοώντας τη μία θέση ενώ ταυτόχρονα να υποτιμά, να ειρωνεύεται ακόμα και να ψεύδεται για τα άλλα μέρη. Αν το κάθε μέρος κάνει το ίδιο για τα υπόλοιπα έχουμε μια ατελεύτητη κυκλικότητα, ενώ επιπλέον η αλληλεπίδραση ενός τέτοιου συστήματος δεν μπορεί παρά να επιφέρει χαοτικά αποτελέσματα μέσω της ανατροφοδότησης που θα παρέχεται ως πληροφορία, καθώς προέρχεται από ελλειπή ή αλλοιωμένη γνώση. Ένα τέτοιο σύστημα σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να προοδεύσει καθώς το κάθε μέρος του συστήματος θα υπόκειται, θα ελέγχεται, θα βιώνει και θα καθοδηγείται μόνο μέσα από αυτό το μικρό κομμάτι αλήθειας που κατέχει.

Έχουμε, επομένως, κομμάτια αλήθειας διάσπαρτα που το μόνο που μένει είναι να ενωθούν για να δώσουν ολόκληρη την εικόνα και την αλήθεια. Το μόνο που στέκεται εμπόδιο σε αυτή τη σύνδεση είναι ο ατομικός εγωισμός που μεταφράζεται σε κάθε είδους πάθος.

Διάβολος, λοιπόν, ή διαβολέας είναι όποιος είτε χωρίς να το γνωρίζει, είτε με σκοπιμότητα ονομάζει μερικώς τα πράγματα δημιουργώντας μια λανθασμένη εντύπωση, εικόνα, πληροφορία. Επιπλέον, διάβολος είναι και αυτός που με τις ενέργειές του διχάζει και αντί να κάνει κάτι σωστά και ολοκληρωμένα το κάνει μόνο κατά ένα μέρος αποσιωπώντας το υπόλοιπο. Ακόμα, διάβολος είναι όποιος ξέρει τι είναι σωστό να κάνει για να προχωρήσουν τα πράγματα γενικά αλλά δεν το κάνει. Ειδικά η διαβολή που προέρχεται από ενέργειες που προωθείται η μη αξιοκρατία και επικρατεί η αναξιοκρατία για ιδίους λόγους, φέρει δυσχερή αποτελέσματα στα συστήματα και δεν επιτρέπουν την πρόοδο.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι όλοι μπορεί να δίνουμε λάθος εντύπωση. Για αυτό το λόγο οφείλουμε να φτάσουμε να γίνουμε κυριολεκτικός λόγος. Έτσι θα μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε τη διαβολή μέσα από τη σκέψη μας, την πληροφορία γενικά από όπου κι αν προέρχεται. Να καταλαβαίνουμε πότε η πληροφορία περιέχει υποκειμενικότητα και χροιές ιδιοτέλειας. Και φυσικά, ποιος μπορεί να πει ότι τα κάνει όλα σωστά, ή ολοκληρωμένα.

Η διαβολή είναι ένας ιός από τον οποίο νοσούν όλα τα συστήματα και μεταλλάσσεται από κατάσταση σε κατάσταση, από στόμα σε στόμα, από αντιδράσεις πάνω στις αντιδράσεις, και το μόνο που επιφέρει είναι το απόλυτο χάος, και φυσικά, δεν πρέπει να το επιζητούμε.

Τα Δίπολα

Ένας από τους νόμους που διέπουν το σύμπαν είναι αυτός των διπόλων. Σε όλες τις έννοιες παρατηρείται ότι υπάρχει και η αντίθετή της όπως καλό - κακό, συμπαθητικό - παρασυμπαθητικό, υδρόφιλο - υδρόφοβο, εσωστρεφές - εξωστρεφές, θνητό - αιώνιο, ρεαλισμός - ονειρικό, γήινο - πνευματικό, συναίσθημα - λογική κτλ., που συντελούν στην αρμονία και την ισορροπία των πραγμάτων. Τα δίπολα, αν και καταλαμβάνουν έννοιες αντίθετες, δεν αποτελούν αντίπαλα στρατόπεδα και η δράση τους δεν πρέπει να είναι ανταγωνιστική, πόσο μάλλον μονομερής. Όλα αυτά τα δίπολα άπτονται μιας οριζόντιας γραμμής από το συν άπειρο μέχρι το πλην άπειρο και βρίσκουν εφαρμογή στην καθημερινότητά μας καθώς συγκεράζονται μέσα από τη χρήση τους, είτε συγχωνευτικά είτε εναλλακτικά, δίνοντας ανάλογα αποτελέσματα. Έτσι, ενώ φαινομενικά δείχνουν αντίθετα, η ορθή τους χρήση με τη διακριτή ποσοστιαία επιλογή της κάθε έννοιας ξεχωριστά και κατά περίπτωση, φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Όλα αυτά είναι γνωστά σήμερα από τις επιστήμες και έχει αναγνωριστεί η χρησιμότητά τους. Η διαβολή, λοιπόν, όπως φαίνεται, διαίρεσε ολοκληρωμένες έννοιες, συστήματα σε δύο κομμάτια δημιουργώντας τα δίπολα. Στην ψυχολογία, όταν αναφερόμαστε στα δίπολα, συμβουλεύουμε με το συνδετικό «και» προκειμένου να φέρουμε ισορροπίες.

Κανείς όμως δεν μιλάει για τον διχασμό του κάθετου άξονα και τα δίπολα που υπάρχουν στο πάνω και το κάτω. Είναι ύψιστης σημασίας καθώς ο κάθετος άξονας διαπραγματεύεται τις διαστάσεις και τα επίπεδα που μπορούν να έχουν οι έννοιες, για να μπορέσουμε να έχουμε μια ολιστική, και συνεπώς μια συστημική εικόνα. Έχουμε έτσι, ένα σύστημα αξόνων όπου στον οριζόντιο άξονα υπάρχουν τα δίπολα θετικό - αρνητικό και τον κάθετο άξονα που κυβερνάται από τα επίπεδα ανώτερο - κατώτερο. Τα ανθρώπινα συστήματα και η έννοια άνθρωπος, ως ανώτερα που είναι, κατατάσσονται στον πάνω άξονα ενώ το ζωικό βασίλειο και κάθε άλλη μορφή ζωής που δεν είναι ανθρώπινη στον κάτω άξονα.

Εδώ οφείλουμε να διαχωρίσουμε αλλά και να οριοθετήσουμε τι περιλαμβάνει και τι ανήκει στο καθένα από αυτά. Στα ανθρώπινα, λοιπόν, και τον πάνω άξονα ανήκει το πνεύμα, που ενυπάρχει μόνο στον άνθρωπο, τον εξευγενίζει σε κάθε του δραστηριότητα, στις πράξεις και τα συναισθήματα και τον καθιστά ένα πολιτισμένο ον, με συνείδηση που εξελίσσεται για να φτάσει την ηθική τελείωση. Ο κάτω άξονας περιλαμβάνει ζωώδη ένστικτα, συναισθήματα και απλή γονιμοποίηση. Ο άνθρωπος δεν έχει ένστικτα, έχει διαίσθηση που εκπορεύεται από το πνεύμα και τη συνείδηση που τα υποδεικνύει ο ανώτερος εαυτός (είναι λάθος να λέμε ότι κάποιος ενήργησε από ένστικτο). Ένστικτα είναι οι άλογες εκδηλώσεις της φύσης των ζώων για την επιβίωσή τους. Αλίμονο αν ο άνθρωπος εφαρμόζει ζωώδη ένστικτα μιας πρωτόγονης ενστικτώδους, ή παρακμιακής κατάστασης. Αν είναι κάτι που τον ξεχωρίζει από ένα αδηφάγο ον που ορμά να αρπάξει χωρίς διάκριση και ο όχλος και οι αγέλες αποτελούν το κοινωνικό στάτους τους, αυτά είναι η συνειδητή και έλλογη κρίση του στις επιλογές του, η αξιοπρέπεια, η ευγένεια, ο σεβασμός στον εαυτό του και στο γύρω περιβάλλον του, η αισθητική και η ηθική σε αυτά που μετέχει. Ακόμα και στο ζωικό βασίλειο όμως παρατηρούμε ότι υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες τάξεις ζώων. Για παράδειγμα, οι λύκοι ταξινομούνται σε μια ανώτερη τάξη καθώς είναι ζώα μονογαμικά, ζουν σε αγέλες με ιεραρχία (τουτέστιν σε οικογένειες και ομάδες) και επιδεικνύουν συναισθήματα και συμπεριφορές ηθικής ανώτερα των ζώων άλλων τάξεων που απλά γονιμοποιούνται για αναπαραγωγή και διαιώνιση του είδους τους, σκοπός επίσης ιερός για την κατηγορία τους. Αν κάποια είδη ζώων έχουν από ένστικτο τέτοιες συμπεριφορές πόσο μάλλον ο άνθρωπος πρέπει να εξευγενίσει τις δραστηριότητές του σε όλα τα επίπεδα και να εφαρμόσει τους νόμους που διέπουν τη δική του θεϊκή φύση.

Κι αν λέμε ότι τα ζώα έχουν συναισθήματα και οξυμένες αισθήσεις (όραση, ακοή), ο άνθρωπος έχει πάνω από όλα τη γλώσσα που επικοινωνεί (και εμείς οι Έλληνες έχουμε το προνόμιο να ομιλούμε τη μητέρα των γλωσσών και μόνη μαθηματική), την ενόραση, τη διακοή, την αυτό-ίαση, την ψυχική θεραπεία, την αισθητηριακή αντίληψη μέσα και πέρα από τις αισθήσεις του σε συνεργασία με το συνειδητό νου που προσφέρει ανώτερες ιδιότητες όπως προφητικές ικανότητες επικοινωνία με τηλεπάθεια και πολλά άλλα πνευματικά χαρίσματα που μένουν σε λήθαργο καθώς δεν χρησιμοποιούνται. Για να μπορέσει, όμως, ο άνθρωπος να φτάσει σε τέτοια επίπεδα ευδαιμονίας (η λέξη σημαίνει με την εύνοια του Θείου) πρέπει, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια για την διανοητική αρετή, να μας γίνουν έξεις οι καλές συνήθειες που οδηγούν σε καλές πράξεις. Οι έξεις δημιουργούνται από την επανάληψη όμοιων ενεργειών. Οι έξεις μας οδηγούν να κάνουμε όλο και πιο σωστά τα πράγματα που ενεργούμε. «Τα δίκαια πράττοντες, δίκαιοι γινόμεθα». Στη συστημική τίποτα δεν είναι μόνο του, όλα σχετίζονται με κάποιο τρόπο. Το άτομο από μόνο του, όσο ικανό κι αν είναι, δεν είναι τίποτα χωρίς αλληλεπιδράσεις, δεν μπορεί να μεγαλουργήσει. Μέσα στο σύστημα οι ικανότητες του, οι δεξιότητες του και τα ταλέντα του βρίσκουν προορισμούς που θα τις εξελίξουν ή μπορούν να εφαρμοστούν προς το καλό του συνόλου. Με τη βοήθεια του συστήματος, λοιπόν, βρίσκει ο άνθρωπος ξανά την κοινωνική του διάσταση μέσα στην οικογένεια, στον περίγυρό του, στο σύνολο της κοινωνίας. Επομένως, η θεωρία της ανέλιξης ενός συστήματος βασίζεται μεν στα αυτόνομα υποσυστήματά του, τα άτομα, χωρίς όμως να σημαίνει ότι αυτά τα αυτόνομα υποσυστήματα μπορούν να σταθούν μόνα τους. Αυτή η κατανόηση είναι που λείπει σήμερα από την κοινωνία μας που παραπαίει σε δυσλειτουργικές καταστάσεις. Σήμερα παρατηρούνται σε όλους τους τομείς διχασμένα συστήματα ξεκομμένα από άλλα συναφή μένοντας ο καθένας να στηρίζει μονομερώς τη δική του θέση.

Το Δισυπόστατο του ανθρώπου Πνεύμα - Σώμα

Στο βιβλίο «Νους Υγιής σε Σώμα Υγιές» επίσημος καλεσμένος της ημερίδας ήταν ο Helm Stierlin που σπούδασε αρχικά ιατρική, φιλοσοφία και τέλος εκπαιδεύτηκε στην ψυχανάλυση. Ο ίδιος θεωρεί ότι υπάρχει μεγάλο πεδίο έρευνας ανάμεσα στην ψυχοθεραπεία και τη δημοκρατία. Αναφέρεται με πάθος στην πρώτη Δημοκρατία του κόσμου, την αρχαία Αθήνα, ως ένα μοντέλο δημοκρατικής κουλτούρας μέσα στο οποίο κάποιος μπορεί να έχει προσωπική ανάπτυξη αλλά ταυτόχρονα να απολαμβάνει και να αναπαύεται στις θεραπευτικές επιδράσεις των αξιών της πόλης. Η πόλη είναι μια μορφή ανώτερης κοινωνικής συνύπαρξης και αποβλέπει στο ανώτερο από όλα τα αγαθά, την ευδαιμονία του πολίτη. Η ευδαιμονία του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά συναρτάται με την ευδαιμονία της πόλης. Σκοπός της δημιουργίας της πόλης δεν είναι απλώς η ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών, αλλά ένας απώτερος στόχος το "ευ ζην" δηλαδή η ηθική τελείωση, η ευεξία των πολιτών που επιτυγχάνεται με την αυτάρκεια. Η έννοια πολίτης που είναι μέρος της πόλης είναι αυτό που κάνει το πλήθος να αποτελεί ολότητα και όχι μια άμορφη μάζα. Η επιτυχία του συστήματος χαρακτηρίζεται από τον επιτυχή συνδυασμό και την αμοιβαία συμπληρωματικότητα των υποσυστημάτων του. Η κυκλικότητα στις αλληλεπιδράσεις που παράγονται στα υποσυστήματά του σε δημοκρατικά περιβάλλοντα είναι καταλυτικές και αφήνουν τα αποτυπώματά τους στην ιστορία μέσα από εξαιρετικά έργα και αξιόλογες μορφές. Η έννοια της συστημικής βρίσκει την εφαρμογή της μόνο σε τέτοια πολιτεύματα. Φυσικά, αναγάγουμε τις έννοιες όλες και τις ιδιότητες της πόλης σε κάθε είδους σύστημα στις μέρες μας, οικογενειακό, εργασιακό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό και τέλος ατομικό. Πως λειτουργεί δηλαδή το δικό μας σύστημα απέναντι στα συστήματα που ενεχόμεθα. Η σημασία της αυτονομίας του ατόμου η οποία όμως συνδυάζεται με την επίγνωση της εξάρτησής του από τους άλλους καθώς και με την επίγνωση της ευθύνης του για το περιβάλλον σύστημα δημιουργεί υπεύθυνες, ελεύθερες προσωπικότητες και κατ' επέκταση, κοινωνίες.

Πόσο ελεύθερος, όμως, πραγματικά είναι ο άνθρωπος σήμερα από όλες τις απόψεις; Πόσο εκφράζεται και πόσο τον εκφράζουν όλα όσα γίνονται γύρω του; Είναι θέμα που αγγίζει πολλούς τομείς της ζωής μας. Εδώ εφαρμόζει και η νέα θεωρία του burnout, καθώς σκλαβωμένοι όπως είμαστε με επαγγέλματα και δραστηριότητες που δεν αγαπάμε, δεν μας γεμίζουν και τα κάνουμε εξαναγκαστικά για άλλους λόγους, "καίνε" ψυχή και σώμα με αποτέλεσμα ψυχικές δυσλειτουργίες και στο τέλος σωματικές ασθένειες...

Μόνο όταν ο άνθρωπος νιώσει πραγματικά ελεύθερος μπορεί να ενεργοποιήσει τον ανώτερο εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι σταδιακά πρέπει να διαγράψει ο,τιδήποτε προκάλεσε τραύματα στο υποσυνείδητο του, να απαλλαγεί από περιοριστικές πεποιθήσεις, σύνδρομα κατωτερότητας και να αδειάσει γενικά από ό,τι άχρηστο και ζημιογόνο υπάρχει εκεί μέσα που τον κατατρώει.

Τότε θα μείνει μόνο ο Εαυτός μας, καθαρός, ολοκληρωμένος, αγνός, όμορφος, αξιοπρεπής, ανορθωμένος στο ύψος του και όχι ανεπαρκής που κουβαλάει τα χίλια μύρια στην πλάτη του. Τότε η δράση θα είναι άμεση και στοχευμένη σε ενέργειες που εξυπηρετούν έναν ανώτερο σκοπό για τον οποίο ζούμε. Τότε αναδύεται το τάλαντο που έχει ο καθένας και έτσι γίνεται πολύ δημιουργικός και χρήσιμος. Πρώτα απ' όλα όμως νιώθει τη σύνδεση με τον εσωτερικό και ανώτερο εαυτό του, το ιερό κομμάτι μέσα του, και αυτό του εξασφαλίζει συναισθηματική πληρότητα και επομένως ευεξία και ευτυχία.

Ένας ελλειπής άνθρωπος, μόνο θλιβερά αισθήματα ντροπής, κατωτερότητας, αναξιότητας, ασχήμιας, δυσκινησίας και αυτολύπησης μπορεί να φέρει, όχι μόνο στον ίδιο αλλά και σε όσους τον περιβάλλουν. Ο ανεπαρκής δεν κάνει ό,τι τον ευχαριστεί αλλά αγγαρείες που άλλοι του υποβάλουν και αυτός, όπως μπορεί, σπεύδει να υπηρετήσει. Απουσιάζει κάθε σύνδεση με τον εσωτερικό του εαυτό και απλά υποδύεται ό,τι του προσδίδουν.

Αλήθεια με πόσες αλυσίδες είμαστε δεμένοι

Επιτέλους είναι πια καιρός να αποτινάξουμε τις αλυσίδες και είναι σχετικά εύκολο. Δεν χρειάζεται καν να κουνηθούμε από τον καναπέ, το μυαλό του καθενός είναι ικανό από μόνο του να παρέμβει και να τα κάνει όλα καινούρια.

Όταν ο άνθρωπος νιώσει ελεύθερος δηλ. δεν αισθάνεται καμιά πίεση, υποχρέωση και γενικά όποιου είδους εξαναγκασμό από οποιονδήποτε εξωτερικό ή εσωτερικό παράγοντα τότε σίγουρα θα κάνει το σωστό. Γιατί τότε βρίσκεται μόνος με τον εαυτό του και δε θέλει να τον βλέπει να ενεργεί λάθος, ενώ ταυτόχρονα ο εαυτός του ο ίδιος δε θα του επιτρέπει να κάνει κάτι λάθος. Γιατί το σωστό πλέον, ο ανώτερος εαυτός, έχει αναλάβει την πορεία και ατενίζει ψηλά.

Τα λάθη, φυσικά, είναι για τον άνθρωπο αλλά πάντα έχει το περιθώριο να τα διορθώσει. Αυτό ακριβώς σημαίνει και το αρχαίο ρήμα «αμαρτάνω», κάνω λάθος, δεν πετυχαίνω το στόχο μου. Δεν είναι κακό, δεν είναι βαρύ, φτάνει να το συνειδητοποιούμε. Κάθε στιγμή μπορούμε να προσπαθούμε μέχρι να φέρουμε σωστά αποτελέσματα. Όσο αυξάνουμε και ανεβάζουμε τα επίπεδα συνειδητότητας γινόμαστε πιο λεπτοί στις αισθήσεις μας και τότε ενεργοποιούνται και τα ψυχικά χαρίσματα του καθενός. Γιατί η ερμηνεία της έννοιας άνθρωπος δεν πρέπει να αναζητείται στην αρχή της ανάπτυξής του αλλά στην τελική μορφή προς την οποία κατατείνει η φύση του. Επιπλέον, το ρήμα μετανοώ προέρχεται ετυμολογικά από το μεθ + α (στερητικό) + νους που σημαίνει ότι η νόηση ήρθε μαζί με την άρνηση του εγώ, η γνώση έρχεται αφού αρνηθώ το αμάρτημα και τώρα στοχάζομαι επί αυτού και δεν το ξανακάνω. Εξάλλου ο συμβολισμός της λέξης μετάνοιας στην πράξη (στην προσευχή μας ή στην εκκλησία) είναι ότι πέφτω (γονατίζω) και πάλι σηκώνομαι.

Ο άνθρωπος ανήκει και αυτός σε τάξεις και επίπεδα, όχι βέβαια κοινωνικά ή οικονομικά, ούτε με την έννοια του ανώτερου-κατώτερου, αλλά ιεραρχικά σε επίπεδα συνείδησης. Κατά τον ίδιο τρόπο οφείλουμε να διαχωρίζουμε όλες τις έννοιες σε ανθρώπινες και ζωώδεις. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει σεξ. Σεξ κάνουν τα ζώα. Ο άνθρωπος έλκεται και ερωτεύεται από συγκεκριμένους τύπους ανθρώπων (που ανήκουν στην ίδια τάξη-επίπεδο), δίνει και παίρνει συναισθήματα και αισθησιασμό, δένεται με το άλλο του μισό μέχρι να γίνουν ένα (το ανδρόγυνο αναλύεται σε άλλη εργασία). Άλλο παράδειγμα είναι η λέξη φιλόδοξος που ενέχει έναν ζωώδη ανταγωνισμό ενώ στον άνθρωπο ταιριάζει το φιλότιμος που επιδεικνύει άμιλλα και αγνή πρόθεση της ενέργειας αλλά καθόλου ανταγωνισμό. Ο άνθρωπος δεν θα έπρεπε να «αναζητά», που υποδηλώνει το τυχάρπαστο και έχει τυχοδιωκτικό χαρακτήρα (π.χ. ένα ζώο αναζητά την τροφή του), αλλά να «επιζητά» που προσδίδει και αποδεικνύει τη συνειδητή του επιλογή σε αυτό που ψάχνει. Η λίστα με τις αντιπαραθέσεις είναι ατελείωτη. Ως νοήμονα όντα που είμαστε και όχι ζώα οφείλουμε να κρατάμε τις έννοιες σε υψηλά επίπεδα, απείρως διακριτές των κατώτερων εννοιών που ανήκουν στο ζωώδες κατώτερο επίπεδο και υποβιβάζουν την έννοια άνθρωπος. Διότι ο άνθρωπος έχει ιδιάζουσα ομορφιά και έχει τη δυνατότητα να επιλέγει αυτά που έχουν αισθητική και διεγείρουν τέρποντας τις αισθήσεις. Εδώ αξίζει να διευκρινίσουμε τη διαβολή που υπέστη η λέξη «πανούργος» που της προσδίδουμε την έννοια του πονηρού ενώ στην πραγματικότητα σημαίνει πολυμήχανος -από το πάν έργον- και επιδεικνύει τη συνθετότητα στη σκέψη του ανθρώπου. Η γλώσσα αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα για τη νευρολογική και την ψυχολογική μας ανάπτυξη. Όταν διαβάζουμε ή όταν ακούμε το μυαλό μας είναι ενεργό. Όσο πιο ζωντανή είναι η γλώσσα τόσο πιο έντονα αντιδρούμε σ' αυτή. Μια ακριβής περιγραφή προκαλεί μια ισχυρή αντίδραση. Οι λέξεις είναι κάτι παραπάνω από ένα μέσο επικοινωνίας. Ο εγκέφαλός μας, μετατρέπει τη γλώσσα σε γλώσσα του σώματος.

Ρώσοι γλωσσολόγοι, μοριακοί βιολόγοι και γενετιστές ενώθηκαν σε μια επιχείρηση να εξερευνήσουν το 90% του DNA που οι επιστήμονες ονομάζουν junk DNA (σκουπιδο ντι εν ει). Τα αποτελέσματά τους ήταν εντυπωσιακά!!! Σύμφωνα με αυτά τα ευρήματα, το DNA μας δεν είναι μόνο υπεύθυνο για την κατασκευή του σώματός μας, αλλά επίσης εξυπηρετεί την αποθήκη πληροφοριών και τις επικοινωνίες. Οι ρώσοι γλωσσολόγοι ανακάλυψαν ότι ο γενετικός κώδικας - ειδικά το σκουπιδο DNA του 90% ακολουθεί τους ίδιους κανόνες όπως όλες οι ανθρώπινες γλώσσες και ειδικά της Ελληνικής γλώσσας!!! Έτσι λοιπόν, συνέκριναν τους κανόνες του συντακτικού, της σημασιολογίας και τους βασικούς κανόνες της γραμματικής. Βρήκαν ότι τα αλκάλια του DNA μας, ακολουθούν τη γραμματική και τους κανόνες, όπως στη γλώσσα μας. Έτσι οι γλώσσες δεν παρουσιάστηκαν τυχαία αλλά είναι ανάκλαση του κληρονομικού DNA. Καθώς η βασική δομή των αλκαλικών ζευγών DNA και της γλώσσας είναι της ίδιας δομής δεν απαιτείται αποκωδικοποίηση του DNA. Αρκεί κανείς να χρησιμοποιεί λέξεις και φράσεις της ανθρώπινης γλώσσας. Το ζωντανό DNA πάντα θα αντιδρά στις λέξεις. Αυτό εξηγεί και επιστημονικά πως η ύπνωση και οι θετικές δηλώσεις επέχουν τόσο δυνατό αποτέλεσμα πάνω στους ανθρώπους και τα σώματά τους. Είναι απόλυτα φυσιολογικό για το DNA μας να αντιδρά στη γλώσσα.

Η ψυχική διάσταση του δισυπόστατου ανθρώπου

Όλες οι έννοιες ενέχονται στον άνθρωπο και ο ίδιος καλείται να τις ταξινομήσει στη ζωή του με τρόπο συνετό ώστε με τις επιλογές του να υπάρχει πρόοδος στη ζωή του. Έτσι, ο άνθρωπος ο ίδιος κατατάσσεται, εκτός από τον οριζόντιο άξονα, και στον κάθετο, διαμορφώνοντας τον ανώτερο εαυτό του. Ο ανώτερος εαυτός εκπροσωπεί το πνεύμα που είναι διαχρονικό και αθάνατο και ο κατώτερος το υλικό σώμα μας που είναι θνητό και παρουσιάζει παθολογία ανάλογη των ψυχολογικών παθών του. Ο άνθρωπος είναι ένα πολυδιάστατο ον με δυο φύσεις, του πνεύματος και του σώματος. Καθώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, κατανοούμε ότι η κατάσταση του φυσικού σώματος αντικατοπτρίζει τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις και τη ζωή μας. Μπορούμε να πούμε ότι το σώμα μας είναι ο χάρτης συνειδητότητάς μας και οι ασθένειες που εκδηλώνονται αφορούν κάποια δυσλειτουργία στο πνευματικό-ψυχικό κομμάτι, μια θεώρηση που διετυπώθη χιλιάδες χρόνια πριν από τον Ιπποκράτη και τον Πυθαγόρα, τον Σωκράτη και άλλους αρχαίους σοφούς (που πίστευαν ότι η ασθένεια ξεκινάει από την ψυχή) και το οποίο βλέπουμε σήμερα να αποδεικνύεται με τη συστημική ψυχοθεραπεία. Η αλματώδης ανάπτυξη της κλινικής ιατρικής, της τεχνολογίας και των νευροεπιστημών συναντούν το απαύγασμα της επιστήμης της ψυχολογίας, και τα δυο δίπολα ενώνονται σε μία έννοια, αυτή του ολοκληρωμένου ανθρώπου.

Όλα λοιπόν δείχνουν πως η ψυχική κατάσταση που βιώνει ένα σώμα αποτυπώνει τα σημάδια της πάνω του. Είναι πλέον ολοφάνερο ότι το σώμα και οι αντιδράσεις του δεν είναι άσχετες από την ψυχολογική μας κατάσταση η οποία απορρέει από τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητά μας, τον εαυτό μας και τις αλληλεπιδράσεις στις οποίες μετέχουμε. Η μετατροπή συναισθημάτων και σκέψεων σε λόγο, ιδιαίτερα γύρω από δυσάρεστες ή και τραυματικές εμπειρίες είναι προστατευτική για την σωματική μας υγεία. Βασικό συμπέρασμα από ερευνητικά δεδομένα είναι ότι εμποδίζοντας συνειδητά ή ασυνείδητα την έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων υπονομεύουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα, την εύρυθμη λειτουργία της καρδιάς, τη βιοχημική ισορροπία του εγκεφάλου και το νευρικό μας σύστημα. Το σώμα μας κάνει μεγάλη προσπάθεια να πετύχει αυτή την αυτοσυγκράτηση. Αντίθετα, η βίωση και η αφήγηση χαρούμενων καταστάσεων ενεργοποιούν θετικές βιολογικές και φυσιολογικές δράσεις και δίνουν ψυχικά αποθέματα αντοχής σε δύσκολες καταστάσεις ώστε να τις αντιπαρερχόμεθα με ευκολία.

Οι γενετιστές γνωρίζουν εδώ και πολλά χρόνια ότι ο γονιδιακός προγραμματισμός δεν είναι πάγιος αλλά υπόκειται σε μεταλλάξεις και ότι διάφορες περιβαλλοντικές «εντάσεις» μπορούν να επιδράσουν στα γονίδια. Το 1983 απονεμήθηκε στην Mc Clintock (Αμερικανίδα γενετίστρια) το βραβείο νόμπελ, για την ανακάλυψή της ότι τα γονίδια μπορούν να αλλάξουν θέση στο χρωμόσωμα σαν απάντηση σε εξωτερικά ερεθίσματα. Η ίδια χαρακτηριστικά αναφέρει: «Πρέπει να ερευνηθεί ο βαθμός γνώσης που έχει το κάθε κύτταρο για τον εαυτό του και πως το κύτταρο χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση με νοήμονα τρόπο για να αντιμετωπίσει τις διάφορες προκλήσεις και να κάνει τις απαραίτητες ρυθμίσεις και αναπροσαρμογές.» Χαρακτήρισε το γονιδίωμα ως ένα υπερευαίσθητο όργανο του κυττάρου που έχει την ικανότητα να αισθάνεται και να ανταποκρίνεται σε γεγονότα και καταστάσεις.

Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι η συνείδησή μας και οι πεποιθήσεις μας δημιουργούν συνοχή ανάμεσα στα πιστεύω και στην πραγματικότητα. Τα κύτταρα αναγνωρίζουν ως πραγματικότητα αυτά που εμείς τους δίνουμε. Εδώ ακριβώς είναι που βρίσκει εφαρμογή ταυτόχρονα και η επιστήμη της επιγενετικής που έχει αποδείξει ότι η αντίληψή μας για το περιβάλλον ελέγχει τα γονίδιά μας. Δεν είμαστε θύματα των γονιδίων μας επειδή εμείς είμαστε αυτοί που μπορούμε να αλλάξουμε το περιβάλλον μας. Η επιγενετική είναι η επιστήμη της κατανόησης για το πως η ερμηνεία μας για τα γεγονότα της ζωής μας και του περιβάλλοντος επηρεάζει τα κύτταρα του σώματός μας. Το μυαλό ελέγχει τη βιολογία. Για να γίνει πιο κατανοητό, το μυαλό λειτουργεί ως εξής: Τα κύτταρα του σώματος απλώς ακολουθούν τις εντολές που δίνονται από τον εγκέφαλο. Το νευρικό σύστημα κάνει την ερμηνεία. Η δουλειά του μυαλού είναι να δημιουργεί συνοχή μεταξύ των πεποιθήσεων και της πραγματικότητάς μας.

Θεραπεία σώματος και ψυχής

Μπορούμε εύκολα να το δούμε αυτό όταν βλέπουμε δύο ανθρώπους να απαντούν στο ίδιο ερέθισμα με διαφορετικές αντιδράσεις, μια θετική και μια αρνητική. Η φυσική έκφραση είναι το αποτέλεσμα του προγράμματος του μυαλού. Δηλαδή, αν έχουμε μια πεποίθηση, τότε η λειτουργία του μυαλού είναι να εκδηλώνει αυτή την πεποίθηση έτσι ώστε να γίνει πραγματικότητα. Το πρόγραμμα έρχεται πρώτο και η φυσική έκφραση δεύτερη. Εν αρχή ήν ο Λόγος. Οι νευροεπιστήμες μας λένε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από συνάψεις οι οποίες κωδικοποιούν το ποιοί είμαστε. Αυτές όμως σχηματίζονται ισχυροποιούνται και συντηρούνται από την αλληλεπίδραση των βιωμάτων. Ο εγκέφαλός μας είναι ένα ανοιχτό σύστημα και συνδέεται λειτουργικά με άλλα συστήματα, ειδικά με άλλους εγκεφάλους. Ενώ σκέφτεται, αλλάζει και διαμορφώνεται από το είδος της σκέψης του και των βιωμάτων του και μαζί με τον εγκέφαλο αλλάζει και η χημεία και η κατάσταση του σώματός μας. Το μυαλό μπορεί να μετασχηματίζεται, να αλλάζει ή να αναδιαρθρώνει τη δομή του, την ανατομία του και τη φυσιολογία του, διαδικασία που αποκαλείται νευροπλαστική.

Η έννοια της πλαστικότητας του εγκεφάλου αναφέρεται σε δυο φαινόμενα: Το φαινόμενο της λειτουργικής αναδιοργάνωσης του εγκεφάλου και το φαινόμενο της νευρογέννεσης (παραγωγή νέων νευρώνων). Νευροπλαστικότητα είναι επίσης ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος επουλώνει της βλάβες του. Έτσι, η λειτουργία στον εγκέφαλό μας δεν είναι μια στατική κατάσταση αλλά ένα παλλόμενο ζωντανό σύστημα που αλληλεπιδρά με όλους και με όλα δέχεται και στέλνει πληροφορίες προς όλες τις κατευθύνσεις. Θα έπρεπε πραγματικά να αναλογιστούμε τη σοβαρή ευθύνη να διαχειριζόμαστε τις σκέψεις, τα συναισθήματά μας, τις λέξεις μας, τη διάθεσή μας, το πώς εκφράζουμε τον εαυτό μας προς τα έξω και πως αλληλεπιδρούμε τα βιώματά μας με τον εαυτό μας, γιατί αυτά είναι τελικά που γεννούν και πυροδοτούν χημικές αντιδράσεις. Ό,τι αισθανόμαστε και ό,τι συλλογιζόμαστε και ό,τι κάνουμε, αφήνει ίχνη.

Δεν είναι φοβερό να αναλογίζεται κανείς τις επιπτώσεις και των πιο μικρών συναισθημάτων και λογισμών μας;

Όταν είμαστε παθητικοί θεατές του οποιουδήποτε πράγματος ο εγκέφαλος δε δημιουργεί καινούριες συνάψεις τόσο, όσο όταν απασχολούμαστε με δραστηριότητες. Όταν κάνουμε πράγματα τότε αλλοιώνεται ο εγκέφαλός μας και στη συνέχεια όλη η ψυχοσωματική μας οντότητα. Όσα και να γνωρίζουμε σε υψηλό διανοητικό επίπεδο αν δεν τα εφαρμόζουμε καμία αλλαγή δεν επέρχεται στη ζωή μας. Σήμερα ο άνθρωπος καλείται να διαχειριστεί μια σειρά από πολλά γεγονότα που λαμβάνουν μέρος στη μέρα του και πολλά από αυτά αφήνει ανεπεξέργαστα. Η βιασύνη, τα «πρέπει» της εποχής, ο άμετρος ανταγωνισμός και τόσα άλλα έκαναν τον άνθρωπο να ξεχάσει την καταγωγή του, τον ανώτερο εαυτό του και το πνεύμα του, είναι η εποχή που βιώνουμε την απόλυτη αποκαθήλωση της έννοιας άνθρωπος με αποτέλεσμα συμπεριφορές που βασίζονται στα ζωώδη θέλω, αυτά που του υποδεικνύουν τα πάθη του σώματος, και ο κατώτερος εαυτός. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ακούμε το σώμα μας, τις ανάγκες του, τα συναισθήματά μας. Ακριβώς το αντίθετο, γιατί με αυτές τις παρατηρήσεις, τους στοχασμούς της λογικής πάνω στα συναισθήματά μας, βιώνει και εξελίσσεται η συνείδηση μας. Να διευκρινίσουμε εδώ και το δίπολο λογική - συναίσθημα.

Ίσως να ακούγεται περίεργο να παρατηρούμε τον εαυτό μας σαν να μην είμαστε εμείς αυτοί που βιώνουν τα γεγονότα, αλλά η παρατήρηση αυτή μπορεί να φέρει πολλά στο φως και να λύσουμε απορίες που βασανίζουν. Η απλή παρατήρηση των γεγονότων χωρίς συναισθηματική εμπλοκή μας κάνει να μπορούμε να βλέπουμε πιο καθαρά και αντικειμενικά τα πράγματα με γνώμονα τη λογική. Τα συναισθήματα, είτε ευχάριστα είτε δυσάρεστα, όταν δεν συνοδεύονται από μια λογική απόρροια, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να μας οδηγήσουν σε μια πλάνη. Η παρατήρηση των συναισθημάτων μας και η εξήγησή τους από εμάς με τη λογική θα μας δώσουν πολλές απαντήσεις για το πως έχουμε διαμορφωθεί, αν κάτι τέτοιο μας αρέσει ή αν θέλουμε να το αλλάξουμε. Επίσης, βγαίνουν στην επιφάνεια και τα υγιή θέλω ή ακόμα και οι φόβοι μας. Ας φανούμε γενναίοι και ειλικρινείς με τους εαυτούς μας, ας αγγίξουμε πληγές όχι για να πονέσουμε αλλά για να εξυγιάνουμε, να φέρουμε ισορροπίες μέσα από αλήθειες που θα ακούσουμε από το είναι μας που σκοπό έχουν μόνο να μας μεταφέρουν σε μια πιο ακέραια προσωπικότητα και εν τέλη σε εκπλήρωση ανώτερων στόχων. Έτσι θα μπορούμε να τολμάμε και να οραματιζόμαστε ένα καλύτερο αύριο χωρίς επαναλαμβανόμενα λάθη που μας στερούν την ανοδική μας πορεία.

Ο άνθρωπος πρέπει να αναλύει τα συναισθήματά του και να παρατηρεί αν αυτά έχουν μια λογική απόρροια, καθώς αν τα ακολουθεί τυφλά θα πέφτει σε πλάνη και θα ενισχύει την παθολογία του. Τα συναισθήματα δεν αντιπαρατίθενται στη λογική αλλά υποσημαίνουν την αξία που δίνουμε στα πράγματα, με τη λογική να αποτελεί τον τρόπο αξιοποίησής τους.

Η θεραπεία και η εκπαίδευση στην αυτονομία μπορεί να φανεί επίπονη στον θεραπευόμενο καθώς πρέπει να αλλάξει ή να αναθεωρήσει παλιά κλειστά πλαίσια και να δει διαφορετικά. Αν ο θεραπευόμενος ξεπεράσει τις αναστολές του και προχωρήσει σε υψηλότερα επίπεδα εσωτερικής συγκρότησης είναι πια έτοιμος να αυτοδεσμευτεί σε αποφάσεις ζωής οι οποίες πηγάζουν από έναν πιο ολοκληρωμένο και λειτουργικό εαυτό. Εδώ η εμπλοκή του συναισθήματος αλλά και του γνωστικού είναι απαραίτητη στην θεραπευτική διαδικασία. Η ικανότητα της ανοχής και ρύθμισης του συναισθήματος δημιουργεί τις απαραίτητες συνθήκες για την εγκεφαλική μας ανάπτυξη σε όλη μας τη ζωή. Η αυξημένη σύνθεση συνεπάγεται και αυξημένη ικανότητα να βιώνουμε και να αντέχουμε σκέψεις και συναισθήματα που πριν ήταν ανασταλμένα, αποσυνδεδεμένα ή αμυνόμασταν εναντίον τους. Για παράδειγμα, όταν αισθανόμαστε ότι δεν συμπαθούμε έναν άνθρωπο, πρέπει να διευκρινίσουμε μέσα μας αν αυτό γίνεται εξαιτίας ενός άσχημου χαρακτήρα που επιδεικνύει - πράγμα λογικό - ή αν δεν μας αρέσει, δεν τον «χωνεύουμε» μόνο και μόνο γιατί έχει διαφορετική άποψη από εμάς ή δεν μας βολεύει η άποψή του. Έτσι με τα χρόνια χάθηκε η σύνδεση με τη συνείδησή μας, τον ανώτερο εαυτό μας, και ο άνθρωπος παραπαίει μέσα στην κοινωνία και στα συστήματα τα οποία ανήκει. Με τον τρόπο αυτό καταπέφτουν και τα συστήματα, αφού διασαλεύεται η τάξη και η ιεραρχία, και το υποκειμενικό μέσα από τον καθέναν μένει να στηρίζει την τάξη, πράγμα αδύνατο.

Το δίπολο ανώτερος - κατώτερος εαυτός ή αλλιώς πνεύμα - ύλη ή πνευματικός κόσμος - γήινος κόσμος ή αιωνιότητα - χρονική υποτέλεια, όπως και όλα τα δίπολα στον κάθετο άξονα, είναι για να συνεργάζονται με σκοπό την ευημερία. Για να μπορέσουμε όμως να φτάσουμε στην ευημερία δεν αρκεί να δίνουμε ωμή «τροφή» στη σάρκα με ό,τι αυτό συνεπάγεται, αλλά η «τροφή» αυτή πρέπει να περνάει πρώτα από τον ανώτερο εαυτό, τουτέστιν το πνεύμα, την ορθή λογική. Έτσι το σώμα δε θα λάβει ούτε θα δώσει κάτι ζωώδες και ανολοκλήρωτο αλλά κάτι πνευματικό και ολοκληρωμένο. Κάτι το οποίο έχει ήδη σκεφτεί, μελετήσει από πολλές πλευρές και αποκτά πλέον τη συνείδηση αυτού.

Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η ισορροπία καθώς ο άνθρωπος γνωρίζει τι κάνει και για ποιό λόγο και δεν υπεισέρχονται έτσι εσωτερικοί διχασμοί, διπλοί δεσμοί και αντιθέσεις. Είναι γεγονός ότι οι κρίσεις πανικού μέχρι και τα αυτοάνοσα και όποια άλλα ψυχολογικά προβλήματα έρχονται ακριβώς γιατί το εσωτερικό μας δεν συμβαδίζει με το εξωτερικό μας. Άλλα μας λέει η εσωτερική φωνή του ανώτερου εαυτού και η θεϊκή φύση μας και άλλα εκφράζουμε προς τα έξω. Αυτή η αντισυμβατότητα δημιουργεί πολλά προβλήματα.

Ο ανώτερος εαυτός ενσωματώνει όλα τα δίπολα, οριζόντια και κάθετα, μέσα από την ορθή χρήση τους. Μέσα από τη σύνδεση με τη συνείδηση δεν υπάρχουν πια διπλοί δεσμοί, τα δίπολα ενώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να φέρουν την ποθούμενη ισορροπία και ευεξία σε όλους τους τομείς. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η αυτογνωσία για να μας οδηγεί μέσω του ανώτερου εαυτού.

Σε μια εποχή κακόβουλου και διαβρωτικού μιμητισμού αλλά και ανταγωνισμού εμείς να προτιμούμε τον γνήσιο εαυτό μας. Όταν λέμε αγάπη για τον εαυτό δεν εννοούμε τον ναρκισισμό. Αγάπη είναι η φροντίδα και το ειλικρινές ενδιαφέρον για το κομμάτι εκείνο, το δώρο που ο Πατέρας μας εμπιστεύτηκε για να πορευτούμε στη ζωή μας. Κανένας δεν είναι ίδιος με κανέναν, όλοι είμαστε διαφορετικοί αλλά ταυτόχρονα όλους μας διέπουν οι ίδιοι νόμοι, αυτοί της έννοιας άνθρωπος. Ισορροπία διασφαλίζεται όταν ο άνθρωπος γίνει συνειδητός και καταφέρνει να φτάσει την αυτογνωσία. Η αρετή αυτή κάνει τον άνθρωπο έλλογο και είναι αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής. Εξισορροπεί τις αντιθέσεις ανάμεσα στην υπερβολή και την έλλειψη και επιφέρει αρμονία. Η αυτογνωσία δεν είναι συναίσθημα, όμως προκύπτει από μια λογική επέμβαση του ανθρώπου στο συναίσθημα με την παρατήρηση ρυθμίζοντας αν χρειαστεί την έντασή του. Αγάπη για τον εαυτό επιδεικνύουμε όταν θέλουμε να διαμορφώσουμε και να εξελίξουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ό,τι δόθηκε στον καθένα ως τάλαντο για να το εναποθέσει στην κοινωνία, και παράλληλα η ανάγκη εκπαίδευσης του εαυτού μας προς μια ηθική τελείωση. Γιατί, όταν λέμε ότι μας αρέσει κάτι, δεν είναι δυνατό να μας αρέσει όταν είναι ελαττωματικό, ημιτελές. Μας αρέσει κάτι όταν είναι άρτιο και ολοκληρωμένο. Ο σημερινός άνθρωπος, μέσα από τέτοια εξέλιξη που βιώνει η κοινωνία σε όλους τους τομείς, έχει κάθε περιθώριο να αναπτυχθεί. Το παράλογο και η υποκρισία της εποχής μας είναι ότι αποσιωπά μέχρι και ασκεί μπούλινγκ σε κάθε υγιή διαφορετικότητα ενώ ταυτόχρονα προπαγανδίζει όποια ανωμαλία και μη φυσική δράση.

Το χειρότερο δε, είναι ότι όποιος δεν δέχεται τα στρεβλά, δεν είναι in. Ξεκινάει έτσι ένας «αγώνας» ισοπέδωσης της ανθρώπινης φύσης ενώ ταυτόχρονα δίνονται και «μοντέλα» προς μίμηση. Αυτό επιτάσσει η μόδα (άσχετα αν είναι άκρως υποτιμητικά ή εξευτελιστικά για άνδρα ή γυναίκα), πρέπει να πληγώνουμε και να προσβάλλουμε τους άλλους για να δείξουμε ότι είμαστε πιο δυνατοί και γενικά να υιοθετούμε συμπεριφορές που δεν μας εκφράζουν φοβούμενοι μήπως δεν γίνουμε αποδεκτοί και αρεστοί από την κοινωνία. Μόνοι μας ασκούμε το χειρότερο μπούλινγκ στους εαυτούς μας, είμαστε οι χειρότεροι ρατσιστές σε ό,τι πολυτιμότερο έχουμε, τον εαυτό μας.

Μεγάλη πρόκληση η αποδοχή του εαυτού. Μας κάνει να θέλουμε να τον γνωρίσουμε καλά, να δουλέψουμε μαζί του, να μιλήσουμε μαζί του, να τον κάνουμε να ξεφορτωθεί κάθε τι που δεν είναι δικό του, που δε θέλουμε να το βλέπουμε μέσα μας γιατί είναι προσβλητικό για εμάς, να τον εξυγιάνουμε. Όταν μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας θα αποκτήσουμε βαθιά σύνδεση μαζί του, θα αναγνωρίσουμε τι εμφώλευσε μέσα μας ο Πατέρας, την κληρονομιά του και δε θα θέλουμε πλέον να την μιαίνουμε με ασχήμιες, πράξεις, λόγια και μικρότητες. Δεν θα προσπαθούμε να μοιάσουμε με κανέναν αλλά ούτε και να συγκριθούμε με κανέναν. Αυτή η σύγκριση είναι που δημιουργεί ανταγωνισμό, ζήλεια και κάθε είδους πάθος, γιατί δεν εκτιμούμε τα δικά μας και επιθυμούμε τα ξένα, τα αλλότρια που ούτως ή άλλως δεν μας ταιριάζουν και το σπουδαιότερο, δεν μας ανήκουν.

Ο Θεός έδωσε σε όλους ανεξαιρέτως κάτι από τον εαυτό Του. Δική μας δουλειά είναι να το ανακαλύψουμε, να το εξελίξουμε αλλά και να θέλουμε να το μοιραστούμε εναποθέτοντας το στην κοινωνία ώστε κάποια στιγμή, όταν ενωθούν τα κομμάτια να δούμε το Όλον. Ένα σύστημα που γνωρίζει τον εαυτό του, τον έχει αποδεχτεί, τον εξελίσσει καθημερινά, τον έχει αγαπήσει για αυτά που επιδεικνύει και τον σέβεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα με τον ίδιο τρόπο να σεβαστεί και τον άλλον και να υπάρξει έτσι μια αμοιβαία εποικοδομητική συνεργασία ή επικοινωνία.

Η αυτογνωσία και η επικοινωνία με τον ανώτερο εαυτό κάνει τον άνθρωπο συνειδητό στις πράξεις του και τα λόγια του και τον κάνει να έχει κάθετη και ορθή πορεία στη ζωή του. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν ενεργούμε συνειδητά με γνώμονα τον ανώτερο εαυτό, το σύστημά μας παίρνει μια αύξουσα και ανοδική πορεία. Ο εγκέφαλος γράφει διαφορετικά και αποκτά συνδέσεις που πριν δεν υπήρχαν ενώ υπάρχει και αύξηση στη συνθετότητά του. Αλλά και το σώμα μας γίνεται πιο υγιές μέσα από τις διεργασίες που εκδηλώνει ο νους.