5 Τύποι του Συνδρόμου Απατεώνα

Ακρόαση άρθρου......

Το Σύνδρομο του Απατεώνα περιγράφει την διάχυτη αίσθηση που έχουν κάποιοι άνθρωποι - οι οποίοι διακρίνονται μάλιστα από μια επιτυχημένη πορεία στο χώρο τους - ότι έχουν καταφέρει τα πάντα από τύχη και είναι απλά θέμα χρόνου να αποκαλυφθεί η αναξιότητα τους.

Στην πραγματικότητα δεν πιστεύουν στις ικανότητες και στα ταλέντα τους, παρόλο που οι αποδόσεις τους συνηγορούν για τον αντίθετο.

Τουναντίον τρέφουν την πεποίθηση ότι είναι απατεώνες καθώς έχουν πείσει όλους τους άλλους για το αντίθετο. Δεν πρόκειται για μια αυτόνομη διαγνωστική κατηγορία αν και πολλά από τα χαρακτηριστικά στου Συνδρόμου απαντώνται σε προσωπικότητες με Ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά.

Η Δρ Valerie Young, ερευνήτρια και συγγραφέας, με μεγάλη εμπειρία στο Σύνδρομο του Απατεώνα προτείνει 5 διαφορετικά βιώματα του Συνδρόμου, τα οποία μπορεί και να συνδυάζονται και μεταξύ τους.

Ο Τελειομανής

Μια πολύ συνηθισμένη έκφανση του συνδρόμου του απατεώνα είναι ο τελειομανής.

Η πιο κοινή τακτική που χρησιμοποιούν τα άτομα με Σύνδρομο Απατεώνα για να αποφύγουν μια ενδεχόμενη αποκάλυψη και να διατηρήσουν την εικόνα τους είναι η έμφαση το τέλειο. Τα άτομα με τελειομανία θέτουν μη ρεαλιστικά υψηλούς στόχους και απαιτούν από τον εαυτό τους την τελειότητα, την οποία όμως νιώθουν ότι ποτέ δεν πετυχαίνουν.

Η επιθυμία για τέλειες αποδόσεις και η δυσκολία να χρεωθούν θετικά τις όποιες επιτυχίες τους, κάνει τους τελειομανείς να προσπαθούν διαρκώς, όλο και παραπάνω. Η τέλεια εικόνα τους απαιτεί θυσίες για να συντηρηθεί. Η εικόνα όμως δεν παύει να τους εγκλωβίζει σε μια ατέρμονα προσπάθεια για το καλύτερο.

Σπανίως είναι ευχαριστημένοι καθώς υπάρχει πάντα και κάτι καλύτερο από αυτό το οποίο έχουν καταφέρει.  

Τα άτομα που εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία του συνδρόμου έχουν δυσκολία να αναθέσουν δουλειά σε τρίτους και προτιμούν να τα κάνουν όλα μόνοι τους προκειμένου να είναι σίγουροι ότι θα γίνουν τέλεια.

Ακόμα και όταν πείθουν τους εαυτούς τους να αναθέσουν δουλειά σε τρίτους, συνήθως είναι απογοητευμένοι με το αποτέλεσμα.

Αν δεν πετύχουν έναν υψηλό στόχο, τείνουν να κατηγορούν τον εαυτό τους και πιστεύουν ότι δεν κάνουν απλώς για αυτή τη δουλειά. Σπάνια νιώθουν ευχαριστημένοι από το αποτέλεσμα της εργασίας τους καθώς ποτέ δεν είναι τέλειο για τα δικά τους κριτήρια.

Ο Υπερήρωας

Οι υπερήρωες αξιολογούν τους εαυτούς τους με βάση το πόσους ρόλους μπορούν να υπηρετήσουν ταυτόχρονα, διαπρέποντας παράλληλα σε όλους. Το να μην τα καταφέρνουν τέλεια σε έναν ρόλο – γονιού, εργαζόμενου, συντρόφου κτλ – μπορεί να πυροδοτήσει υπέρμετρο άγχος και απογοήτευση.

Η προσδοκία από τον εαυτό τους είναι να μπορούν να υπηρετούν τους ρόλους αυτούς στην εντέλεια.  

Σε εργασιακό πλαίσιο, δουλεύουν πολύ παραπάνω από τους συναδέλφους τους και το πιο πιθανό είναι να συνεχίζουν να δουλεύουν και μετά την ολοκλήρωση της δουλειάς που έχουν να κάνουν.

Μπορεί να στρεσάρονται όταν δεν δουλεύουν ή όταν δεν είναι παραγωγικοί και πιστεύουν ότι η διασκέδαση ή η ξεκούραση είναι απλώς χαμένος χρόνος.

Ως εκ τούτου είναι πολύ πιθανό να έχουν παραγκωνίσει τα χόμπι τους και την προσωπική τους ζωή στο βωμό της εργασίας. Θεωρούν ότι δεν έχουν κερδίσει επάξια τον τίτλο τους και για αυτό το λόγο μοχθούν ακόμα περισσότερο από τους υπόλοιπους. Ως αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας καταλήγουν σε μια εργασιομανία, καθώς εθίζονται όχι στην δουλειά αυτή καθ’ αυτή αλλά στην αναγνώριση που μπορούν να κερδίσουν μέσω της εργασίας τους.

Ιδιοφυία εκ φύσεως

Τα άτομα αυτής τη κατηγορίας αντιμετωπίζουν τους εαυτούς τους σαν να όφειλαν να είναι διάνοιες. Αυτό σημαίνει ότι δεν αξιολογούν μόνο το αποτέλεσμα της προσπάθειας που έχουν καταβάλει αλλά και πόσο χρόνο τους πήρε για να πετύχουν αυτό το αποτέλεσμα. Αν, λοιπόν, χρειαστεί αρκετό χρόνο για να κατακτήσουν μια δεξιότητα ή για να μάθουν κάτι, νιώθουν βαθιά απογοητευμένοι από τον εαυτό τους.

Οι ιδιοφυείς εκ φύσεως όπως και οι τελειομανείς θέτουν πολύ υψηλά τον πήχη των προσδοκιών τους από τον εαυτό τους.

Δεν απογοητεύονται απλώς και μόνο επειδή δεν τα κατάφεραν: απογοητεύονται επειδή δεν τα κατάφεραν με την πρώτη! 

Στο παρελθόν τους μπορεί να συναντήσουμε αρκετές σχολικές διακρίσεις και αριστεία. Είναι τα παιδιά που οι γονείς τους τα αντιμετώπιζαν ως «έξυπνα» από μικρή ακόμα ηλικία και διαμόρφωσαν έτσι σταδιακά την υποχρέωση να υπηρετήσουν αυτήν την ταμπέλα.

Μπορεί όντως να είχαν μια ευκολία στη μάθηση, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να είναι πρώτοι χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Αυτή η διάκριση όμως δεν είναι εύκολο να κρατήσει για πάντα. Μη όντας εξοικειωμένοι με την καταβολή προσπάθειας για να πετύχουν κάτι σημαντικό, μπορεί να αποφεύγουν ως ενήλικες τους τομείς στους οποίους δεν αισθάνονται σίγουροι για την επιτυχία τους. 

Ο Σολίστας

Το κύριο χαρακτηριστικό του σολίστα είναι η πεποίθηση πως το να ζητήσει βοήθεια από τους άλλους αποκαλύπτει στην ουσία το πόσο ψεύτικος είναι, σύμφωνα με την Valerie Young.

Είναι επικεντρωμένος στο ποιος φέρει σε πέρας μια εργασία. Ως εκ τούτου προσπαθεί να τα διεκπεραιώσει όλα μόνος του, όχι απαραίτητα επειδή θεωρεί ότι θα τα κάνει καλύτερα από τους άλλους, αλλά επειδή θεωρεί ότι αυτό θα συνεχίσει να επιβεβαιώνει στους άλλους την αξία του.

Έτσι, επιλέγει να βασίζεται μόνο στις δικές του δυνάμεις και δυνατότητες, αρνείται συστηματικά να δεχθεί βοήθεια, ακόμα και όταν αντικειμενικά την χρειάζεται.

Στην περίπτωση που πείσει τον εαυτό του ότι η βοήθεια είναι όντως αναγκαία το πιο πιθανό είναι να την πλαισιώσει με βάση τη δουλειά και όχι με βάση τις ανάγκες του. Αυτό σημαίνει πως η δουλειά απαιτεί βοήθεια και όχι πως την χρειάζεται ο ίδιος.

Ο Ειδικός

Οι Ειδικοί αξιολογούν τον εαυτό τους βάσει του πόσο καλά και σε βάθος κατέχουν ένα γνωστικό αντικείμενο. Η βαθύτερη τους πεποίθηση είναι πως ποτέ δεν είναι αρκετό αυτό το οποίο γνωρίζουν και συνεχώς επιδιώκουν την βελτίωση των γνώσεων τους.

Φοβούνται στην πραγματικότητα μήπως βρεθούν σε μια κατάσταση στην οποία αποκαλυφθεί ότι έχουν κενά στις γνώσεις τους ή ότι κάποιος γνωρίζει κάτι παραπάνω από αυτούς.

Σε αυτήν την περίπτωση νιώθουν ανεπαρκείς και εκτεθειμένοι. Η προσδοκία τους για σε βάθος γνώση δεν άφορά μόνο τα αντικείμενα της εργασίας τους αλλά και γενικότερες γνώσεις.

Στην ουσία αν κάτι τους ενδιαφέρει οφείλουν να το γνωρίζουν τέλεια, ακόμα και αν η καθημερινότητα και οι καταστάσεις δεν το απαιτούν από αυτούς.

Αναζητούν ενεργά την εξέλιξη ή την επικαιροποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους προκειμένου να νιώθουν πετυχημένοι και επαρκείς. Αλλά ακόμα και για τα γνωστικά αντικείμενα με τα οποία ασχολούνται καιρό, μπορεί να διατηρούν την αίσθηση ότι δεν είναι αρκετά καλοί. Νιώθουν καλά όταν κάποιος τρίτος αναγνωρίζει την εξειδίκευση τους.

Απαιτήσεις για εξαιρετικά υψηλές αποδόσεις

Αν και επικεντρώνονται σε διαφορετικά στοιχεία μιας εμπειρίας, οι πέντε τύποι του Συνδρόμου του Απατεώνα που προτείνει η Young έχουν ως κοινό στοιχείο την απαίτηση από τον εαυτό τους για εξαιρετικά υψηλές αποδόσεις. Η προσπάθεια συντήρησης μιας τέλειας εικόνας και αναπόφευκτα η αποφυγή της αποκάλυψης αποτελεί ύψιστο μέλημα τους.

Η αίσθηση μη αυθεντικότητας, η έλλειψη πίστης στην αξία τους και η πεποίθηση της απατεωνιάς βρίσκονται στο επίκεντρο της αυτοεικόνας τους.

Ο αγώνας για να προβάλλουν προς τα έξω κάτι διαφορετικό από αυτό που στην ουσία πιστεύουν για τον εαυτό τους είναι συχνά εξαντλητικός και ψυχοφθόρος.

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί καλή επιλογή για να καταφέρουν να αποκτήσουν μια ρεαλιστική εικόνα εαυτού, να πιστέψουν στην αξία τους και να εσωτερικεύσουν τελικά όλα τα κομμάτια του εαυτού τους σε μια ενιαία σταθερή εικόνα.

Πηγές:
The 5 types of impostor 
5 different types of Imposter Syndrome 

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Βάλια Παυλίδου - Ψυχολόγος

Βάλια Παυλίδου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Η Βάλια Παυλίδου είναι ψυχολόγος Γνωστικής Συμπεριφορικής Κατεύθυνσης και εργάζεται από το 2011 ιδιωτικά στην Θεσσαλονίκη παρέχοντας ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική σε ενήλικες.

6934439522

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού