Πόσο επηρεάζουν οι διακοπές την ψυχική μας υγεία;

Ακρόαση άρθρου......

Βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού και για πολλούς από μας οι διακοπές έχουν ήδη ξεκινήσει. Για κάποιους άλλους όμως οι διακοπές θεωρούνται περιττή πολυτέλεια είτε λόγω έλλειψης χρόνου, είτε λόγω οικονομικών προβλημάτων, είτε απλά νοοτροπίας. Είναι όμως πολυτέλεια ή αναγκαιότητα;

Σύμφωνα με σωρεία επιστημονικών ερευνών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια οι διακοπές παίζουν σημαντικό ρόλο τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική μας υγεία.

Τα οφέλη των διακοπών στη υγεία μας

Ένα βασικό χαρακτηριστικό των διακοπών είναι ότι μειώνουν τα επίπεδα του άγχους μας, μέσω της μείωσης παραγωγής των ορμονών του στρες (κορτοζόλη και αδρεναλίνη). Βοηθούν στην καλύτερη καρδιακή λειτουργία και τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Φαίνεται μάλιστα να συμβάλλουν στη μείωση των επιπέδων άγχους όχι μόνο κατά τη διάρκεια των ημερών που διαρκούν οι διακοπές μας, αλλά και τις επόμενες αρκετές εβδομάδες. Αυτό από μόνο του είναι εξαιρετικά σημαντικό, ειδικά στην εποχή μας που το άγχος αποτελεί καθημερινό πρόβλημα για τους περισσότερους ανθρώπους, κυρίως λόγω των γρήγορων ρυθμών ζωής, των υψηλών επαγγελματικών απαιτήσεων και των οικονομικών πιέσεων.

Άλλωστε το άγχος συνδέεται με την εμφάνιση μιας σειράς προβλημάτων υγείας, όπως καρδιαγγειακά, ψυχοσωματικά προβλήματα, επαγγελματική εξουθένωση και καρκίνους. Τα υψηλά επίπεδα άγχους, ειδικά όταν είναι χρόνια, εξασθενούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, γι’ αυτό και δεν μας εκπλήσσει το εύρημα ότι οι άνθρωποι που συστηματικά κάνουν διακοπές έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.

Ειδικότερα μάλιστα όταν πρόκειται για καλοκαιρινές διακοπές σε κάποιο παραλιακό προορισμό έχουμε το επιπλέον όφελος ότι ο ήλιος συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση της διάθεσής μας. Η ηλιακή ακτινοβολία αυξάνει την βιταμίνη D στον οργανισμό μας καθώς και την παραγωγή ενδορφινών και σεροτονίνης, τα οποία μας βοηθούν να νιώθουμε καλά, να έχουμε αισιοδοξία και διάθεση για ζωή. Έτσι, μια βόλτα στον ήλιο ή μια μέτρια ηλιοθεραπεία, πάντα με την κατάλληλη προστασία, όπως και το κολύμπι αποτελούν το πιο φυσικό φάρμακο κατά της κατάθλιψης.

Η συμβολή των διακοπών στο πνεύμα και τις σχέσεις μας

Μια άλλη συμβολή των διακοπών είναι ότι βελτιώνουν τις πνευματικές μας ικανότητες συμβάλλοντας στην καλύτερη νοητική λειτουργία και στη βελτίωση των αντανακλαστικών. Το μυαλό μας, όπως ακριβώς και το σώμα μας, δεν μπορεί να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις όταν είναι κουρασμένο. Οι διακοπές δίνουν τη δυνατότητα στο νου να αποφορτιστεί από τα πολλά προβλήματα, να αδειάσει και κατά συνέπεια να γίνει πιο αποτελεσματικός. Μετά το πέρας των διακοπών το άτομο έχει τη δυνατότητα να λύσει ζητήματα που προηγουμένως του φαίνονταν δύσκολα και να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του πιο ψύχραιμα.

Επιπλέον οι διακοπές μπορούν να αποτελέσουν μια ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά με την οικογένεια ή τους φίλους μας, σε ένα πλαίσιο πιο χαλαρό και ξέγνοιαστο. Μας δίνετε η δυνατότητα να απολαύσουμε την παρέα τους, τις συζητήσεις μας και το παιχνίδι μακριά από υποχρεώσεις και εργασιακά προβλήματα. Οι εντονότερες αναμνήσεις άλλωστε των ανθρώπων, σύμφωνα με σχετική έρευνα, προέρχονται από την περίοδο των διακοπών, ενώ από μια άλλη μελέτη προκύπτει ότι οι γυναίκες που πάνε διακοπές με το σύζυγο ή τον σύντροφό τους βιώνουν περισσότερη ευτυχία και στενότερο δέσιμο με τον άνθρωπό τους.

Γενικά οι διακοπές είναι μια ευκαιρία να απολαύσουμε τη ζωή, να ανανεωθούμε, να επισκεφτούμε καινούρια μέρη, να γνωρίσουμε νέους ανθρώπους, να διασκεδάσουμε και να χαλαρώσουμε, ξεφεύγοντας απ’ τα καθημερινά προβλήματα και τη ρουτίνα. Τα ταξίδια έτσι κι αλλιώς είναι γνωστό ότι αυξάνουν τη δημιουργικότητα των ανθρώπων και την πρωτοτυπία των ιδεών μετά την επανέναρξη της εργασίας. Ακόμα και η προσμονή των διακοπών είναι πολύ σημαντική, μιας και τις περισσότερες φορές προσφέρει ακόμη μεγαλύτερη χαρά απ’ ότι η εξόρμηση αυτή καθ’ αυτή!

Συμβουλές για την καλύτερη εκμετάλλευση των διακοπών μας

Για να μπορούμε να αποκομίζουμε τα μέγιστα δυνατά οφέλη από τις διακοπές μας πάντως καλό είναι…

Να τις προσαρμόζουμε κάθε φορά στις προσωπικές μας ανάγκες επιλέγοντας κάτι που μας ταιριάζει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Έτσι αν, για παράδειγμα, είμαστε σε μια φάση που επιθυμούμε να ξεκουραστούμε σωματικά, το να πάμε κάπου που θα τρέχουμε από μουσείο σε μουσείο μπορεί να αποδειχτεί, αντί για χαλάρωση, εφιάλτης! Αν πάλι έχουμε ανάγκη από καινούριες παραστάσεις και ερεθίσματα το να πάμε στο ίδιο μέρος που πηγαίνουμε κάθε χρόνο μάλλον δεν θα ήταν η καλύτερη επιλογή. Με τον ίδιο τρόπο, αν είμαστε περιπετειώδεις τύποι μπορεί να μας ευχαριστεί να πάμε κάπου χωρίς πρόγραμμα και όπως βγει. Αν από την άλλη είμαστε άνθρωποι που η αβεβαιότητα μας αγχώνει και προτιμούμε να ξέρουμε από πριν που θα πάμε και τι θα κάνουμε, είναι καλύτερα να οργανώσουμε τις διακοπές μας.

Ότι κι αν μας αρέσει πάντως, αυτό που έχει σημασία είναι να το συζητήσουμε από πριν με τους ανθρώπους που θα είμαστε μαζί, ώστε να ξέρει ο καθένας ποιες είναι οι προσδοκίες του άλλου από αυτές τις διακοπές, να τσεκάρουμε κατά πόσο ταιριάζουν οι επιθυμίες μας και να σκεφτούμε πώς αυτές μπορούν να συνδυαστούν.

Να αποκοπούμε από κάποιες συνήθειες της καθημερινότητας. Ας αφήσουμε στην άκρη το κινητό, τον υπολογιστή και ό,τι αυτά συνεπάγονται (συστηματικός έλεγχος του e-mail, επαγγελματικές συζητήσεις, social media, παρακολούθηση της επικαιρότητας κτλ.). Διακοπές άλλωστε σημαίνει να διακόψουμε για λίγες μέρες τη ρουτίνα μας και να αλλάξουμε την καθημερινότητά μας.

Ας απομακρυνθούμε λοιπόν από ειδήσεις και νέα που μόνο άγχος μας γεμίζουν. Ας αφήσουμε το άσκοπο σερφάρισμα στο ίντερνετ, το άγχος να τροφοδοτούμε τα social media με κάθε λεπτομέρεια της ζωής μας, τις ανούσιες εκπομπές στην τηλεόραση και κάθε άλλη συνήθεια που καταλήγει να μας κουράζει. Οι διακοπές δεν είναι οι φωτογραφίες στο instagram και τα status στο facebook για το πόσο εκπληκτικά περνάμε περιμένοντας την επιδοκιμασία των διαδικτυακών μας φίλων. Ας δικτυωθούμε σε πραγματικό χρόνο εστιάζοντας στα πρόσωπα που έχουμε δίπλα μας, στο εδώ και τώρα. Ας έρθουμε σε ουσιαστική επαφή πρωτίστως με τον εαυτό μας και στη συνέχεια με τους ανθρώπους και τη φύση γύρω μας.

Να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες από τις διακοπές μας. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να εναποθέτουμε όλες μας τις ελπίδες για να χαλαρώσουμε και να διασκεδάσουμε στις διακοπές, επιφορτίζοντάς τες με την εμμονή ότι είναι η μόνη ευκαιρία που έχουμε μέσα στον χρόνο για να περάσουμε καλά. Αν περιμένουμε να εκπληρώσουμε όλες τις φαντασιώσεις μας περί ευχαρίστησης μόνο στις διακοπές, τότε ίσως αυτό να είναι ένα σημάδι ότι χρειάζεται να επαναξιολογήσουμε την καθημερινότητά μας, προσπαθώντας να εντάξουμε ποιοτικές στιγμές για τον εαυτό μας κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου.

Επιπλέον αν έχουμε συνδυάσει τις διακοπές μόνο με εξωτικούς προορισμούς ή με πολλές ημέρες ανάπαυλας και ατελείωτης ξεγνοιασιάς, τότε είναι πολύ πιθανό να απογοητευόμαστε όταν αυτό δεν είναι εφικτό. Το να περάσουμε όμορφα όμως είναι κάτι που μπορεί να συμβεί τόσο σε έναν εξωτικό προορισμό όσο και σε ένα διήμερο camping, σε ένα ταξίδι στον τόπο των ονείρων μας ή σε μερικές ημέρες στο χωριό. Άλλωστε αυτό που έχει περισσότερη σημασία δεν είναι ο τόπος ή το είδος των διακοπών, αλλά το πως εμείς αξιοποιούμε τις μέρες αυτές.

Να απαλλαγούμε από το αυστηρό πρόγραμμα και το ρολόι. Στην καθημερινότητά μας οι περισσότεροι από μας κυνηγάμε τον χρόνο. Για να είναι λοιπόν οι διακοπές μας ένα πραγματικό διάλειμμα από την καθημερινότητα, καλό είναι ναι μεν να τις έχουμε οργανώσει ως ένα βαθμό, ώστε να μην χάνουμε χρόνο στο να βρούμε που θα πάμε ή που θα μείνουμε, χωρίς όμως να γινόμαστε υπερβολικοί. Έχοντας σχεδιάζει με πάσα λεπτομέρεια και με αυστηρό χρονοδιάγραμμα το πόσο θα καθίσουμε, που και με ποια σειρά, κοιτώντας κάθε τόσο το ρολόι μας χάνουμε τη δυνατότητα του αυθορμητισμού και της χαλάρωσης. Συνήθως άλλωστε περνάμε πιο ωραία όταν έχουμε ευελιξία στα σχέδια και τις προτιμήσεις μας.

Επίσης στις διακοπές πολλές φορές μας πιάνει μια μανία ότι πρέπει να προλάβουμε να τα δούμε και τα κάνουμε όλα. Όσα όμως περισσότερα «πρέπει» συνοδεύουν τις διακοπές μας, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να περάσουμε τελικά καλά. Δεν είναι ανάγκη λοιπόν όταν πάμε σε έναν καινούριο προορισμό να επισκεφτούμε όλες τις παραλίες ή να δούμε όλα τα μουσεία. Μπορούμε απλά να κάνουμε μια επιλογή που θα μας επιτρέψει και να δούμε πράγματα, αλλά και να χαλαρώσουμε.

Να μην ξεχνάμε να παίρνουμε μαζί μας το κέφι, την καλή μας διάθεση και το χιούμορ μας. Πάντα πριν φύγουμε για διακοπές ετοιμάζουμε τη βαλίτσα μας με όλα όσα θεωρούμε απαραίτητα (αντηλιακό, μαγιό, σαγιονάρες, πετσέτες κτλ.), αλλά αν ξεχάσουμε να πάρουμε μαζί μας την ευχάριστη και θετική μας διάθεση θα έχουμε ξεχάσει το πιο σημαντικό. Πολλές φορές στις διακοπές μας τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως τα θέλαμε (π.χ. μπορεί να έχει καθυστέρηση το δρομολόγιό μας, το ξενοδοχείο μας να μην είναι τελικά τόσο ωραίο όσο φαινόταν στις φωτογραφίες κτλ.). Είναι σημαντικό όμως ακόμα και τότε να διατηρούμε το χιούμορ και την ευδιαθεσία μας ώστε να περάσουμε καλά. Άλλωστε οι περιπέτειες που ζούμε στα ταξίδια μας είναι συνήθως και οι καλύτερες ιστορίες που έχουμε να διηγηθούμε στους φίλους μας επιστρέφοντας!

Η ανάγκη των διακοπών για γονείς και παιδιά

Πέρα από εμάς τους μεγάλους όμως και τα παιδιά έχουν ανάγκη από διακοπές, ιδιαίτερα οι μαθητές. Αρκεί να σκεφτούμε πόσο βεβαρυμμένο είναι το πρόγραμμά τους με σχολείο, διάβασμα και ένα σωρό δραστηριότητες! Επιπλέον τα παιδιά ζουν μια καθημερινότητα στην οποία οι γονείς τους συνεχώς τρέχουν να προλάβουν. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να βιώσουν, έστω και για λίγες μέρες, ένα διαφορετικό κλίμα με τη μαμά και τον μπαμπά να είναι πιο χαλαροί, ξέγνοιαστοι και χωρίς άγχος. Ταυτόχρονα στις διακοπές τα παιδιά συνήθως επισκέπτονται καινούρια μέρη, γνωρίζουν νέους ανθρώπους, έρχονται σε επαφή με τη φύση και γενικά αποκτούν πολλά νέα ερεθίσματα που αφενός βοηθούν στη γνωστικο-συναισθηματική τους ανάπτυξη και αφετέρου μένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη και την καρδιά τους.

Παράλληλα όμως είναι απαραίτητο και για τους ίδιους τους γονείς να έχουν λίγο χρόνο μόνοι τους, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη μεταξύ τους σχέση. Οπότε μια καλή ιδέα θα ήταν να σπάμε τις διακοπές μας σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να μπορούμε κάποιες μέρες μέσα στον χρόνο να τις περάσουμε οι δυο μας (έστω και ένα σαββατοκύριακο αφήνοντας τα παιδιά στους παππούδες ή σε μια νταντά) και κάποιες άλλες όλοι μαζί ως οικογένεια. Ειδικά για τις μαμάδες, που συνήθως είναι αυτές που αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι στη φροντίδα των παιδιών και του σπιτιού, το να φεύγουν για σύντομες διακοπές είναι βασικό τόσο για τη δική τους ψυχική υγεία όσο και για τη γενικότερη οικογενειακή γαλήνη. Υπάρχει μάλιστα και ειδικός όρος στο εξωτερικό για τις διακοπές των μαμάδων, το “momcations” προερχόμενος από τις λέξεις mom (μαμά) και vacations (διακοπές).

Τέλος, για να μπορούμε να προσαρμοστούμε όσο το δυνατόν πιο εύκολα στην καθημερινότητά μας μετά τις διακοπές, καλό είναι όταν λείπουμε για αρκετό καιρό να επιστρέφουμε δυο-τρεις μέρες νωρίτερα, ώστε να μπούμε στο κλίμα χωρίς την πίεση των άμεσων υποχρεώσεων. Αυτό μας δίνει το περιθώριο να επανέλθουμε σταδιακά στο πρόγραμμά μας. Επίσης, αν μας επιτρέπεται από τη δουλειά μας, μπορούμε αντί να παίρνουμε μαζεμένες πολλές μέρες άδεια, να χωρίζουμε τις διακοπές μας σε δύο ή τρία μέρη. Γιατί οι πολλές μέρες αφενός δυσκολεύουν την προσαρμογή μας μετά και αφετέρου μετά το πέρας τους αυτόματα σκεφτόμαστε ότι δεν μας έχει απομείνει άλλος χρόνος για ξεκούραση.

Έρευνες άλλωστε έδειξαν ότι συχνά οι ολιγοήμερες αποδράσεις είναι πιο ευεργετικές, καθώς εκτιμούμε καλύτερα την περίοδο αυτή και αποδεικνύονται αρκετές τόσο για να ξεκουραστούμε όσο και για να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα.

Και να θυμόμαστε να μην περιμένουμε μόνο τις διακοπές για να περάσουμε όμορφα και να χαλαρώσουμε, αλλά να υιοθετήσουμε τη νοοτροπία του να φροντίζουμε όσο μπορούμε τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας όλο τον χρόνο!

Καλές διακοπές!

Πηγές:

1. Γιατί μας είναι απαραίτητες οι διακοπές. Μουλάκη Έρα. 2016.
2, Πότε οι διακοπές είναι πραγματικά διακοπές. Παπανικολάου Μαριανή. 2016.
3. Psychologists Recommend Mothers Should Take Breaks Also Known As “Mom-Cations”, Chis Di, 2019.
4. infokids.com.cy

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ειρήνη Κορδερά - Ψυχολόγος

Ειρήνη Κορδερά: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος / Πτυχιούχος Α.Π.Θ. / Μεταπτυχιακό στην Ψυχολογία Υγείας (MSc) / Μεταπτυχιακό στην Ψυχολογία Παιδιού και Εφήβου (MSc), Leiden University, NL / Ειδίκευση στη Συστημική Ψυχοθεραπεία στο Κέντρο Συστημικής Μελέτης και Θεραπείας Θεσσαλονίκης (ΚεΣΜεΘΘ). Ατομική Ψυχοθεραπεία, Θεραπεία Ζευγαριών, Οικογενειακή Θεραπεία, Συμβουλευτική Γονέων.

6978.183.245

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού