Εθισμός στη διαδικτυακή πορνογραφία: Μια σιωπηρή απειλή για μικρούς και μεγάλους

Ακρόαση άρθρου......

Στην εποχή μας, όπου ο καθένας από εμάς έχει πληθώρα επιλογών στην ενημέρωση, αλλά και στην ψυχαγωγία του, οι πολλαπλές επιλογές δεν αργούν να φέρουν και πολλαπλές επιπλοκές. Ο εθισμός και η εξάρτηση ενός ατόμου από μια νέα εμπειρία ή ουσία που πρόσκαιρα θα του δώσει μια επιφανειακή ικανοποίηση, μπορεί να οδηγήσει σε επιβλαβείς αν όχι καταστροφικές επιπτώσεις.

Γνωρίσματα εθιστικής συμπεριφοράς

Εθισμός ορίζεται ως η ψυχαναγκαστική, χρόνια, φυσιολογική ή ψυχολογική ανάγκη για δημιουργία μιας συνήθειας, ή χρήση ουσίας ή συμπεριφοράς η οποία οδηγεί σε επιβλαβείς σωματικές, ψυχολογικές ή κοινωνικές επιπτώσεις και προκαλεί καθορισμένα συμπτώματα όπως: άγχος, ευερεθιστότητα, τρέμουλο, ή ναυτία όταν πραγματοποιείται μερική ή ολική αποχή (Merriam-Webster,2020).

H εθιστική συμπεριφορά έχει πολλές προεκτάσεις, όπως τον τζόγο, τις ουσίες, το αλκοόλ, και προσφάτως το διαδίκτυο/ τεχνολογία και την πορνογραφία. Ο εθισμός στο διαδίκτυο ή εν γένει στην τεχνολογία έχει πολλές υποκατηγορίες, όπως ο παθητικός εθισμός (παρακολούθηση τηλεόρασης ή κινητού για πολλές ώρες) ή ο ενεργητικός εθισμός (παίξιμο online παιχνιδιών στον υπολογιστή για πολλές ώρες). Οι εξαρτημένες αυτές συμπεριφορές σχετίζονται με απώλεια της αίσθησης του χρόνου, την παραμέληση βασικών αναγκών, καθώς και συμπτώματα στέρησης, όπως συναισθήματα θυμού, άγχους και θλίψης όταν είναι αδύνατη η πρόσβαση σε υπολογιστή ή ακόμη και κοινωνική απομόνωση ή χαμηλή εργασιακή απόδοση (Τσιγκρής, 2014).

Εθισμός στην διαδικτυακή πορνογραφία

Μια νέα υποκατηγορία εξάρτησης που έχει δημιουργηθεί από την υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο είναι η εξάρτηση από την διαδικτυακή πορνογραφία. Μέσω της διαδικτυακής πορνογραφίας οι χρήστες -ως επί  το πλείστον- άνδρες διαμορφώνουν μια τελείως λανθασμένη και παραμορφωμένη εικόνα για το πώς είναι η σεξουαλική πράξη, και με ποιο τρόπο αποκτιέται η ευχαρίστηση μέσω αυτής. Η πληθώρα επιλογών που υπάρχει στο διαδίκτυο σχετικά με την πορνογραφία οδηγεί πολλές φορές -κυρίως- τον ανδρικό πληθυσμό σε μια εύκολη και ευκαιριακή απόλαυση η οποία όταν γίνεται επαναλαμβανόμενα και όχι σπάνια οδηγεί σε συνθήκες εξάρτησης.

Κατά κύριο λόγο, οι συνθήκες σεξ που παρουσιάζονται στην διαδικτυακή πορνογραφία, παρουσιάζουν τις γυναίκες ως υποχείρια των ανδρών, έτοιμες να ικανοποιήσουν κάθε ακραία σεξουαλική επιθυμία τους με αντάλλαγμα χρήματα. Επίσης, οι γυναίκες που δουλεύουν στην «βιομηχανία του πορνό» παρουσιάζονται μονίμως έτοιμες και ανυπόμονες για σεξ καθώς και ο σεξουαλικός προσανατολισμός τους είναι απροσδιόριστος, γυρίζοντας σκηνές τόσο με άνδρες όσο και με γυναίκες αλλά και με συνδυασμό αυτών. Η εξωτερική τους εμφάνιση είναι πάντα υπέρ του δέοντος σεξουαλική με έντονο βάψιμο και ελάχιστα ρούχα. Επίσης οι άνδρες παρουσιάζονται μονίμως ως άλφα αρσενικά όντας πάντα έτοιμοι για πολύωρη σεξουαλική πράξη σε διάφορα σενάρια με μόνιμο σκοπό την σεξουαλική τους ικανοποίηση, χωρίς καμία ένδειξη ερωτισμού.

Όλες αυτές οι εικόνες που κατακλύζουν το Internet, οδηγούν τους χρήστες να δημιουργούν μια εικόνα τελείως αναληθή από την πραγματική έννοια της σωματικής επαφής, θεωρώντας ότι το σεξ αποκλείει κάθε είδους ερωτισμό ή αγάπης και βασίζεται μόνο σε πρωτογενή και βασικά σεξουαλικά ένστικτα. Αυτές οι εικόνες είναι θελκτικές στους χρήστες, γιατί παρουσιάζουν μια πραγματικότητα που οι ίδιοι δεν ζουν και ενδεχομένως θα ήθελαν σε κάποιο βαθμό να ζήσουν. Κατά πόσο όμως η επιθυμία τους είναι αληθινή και όχι επίκτητη;

Αποκτήστε το βιβλίο του 100 μικρές σεξουαλικές αλήθειες, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης του Psychology.gr

Που οφείλεται ο εθισμός στην πορνογραφία και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Το σεξ στις μέρες μας «πουλάει», και τα πρότυπα ανδρών και γυναικών που παρουσιάζονται καθημερινά ακόμα και σε «αθώα» μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως «Facebook» και «Instagram» είναι πρότυπα ανθρώπων που ιεραρχούν το σεξ πολύ ψηλά στην ζωή τους. Θεωρώντας, λοιπόν, την υπέρμετρη σεξουαλικότητα ως κάτι το φυσιολογικό και κοινωνικά αποδεκτό, το επόμενο βήμα είναι εύρεση της άμεσης και ευκαιριακής ικανοποίησης. Εκεί «μπαίνει» στην ζωή το διαδικτυακό πορνό που πλέον όχι μόνο δεν θεωρείται κάτι το προσωπικό για τον καθένα μας, αλλά λογίζεται ως μια απλή απασχόληση ή χόμπι για πολλούς ανθρώπους.

Η -υπαρκτή- δυσκολία που υπάρχει σήμερα για την δημιουργία νέων σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων λόγω του καθημερινού άγχους, του φόρτου εργασίας, των προσωπικών προβλημάτων και της γενικότερης κακής ψυχολογίας, οδηγεί στην εύκολη, ανώνυμη και απροβλημάτιστη χρήση του Internet και του διαδικτυακού πορνό, το οποίο εν τέλει οδηγεί στην ευτελισμό της σεξουαλικής πράξης προβάλλοντας την ως καθαρά βιολογική ανάγκη και όχι ως αποτέλεσμα αγάπης και πάθους μεταξύ δυο ανθρώπων. Επίσης, οι άνδρες έχοντας διαστρεβλωμένα πρότυπα στα οποία «πρέπει» να φανούν ικανοί, νιώθουν ανικανότητα και αίσθημα κατωτερότητας νομίζοντας ότι αυτό που βλέπουν στην οθόνη του υπολογιστή τους είναι η αλήθεια και θεωρούν ότι οι γυναίκες ζητούν από εκείνους ό,τι και οι «πρωταγωνίστριες» των επίμαχων ταινιών.

Η εξάρτηση από το πορνό για τους εφήβους

Αν το ζήτημα της εξάρτησης από το πορνό είναι σημαντικό για τους ενήλικες άνδρες, τότε για τους έφηβους είναι καθοριστικής σημασίας. Οι σημερινοί έφηβοι, έχουν πλέον απεριόριστη πρόσβαση στην τεχνολογία και οι πληροφορίες και οι εικόνες που καθημερινά βλέπουν, ουσιαστικά διαμορφώνουν ένα μεγάλο κομμάτι του χαρακτήρα τους και της σεξουαλικής τους διαπαιδαγώγησης. Έρευνες συμφωνούν ότι μια από τις σημαντικότερες επιπτώσεις του διαδικτυακού πορνό είναι ο μιμητισμός των εφήβων στις εικόνες που εκτίθενται, μαθαίνοντας λάθος τους τρόπους της σεξουαλικής πράξης.

Επίσης, οι έφηβοι αν έχουν μόνο ως πρότυπο το πορνό θεωρούν αυτές τις πράξεις αποδεκτές και φυσιολογικές και δεν συσχετίζουν το σεξ με την συναισθηματική πλευρά. Επίσης, η υπερβολική έκθεση των νέων στο διαδικτυακό πορνό, τους δημιουργεί και άλλου είδους δυσλειτουργίες στην καθημερινότητα τους όπως εφιάλτες, αίσθημα ντροπής, άγχος και γενικότερη σύγχυση για την σεξουαλική τους ταυτότητα (Dumitrescu, 2018).

Επιπρόσθετα, δεν υπάρχει «σωστή ή λάθος» ηλικία για έναν έφηβο να ξεκινήσει την σεξουαλική του ζωή, ο κάθε έφηβος αναλόγα τον χαρακτήρα του και τις εμπειρίες του, κρίνει πότε είναι έτοιμος να κάνει το επόμενο βήμα στην σεξουαλική του ζωή, όταν όμως ο φιλικός περίγυρος πολλών νέων τους πιέζει να εμφανίσουν την σεξουαλικότητα τους, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις ιδιαίτερου άγχους, ακόμα και άρνησης προς την σεξουαλική ολοκλήρωση.

Τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου της πορνογραφικής εξάρτησης

Είναι, λοιπόν, άμεση ανάγκη να υπάρξει μια ολοκληρωτική αντιμετώπιση του φαινομένου της πορνογραφικής εξάρτησης. Όπως είναι λογικό η εκπαίδευση από το σπίτι είναι το πρώτο βήμα για την πρόληψη του φαινομένου. Οι γονείς πρέπει να είναι οι πρώτοι που θα μιλήσουν στα παιδιά τους για το σεξ, δίνοντας τους να καταλάβουν ότι είναι αποτέλεσμα της αγάπης μεταξύ δυο ανθρώπων και ότι μέσω του έρωτα δυο άνθρωποι έρχονται πιο κοντά όχι μόνο σωματικά, αλλά και συναισθηματικά.

Ο ρόλος της διαπαιδαγώγησης από τους γονείς

Οι γονείς πρέπει να είναι οι πρώτοι που θα μιλήσουν στα παιδιά τους, γιατί είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να έχουν μια σωστή εικόνα για τον έρωτα, δεδομένου ότι, όταν τα παιδιά θα πάνε στο σχολείο θα λάβουν πολλές και διαφορετικές εικόνες και πληροφορίες για το θέμα, γι αυτό λοιπόν οι γονείς πρέπει να είναι οι πρώτοι που θα τους έχουν δώσει τις σωστές βάσεις για το τι πραγματικά είναι ο έρωτας.

Ο ρόλος των ειδικών ψυχικής υγείας

Φυσικά αν κάποιοι γονείς θεωρούν ότι δεν μπορούν ή δεν ξέρουν τον τρόπο να μιλήσουν στα παιδιά τους για το σεξ, τότε θα πρέπει να στραφούν σε έναν παιδοψυχολόγο που θα τους βοηθήσει άμεσα. Επίσης, πρέπει η εκπαίδευση στα σχολεία να είναι εξειδικευμένη και άμεση, όχι μόνο από τους δασκάλους αλλά από ειδικούς ψυχικής υγείας που θα μπορέσουν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες εκπαιδευτικές/ενημερωτικές συνθήκες τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Τέλος, οι γονείς πρέπει να αφήνουν χώρο και χρόνο στα παιδιά τους, να εκφράσουν την σεξουαλικότητα τους χωρίς πίεση άμεση ή έμμεση. Η εμπιστοσύνη μεταξύ των δυο πλευρών είναι πολύ σημαντική, η οποία πρέπει να χτιστεί από μικρή ηλικία και με τις σωστές βάσεις.

Συνοψίζοντας, η έκθεση στο διαδικτυακό πορνό από ενήλικές είναι μια πραγματικότητα που μπορεί να τους οδηγήσει σε σημαντικά ψυχολογικά προβλήματα, πρέπει σε πρώτο στάδιο να γίνει προσπάθεια μείωσης της έκθεσης σε αυτές τις εικόνες, και ταυτόχρονα μια προσπάθεια ανάλυσης των λόγων που τους οδήγησαν εκεί. Αν η προσπάθεια αποτύχει τότε πρέπει να απευθυνθούν σε έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας με στόχο όχι μόνο τον βραχυπρόθεσμο τερματισμό αυτής της συνήθειας αλλά την οριστική απεμπλοκή από αυτήν, βοηθώντας τον ασθενή να καταλάβει και να αντιμετωπίσει τους βαθύτερους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την εξάρτηση.

Όταν όμως υπάρχει υπέρμετρη έκθεση σε πορνογραφικό υλικό από εφήβους τότε οι γονείς πρέπει να δράσουν άμεσα και υποστηρικτικά προς το παιδί τους.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η συνεχής έκθεση σε πορνογραφικό υλικό από εφήβους μπορεί να τους δημιουργήσει προβλήματα στην καθημερινότητα τους σε πολλούς τομείς. Σε κάθε περίπτωση η επικοινωνία και καθοδήγηση από ειδικούς ψυχικής υγείας ενδείκνυται ως η καλύτερη λύση γιατί μπορεί να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο πλάνο τόσο πρόληψης, όσο και αντιμετώπισης.

Παραπομπές:

1. Merriam-Webster, (2020): Ανακτήθηκε από: merriam-webster.com
2. Τσίγκρης, Π. (2014). Συμπεριφορές εξάρτησης στο διαδίκτυο. Πρόληψη μέσω προαγωγής και ανάπτυξης αλγοριθμικής σκέψης με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή από την παιδική ηλικία. ΕΚΠΑ: Ιατρική Σχολή.
3.Dumitrescu, G., A. (2018). Unplugging Pornography – Equipping Parents and Teachers to Fight the New Drug, and Helping Students Stay Pure. Catalyst, 17, 1-12.