Τοξικότητα γονέων

Ακρόαση άρθρου......

Τοξικοί άνθρωποι! Πόση κουβέντα γίνεται σήμερα γύρω από τους τοξικούς ανθρώπους... και πόσα αποφθέγματα, γνωμικά υπάρχουν... και πόσο εύκολα συμβουλεύουμε «βγάλτε τους από τη ζωή σας»… Τι γίνεται όταν αυτοί οι τοξικοί άνθρωποι τελικά είναι γονείς μας; Ή στη χειρότερη περίπτωση... τι γίνεται όταν είμαστε εμείς οι ίδιοι τοξικοί γονείς στα παιδιά μας;

Το φαινόμενο του τοξικού γονέα

Ας τα πάρουμε λοιπόν από την αρχή.

Ας ξεκινήσουμε από την παραδοχή ότι όλοι οι γονείς είναι κάποιες φορές ανεπαρκείς και ανάλογα τη δική τους συναισθηματική διάθεση δεν μπορούν να ελέγξουν τα νεύρα τους ή την άσχημη συμπεριφορά τους (βέβαια σε ορισμένα πλαίσια που δε γίνονται κακοποιητικοί).

Είναι εντελώς συνηθισμένο κάποιες φορές ο γονέας να φωνάξει, να θέσει τα όριά του με λάθος τρόπο και να καθοδηγήσει το παιδί του με ακατάλληλη συμπεριφορά.

Όμως όταν τα προηγούμενα περιστατικά συμβαίνουν κάποιες φορές και παράλληλα δίνεται απλόχερα η αγάπη και η ασφάλεια τότε μπορούμε να πούμε ότι τα παιδιά μεγαλώνουν χωρίς προβλήματα.

Τι γίνεται όμως όταν τα περιστατικά κακής συμπεριφοράς επαναλαμβάνονται πολλές φορές μέσα στην εβδομάδα;

Εκεί, λοιπόν, συναντάμε το φαινόμενο του τοξικού γονέα.

Τι σημαίνει τοξικός γονέας;

Οι τοξικοί γονείς συνήθως έχουν συμπεριφορές επιθετικές ή τα εγκαταλείπουν ή τα υπερπροστατεύουν ή ακόμη φορτώνουν τα παιδιά με ενοχές για τη ζωή που οι ίδιοι δεν έζησαν.

Έτσι, τα παιδιά αισθάνονται ανεπαρκή και ανάξια να αγαπηθούν. Τυπικές συμπεριφορές τοξικών γονέων είναι να μην φέρονται με σεβασμό στην οικογένεια, να μην κάνουν συμβιβασμούς, να μην αναλαμβάνουν την ευθύνη της συμπεριφοράς τους, να αδιαφορούν, να ασκούν κριτική και να μην απολογούνται.

Φάσεις ανάπτυξης απαραίτητες για την ωρίμανση

Ένα παράδειγμα τοξικού γονέα είναι το ακόλουθο: Ο Πέτρος είναι έφηβος και συμπεριφέρεται με μεγάλη εσωστρέφεια και θυμό απέναντι στην οικογένειά του ενώ στο σχολείο συνεχίζει να είναι ένας ήσυχος μαθητής που αποδίδει στις σχολικές απαιτήσεις. Ο πατέρας του είναι αυταρχικός και εξαιρετικά φιλόδοξος με αποτέλεσμα να μην βλέπει την «επανάσταση του γιου του» και να συνεχίζει να τον πιέζει με τις φιλοδοξίες του.

Ο Πέτρος ξεσπά άσχημα στο σπίτι αυτοτραυματίζοντας τον εαυτό του. Αν ο πατέρας του Πέτρου ήταν λιγότερο αυταρχικός και περισσότερο συζητήσιμος θα είχε καλωσορίσει την εφηβική επανάσταση του γιού του σαν μία προσπάθεια αναζήτησης της αυτονομίας του, σαν ένα υγιές δείγμα σωστής πορείας προς την ωριμότητα.

Κατά τον ίδιο τρόπο, εκεί που μια μητέρα θα θεωρούσε την επιθετική συμπεριφορά του δίχρονου παιδιού της σαν πρόβλημα και θα το μάλωνε ή θα το φώναζε, κάποια άλλη μητέρα θα μπορούσε να φιλοσοφήσει την επιθετική συμπεριφορά του παιδιού της ως μία αναπτυξιακή φάση που θα βοηθήσει στην ωρίμανση του παιδιού και στην οριοθέτησή του.

Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι υπάρχουν τέτοιες «κρίσεις» συνδεδεμένες με ορισμένες φάσεις ανάπτυξης του παιδιού που είναι απαραίτητες να τις περάσει ώστε να προχωρήσει προς την ωρίμανση.

Ψυχική ανθεκτικότητα

Πολλοί στοργικοί και αφοσιωμένοι γονείς μπορούν να ανταπεξέλθουν σε τέτοιες κρίσεις επειδή έχουν μεγάλη ψυχική ανθεκτικότητα, που είναι και η αντίθετη έννοια του τοξικού γονέα. Μολονότι τα παιδιά τους θυμώνουν, ξεσπούν έντονα, τρώνε τα νύχια τους, απομονώνονται ώρες στο δωμάτιό τους και άλλα πολλά, χάρη στην υπομονή τους, τα παιδιά τους εξελίσσονται σε ευτυχισμένους και ώριμα προσαρμοσμένους ενήλικες.

Αν είστε έφηβοι και συνειδητοποιείτε ότι μεγαλώνετε με τοξικούς γονείς καλό θα ήταν να τους ζητήσετε να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό και να ξεκινήσετε οικογενειακή θεραπεία, κάτι το οποίο θα βοηθήσει αποτελεσματικά όλα τα μέλη της οικογένειας.

Αν μεγαλώσατε με τοξικούς γονείς και το διαπιστώσατε όταν κι εσείς γίνατε γονέας, τότε να ξέρετε πως η επούλωση των πληγών ξεκινάει από εσάς, δηλαδή από τη συμπεριφορά σας.

Οι γονείς δεν αλλάζουν σε μεγάλη ηλικία, ωστόσο αλλάζει η θεώρηση των στάσεων και των σκοπών τους. Κάποιες φορές η συγχώρεση είναι αναγκαία, όπως και η συνειδητοποίηση ότι είστε πλέον εσείς γονιός και μπορείτε να δημιουργήσετε κάτι καλύτερο στην οικογένειά σας.

Επίσης, να γνωρίζετε ότι η αποκοπή ή η φυγή δεν βοηθάει, η αδιαφορία και όχι το μίσος ή ο θυμός, είναι το αντίθετο της αγάπης, το μίσος προς τον άλλον εμπλέκεται με την αγάπη προς τον εαυτό μας και ο θυμός που δεν έχει ξεσπάσει μόνο κακό μπορεί να προκαλέσει.

Στόχος είναι η αυτοκριτική, ο αναστοχασμός και η πρόθεση για αλλαγή.

Πηγές

Herbert Martin (1998). Ψυχολογικά προβλήματα της παιδικής ηλικία. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αγγελίδου Ασημίνα - Ψυχολόγος

Αγγελίδου Ασημίνα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, Εξειδικευμένη σε πρόγραμμα ψυχοθεραπείας - Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία, μεταπτυχιακά στη Ψυχολογία Υγείας και Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων.

2510.211540

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού