Όταν το χρήμα μπαίνει ανάμεσα στο ζευγάρι

Ακρόαση άρθρου......

Τελικά, και στις σχέσεις όλα έχουν μια τιμή; Τα χρήματα, ποτέ δεν είναι αυτά που φαίνονται. Όταν ένα ζευγάρι έρχεται σε λογομαχία με κύριο λόγο τα χρήματα, το πρόβλημα της σχέσης είναι μάλλον πολύ πιο σημαντικό και βαθύτερο από το ίδιο το χρήμα.

Είτε ο ένας βγάζει περισσότερα, είτε κάποιος από τους δυο είναι άνεργος, είτε υπάρχει απληστία, τσιγκουνιά, ζηλοτυπία, ανασφάλεια σχετικά με τα χρήματα στη ζωή του ζευγαριού, υπάρχει μια κρυφή σημασία από πίσω.

Ο καθένας από τους δύο έχει διαμορφωμένη μια προσωπική του «ψυχική λογιστική», μια οικονομική νοοτροπία που υποσυνείδητα καθρεφτίζει τις πρώιμες εμπειρίες και τις ριζωμένες πεποιθήσεις γύρω από τον εαυτό. Το βίωμα της στέρησης ή της αφθονίας ως παιδιά, καλλιεργεί σταδιακά και την οικονομική σκέψη και συμπεριφορά.

Ένα ζευγάρι καλείται να «παντρέψει» τις διαφορετικές ανάγκες και προσεγγίσεις γύρω από το χρήμα, και αν δεν τα καταφέρνει οι συγκρούσεις πολλές φορές τα φέρνουν στα πρόθυρα του χωρισμού.

Τελικά, φταίει το χρήμα για τους καβγάδες στα ζευγάρια; Είναι το χρήμα η πηγή του προβλήματος; Ή μήπως είναι η αφορμή;

Η νοοτροπία χρημάτων ξεκινάει από το παρελθόν μας

Ξετυλίγοντας το κουβάρι των πρώτων οικονομικών μας εμπειριών, μπορεί να συνειδητοποιήσουμε ότι σε όλους, λίγο ή πολύ, έχει μείνει μέσα μας ένα «τραύμα χρήματος».

«Οι γονείς μου, μου είχαν αρνηθεί να γραφτώ σε δραστηριότητες με άλλα παιδιά, γιατί δεν τους έφταναν τα λεφτά», «Θυμάμαι σχεδόν να ζητιανεύω χρήματα από τον πατέρα μου, και αποφάσισα να δουλεύω κρυφά από μικρός», «Εάν δεν έκανα αυτό που μου έλεγαν οι γονείς μου, η τιμωρία μου ήταν ότι δεν θα μου αγοράσουν το παιχνίδι που ήθελα πολύ», «Πολλές φορές οι γονείς μας τσακωνόντουσαν για τα χρήματα, ποιος θα πληρώσει το σχολείο μας».

Μπορεί, λοιπόν, οι πρώτες μας επαφές με την οικονομική αξία των πραγμάτων για τη ζωή και το πώς διαχειριζόντουσαν τα χρήματα οι γονείς μας, μας έκαναν να νιώσουμε απογοητεύσεις, μικρές ή μεγάλες, στερήσεις, ή αφθονία και ξόδεμα χωρίς όρια, εμπειρίες που εμφανίζονται 20 και 30 χρόνια αργότερα και μπαίνουν εμπόδιο στις σχέσεις μας. 

Οι οικονομικές αψιμαχίες βέβαια παίρνουν και πιο καταστροφικές διαστάσεις, όταν βλέπουμε γονείς να εκβιάζουν τα μεγάλα τους παιδιά για το χαρτζιλίκι, όταν τους το στερούν σκόπιμα, όταν ζευγάρια που έπειτα από διαζύγιο λογομαχούν για την διατροφή των παιδιών, είτε ο ένας διεκδικεί μεγαλύτερη περιουσία είτε σε άλλη περίπτωση δεν πληρώνει ο άνδρας τη διατροφή για να «εκδικηθεί» με κάποιο τρόπο τη γυναίκα του.

Ένας σκληρός ανταγωνισμός για το ποιος θα κυριαρχήσει, με όπλο τα χρήματα.

 Πώς μιλάει το χρήμα για την αγάπη;

 Όπως ρέει το χρήμα στη ζωή, έτσι μπορεί να ρέει και το συναίσθημα.

Πώς εξηγείται ένας άνδρας πετυχημένος, που έχει μια οικονομική άνεση, να συμβιώνει με μια γυναίκα η οποία μπορεί να βγάζει λιγότερα λεφτά, ή να είναι νέα μητέρα και να ασχολείται αποκλειστικά με το παιδί τους, αλλά να δυσκολεύεται να δώσει;

Υπέρμαχος της αποταμίευσης, αλλά διστακτικός στο να ξοδέψει τα χρήματα για κάτι ευχάριστο όπως ένα οικογενειακό ταξίδι ή ένα δώρο γενεθλίων για τη γυναίκα του. Ο άνδρας πιθανών έχει βιώσει μια στέρηση και μια αβεβαιότητα στο παρελθόν, και ζει με το φόβο «μη ξεμείνει», «μη δεν του φτάσουν», «μην αρχίζουν και φεύγουν τα λεφτά».

Αισθάνεται ότι ποτέ δεν θα επιτεύχθεί ο οικονομικός στόχος που έχει θέσει και ούτε νιώθει ικανοποιημένος και πλήρης με την άνεση που εξασφαλίζει στον εαυτό του και την οικογένεια. Ένας παράλογος φόβος ότι τα χρήματα ποτέ δεν είναι αρκετά.

Η γυναίκα από την άλλη, μπορεί να χαρακτηρίζει τον άνδρα της μίζερο, υπερβολικό, να νιώθει πίεση κάθε φορά που μπορεί να του ζητήσει να αγοράσει κάτι, πέρα από τα βασικά αγαθά. Μπορεί να ονειρεύεται μια εκδρομή, ή μελλοντικές δραστηριότητες για το παιδί και να διστάζει να συζητήσει μαζί του αυτές τις προοπτικές γνωρίζοντας ότι ο άνδρας της θα αρνηθεί, ή θα διστάσει.

Η οικονομική ανελευθερία που υπάρχει σε μια τέτοια σχέση υπονομεύει την δυνατότητα να επικοινωνήσει ανοιχτά η γυναίκα τις ανάγκες της, να κάνουν όνειρα μαζί και να θέσουν αμφότεροι έναν κοινό τρόπο πλεύσης.

Ας κατανοήσουμε τι βαθύτερο μπορεί να κρύβεται πίσω από τη σχέση του συγκεκριμένου άνδρα με το χρήμα. Μάλλον υπάρχει μια πληγωμένη αυτοεκτίμηση.

Το άτομο έχει συνυφάνει τις προσωπικές του δεξιότητες και ικανότητες, με την αξία του. «Πόσο καλός είμαι; Τόσο αξίζω». Ένας φόβος ότι εάν δεν είναι τέλειος δεν τον αποδέχονται, δεν κερδίζει την εκτίμηση των άλλων, και συνεπώς την αγάπη τους.

Έχοντας μυηθεί σε αυτήν τη διαστρεβλωμένη σκέψη, αισθάνεται την ανάγκη να βρίσκεται πάντα σε επαγρύπνηση και επιφυλακή για να μη χάσει αυτό που ήδη κερδίζει, γίνεται τελειοθηρικός, και πολλές φορές η εργασιομανία του που καταλήγει εθισμός, απομακρύνει τους ανθρώπους που τον αγαπούν.

Ο ίδιος δεν συνειδητοποιεί γιατί η γυναίκα του ή οι άλλοι νιώθουν δυσαρεστημένοι με αυτή τη κατάσταση, διότι εκείνος πιστεύει ότι κάνει το σωστό. Προφανώς και το πιστεύει, γιατί έτσι έχει μάθει να σκέφτεται. Αυτή είναι η αυτοπροστασία του.

Το δύσκολο είναι όταν ένας τέτοιος άνθρωπος απαιτεί από την σύζυγο/σύντροφο να επιδείξει την ίδια συμπεριφορά, να περιμένει τα ίδια κέρδη ή την ίδια στοχοπροσήλωση στα οικονομικά.

Επομένως, ο φόβος έλλειψης αποδοχής και η αίσθηση του ότι «δεν αγαπιέμαι αρκετά αφού δεν είμαι τέλειος», φανερώνεται και μέσα από το πόσο δέσμιοι των χρημάτων είμαστε.

Παιχνίδια εξουσίας λόγω χρηματικής υπεροχής

«Δεν σου πέφτει λόγος. Αφού εγώ τα πληρώνω όλα!»

Από παιδιά έχουμε εξοικειωθεί στη σχέση δούναι και λαβείν με διαφορετικούς τρόπους και εμπειρίες. Μπορεί ο ένας να θέλει να δίνει χωρίς απαραίτητα να περιμένει ανταπόδοση, και ένας άλλος να θεωρεί αυτονόητο πώς ό,τι δίνεις πρέπει να το πάρεις οπωσδήποτε πίσω με κάποιο τρόπο.

Γύρω από αυτές τις ιδέες που πλάθουμε, δημιουργούνται και κάποιες διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις. Για πράδειγμα, η καχύποπτη σκέψη για τους άλλους «φοβάμαι να δώσω, γιατί αν το κάνω, πιο εύκολα θα μου την φέρουν!», «όλοι θέλουν μόνο να αρπάξουν από μένα...», είναι μια δυσλειτουργική ερμηνεία του δούναι και λαβείν στη ζωή.

Επίσης, καλλιεργείται η τάση ότι μόνο αν κάποιος δουλέψει πολύ σκληρά θα πάρει αυτό που του χρωστάει η ζωή, και σε κάποιους άλλους χτίζεται σταδιακά η ανάγκη να δίνουν, να υπερπροσφέρουν, να εξυπηρετούν τις ανάγκες των άλλων για να νιώσουν αποδεκτοί, σημαντικοί, να καλύψουν ένα δικό τους κενό, αλλά μη λαμβάνοντας πίσω την ανταπόδοση που έχουν στο μυαλό τους λένε συνήθως «Τόσα έχω κάνει για σένα, γίνομαι χίλια κομμάτια για σένα, και αυτό είναι το ευχαριστώ!».

Και έτσι στο τέλος αυτός που δίνει τα πάντα, νιώθει προδομένος και πληγωμένος.

Μέσα από αυτά τα παραδείγματα, καταλαβαίνουμε ότι ο τρόπος που διαχειριζόμαστε το χρήμα προβάλλει τις άλυτες εσωτερικές συγκρούσεις με τον εαυτό μας, και δυστυχώς πολλές φορές εκείνος που στο ζευγάρι έχει την χρηματική υπεροχή, με αφορμή το χρήμα παίρνει το ρόλο του κυρίαρχου.

Όταν ο ένας είναι στη θέση που δίνει χρήματα στον άλλον, στα μάτια του άλλου αποκτά μεγαλύτερη δύναμη.

Αυτομάτως, όμως, αρχίζοντας ο άλλος να αισθάνεται κάπως κατώτερος, επειδή δεν έχει να δώσει, γεννιούνται οι ανασφάλειες και οι ενοχές. Βέβαια για να νιώσει ο δεύτερος τις ενοχές ότι δεν δίνει, θα πρέπει και ο πρώτος να έχει δώσει κάποιο δικαίωμα. Συχνές είναι οι εντάσεις και οι καβγάδες, λόγω της αίσθησης εξουσίας και ελέγχου που έχει ο πρώτος στον δεύτερο.

«Εγώ βάζω τα λεφτά στο σπίτι, περιμένω παραπάνω από σένα». Ασκούνται πιέσεις, τα παράπονα μεγαλώνουν, η αυτοεκτίμηση πληγώνεται, ο ένας νιώθει ότι δεν έχει τα ίδια δικαιώματα με τον άλλον που φέρνει τα χρήματα, ο ρόλος του μειώνεται, αναπτύσσεται ένα τοξικό κλίμα, όπου ο ένας κάνει κουμάντο τον άλλον, και η σχέση μετατρέπεται σε μάχη κυρίαρχου vs υποταγμένου.

Σαφώς, ο κυρίαρχος προσπαθεί μέσω της εξουσίας να ρίξει ένα πέπλο πάνω από τις ανασφάλειές του, την επιθυμία να νιώσει ότι αξίζει, έχοντας κάποιον κατώτερο οικονομικά δίπλα του ώστε να επιβεβαιώνει στον εαυτό του ότι είναι καλύτερος. Από την άλλη ο υποταγμένος της σχέσης, βιώνει ένα φόβο να εκφραστεί, μπορεί να νιώθει εξαρτημένος και να υπομένει αυτήν τη συνθήκη.

Η απογοήτευση και ο συσσωρευμένος θυμός που συνοδεύουν τις συγκρούσεις αυτές οδηγούν το ζευγάρι σε μια αποστασιοποίηση. Και αυτό συμβαίνει λόγω της υπερπροσπάθειας να αναπληρώσει ο καθένας το κενό της αυτοπεποίθησης του μέσα από τα χρήματα.

Εάν ένα τέτοιο ζευγάρι έχει και παιδιά, τα διλήμματα μεγεθύνονται. Μπορεί ο ένας από τους δυο να επιδίωκε το χωρισμό τελικά, αλλά σκεπτόμενος τις επιπτώσεις ενός διαζυγίου, να «τρενάρει» τον τερματισμό της σχέσης. Αυτό κάνει και τους δύο δυστυχισμένους, εισπράττοντας και τα παιδιά ένα παγερό αρνητικό κλίμα.

 Τα οικονομικά κοστίζουν, αλλά το ψυχικό κόστος που βαραίνει όσους πλαισιώνουν μια σχέση, ακόμη και οικογενειακή, υπερβαίνει τα πάντα.

Το χρήμα και οι επιδιώξεις μας

«Η σύντροφός μου είναι αναβλητική και γενικά απαισιόδοξη. Βλέπω ότι δεν κάνει όνειρα, δεν θέτει στόχους, όπως εγώ, πολλές φορές νιώθω ότι την τραβάω από το χέρι, να την κινητοποιήσω να κάνει κάτι. Και μου λέει, ότι φοβάται, ότι δεν θα πετύχει, ότι είναι κάποια πράγματα ακατόρθωτα.»

Τα όνειρά μας δεν έχουνε τιμή.

Όμως το πόσο πιστεύουμε στο αν αυτά μπορούν να γίνουν πραγματικότητα αποκαλύπτει την αξία που δίνουμε στον εαυτό μας. Αν ονειρευόμασταν να αποκτήσουμε παιχνίδια ως παιδιά, το αγαπημένο μας μουσικό όργανο, να κάνουμε ένα πάρτι γενεθλίων, και ερχόμασταν συνεχώς αντιμέτωποι με την ματαίωση αυτών, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως ό,τι επιθυμούμε μοιάζει ακατόρθωτο.

Και αυτή η ιδέα μπορεί να καταστείλει τα θέλω μας και τα κίνητρά μας. Έτσι, έχουμε τη τάση να παραιτούμαστε, γιατί ενδόμυχα υπάρχει ο φόβος αποτυχίας και την τελευταία στιγμή. Είναι μια «μαθημένη αβοηθησία» η οποία κυνηγάει κάποιον σε κάθε καινούργιο βήμα που θέλει να κάνει.

Για παράδειγμα, εναλλάσσει δουλειές, δεν πληρώνει εγκαίρως τους λογαριασμούς, ψάχνει περισσότερο μια εργασία που να του παρέχει ασφάλεια και δεν στοχεύει σε δουλειές που απαιτούν ανταγωνισμό ή να ανεβαίνει κάποιος επίπεδα.

Συνήθως, αυτοί οι άνθρωποι δεν συνυπάρχουν εύκολα με συντρόφους που είναι πιο δυναμικοί ή πιο πετυχημένοι κοινωνικο-οικονομικά. Νιώθουν ότι δεν προσφέρουν τόσα στη σχέση λόγω αυτής της ανασφάλειας και έχουν την αγωνία και το άγχος ότι ο σύντροφος θα τους αφήσει για κάποιον άλλο πιο πετυχημένο, πιο ικανό.

Πολλές φορές μπορεί να υποτιμούν την επιτυχία του άλλου λόγω ζήλιας και κατωτερότητας.

Τι άλλο δηλώνουν τα χρήματα για την αυτοπεποίθηση μας;

«Ο σπάταλος σύντροφος»

Ο ένας κατηγορεί τον άλλον ότι είναι «σπάταλος». Ξοδεύει πολλά λεφτά για πράγματα που δεν χρειάζεται, χωρίς μέτρο. Όταν κάποιος βλέπει σημάδια σπατάλης στον σύντροφό του, θορυβείται και ανησυχεί για το πώς θα τεθούν προτεραιότητες στις ανάγκες.

«Ο σπάταλος σύντροφος», μέσα από το υπερβολικό ξόδεμα αναδεικνύει την ανικανότητά του να έχει αυτοέλεγχο.

Το πρόβλημα της αυτοσυγκράτησης και του ελέγχου, την ικανότητα να βάλουμε όρια στον εαυτό μας αποτυπώνεται σε οποιαδήποτε καταναλωτική συμπεριφορά, τόσο στις αγορές όσο και στο φαγητό, όπου το μείζον θέμα διατροφικών διαταραχών όπως η υπερφαγία, η βουλιμία είναι η σχέση μας με τον έλεγχο.

«Ο τσιγκούνης»

Τσιγκούνης στα λεφτά τσιγκούνης και στα συναισθήματα;

Συναισθηματικά στερημένος από έλλειψη αγάπης και προσοχής.

Πώς ένας άνθρωπος που έμαθε να ζει στη στέρηση μπορεί να ανοίξει την καρδιά του, το σπίτι του, την τσέπη του;

Από ψυχαναλυτική σκοπιά, το άτομο έχει υποστεί μια καθήλωση στο πρωκτικό ψυχοσεξουαλικό στάδιο, που έχει να κάνει με τον έλεγχο των σφιγκτήρων και τη εκπαίδευση της τουαλέτας. Ανάλογα με τις αντιδράσεις των γονιών την περίοδο της εκπαίδευσης, το παιδί έχει γαλουχηθεί με έναν δυσλειτουργικό τρόπο να συγκρατεί μέσα του τις φυσικές του ορμές και αισθάνεται φοβισμένο να αφεθεί φυσιολογικά χωρίς πιέσεις και έλεγχο.

Μια μαθημένη παθολογική αυτοσυγκράτηση που αφορά τον έλεγχο.

Έτσι, μεγαλώνοντας ο άνθρωπος αυτός φοβάται να δίνει, και μετρώντας με το σταγονόμετρο τα χρήματά του μαθαίνει να διαχειρίζεται τις δαπάνες του. Είναι αυτό που λέμε «σφιχτός άνθρωπος», συγκρατημένος στα λεφτά αλλά και στα συναισθήματα.

«Κάνε της ένα δώρο να τα ξεχάσει όλα…»

«Πιστεύεις ότι με ένα δώρο θα τα ξεχάσω όλα;»

Είναι φορές που το χρήμα μπορεί να εξαργυρώσει την ενοχή για κάτι δυσάρεστο που προκαλέσαμε στον άλλον. Ένα δώρο, ένα λουλούδι, ένα ταξίδι, ένα αγαπημένο αντικείμενο ως ένδειξη μετάνοιας. Αυτό δεν είναι κακό.

Όμως βλέπουμε ζευγάρια όπου αυτή η συμπεριφορά γίνεται μοτίβο. Αυτός που έχει μια οικονομική άνεση θεωρεί πως με δελεαστικά δώρα θα «κουμαντάρει» τον άλλον, θα τον φέρει πιο κοντά του, θα επανορθώσει.

Ακόμη μπορεί να τάζει συνεχώς ταξίδια και καινούργιες εμπειρίες χωρίς να τα υλοποιεί, θέλοντας απλώς να έχει σε εγρήγορση τον άλλον, να έχει να προσδοκεί κάτι καλύτερο έχοντας ένα κίνητρο να μένει έτσι στη σχέση.

Αυτή η συμπεριφορά που διευκολύνεται λόγω της οικονομικής ευμάρειας είναι απόλυτα χειριστική, είτε γίνεται συνειδητά ή ασυνείδητα. Τα λεφτά έρχονται να λογοδοτήσουν για τα λάθη μας στη σχέση, να κάνουν τον προδομένο σύντροφο και πάλι ερωτευμένο, να επικαλύψουν την ανάγκη για αληθινή επικοινωνία.

Μην αφήνουμε ανοιχτούς λογαριασμούς…

Ακριβώς, λοιπόν, επειδή το χρήμα είναι κάτι χειροπιαστό και μετρήσιμο, οι άνθρωποι προβάλλουν πάνω σε αυτό το εύρος των πεποιθήσεών τους, των συναισθηματικών προβλημάτων τους και των ανεπίλυτων συγκρούσεων που έχουν απωθήσει μέσα τους.

Το χρήμα, απτό αγαθό και κινητήριος δύναμη για την επιβίωση και την εξέλιξη, που είτε λείπει σε κάποιον είτε του περισσεύει, δύναται να το εκμεταλλεύεται για να κερδίσει κάτι. Κάτι που αφορά τον εσωτερικό του κόσμο, όχι τον υλικό.

Οι προστριβές και οι διαφωνίες για τα οικονομικά πολλές φορές καταλήγουν στο διαζύγιο για ένα ζευγάρι. Επίσης, ζευγάρια όπου και οι δύο αποδίδουν και ζουν άνετα δεν είναι απαραίτητα παραπάνω ευτυχισμένοι.

Φιλοχρήματα ζευγάρια, που έχουν παντρέψει την κοινή τους αγάπη για τον υλισμό φαίνονται σε μελέτες να πάσχουν περισσότερο από άγχος και κατάθλιψη συγκριτικά με ζευγάρια που βγάζουν τα προς το ζην ή δηλώνουν υπεράνω χρημάτων.

Όταν κάποιος προτιμάει να «ταΐζει» την τσέπη του, δεν ξέρει πώς να ταΐσει τη σχέση του. Πολλές φορές, εργάζονται τόσο σκληρά και οι δύο για να πετύχουν που ξεχνούν για ποιο λόγο είναι μαζί.

Δεν θεωρούμε ότι μόνο η φτώχεια φέρνει γκρίνια στο ζευγάρι. Τουλάχιστον, η γκρίνια είναι μια άμεση εξωτερίκευση αρνητικών συναισθημάτων, μέσα από την οποία το ζευγάρι αναζητεί λύσεις για την καθημερινότητα.

Υπάρχουν τόσα άλλα συναισθήματα και ελλείψεις σε ανθρώπους που ζουν πιο άνετα, τα οποία δεν εκφράζονται ή δημιουργούν συμπεριφορές τοξικές, οδηγώντας όχι μόνο στη μιζέρια αλλά και την αυτοκαταστροφικότητα και τη δυστυχία.

Αν ρίξουμε λίγο φως στο τι μπορεί να σημαίνει το χρήμα για τον ψυχισμό μας, προβλήματα που μοιάζουν αδιέξοδα για τη σχέση μας θα αρχίζουν να αποκωδικοποιούνται.

Είναι σημαντικό η οποιαδήποτε διαχείριση χρημάτων που καθορίζει το ζευγάρι να είναι συνειδητή για να υπάρξει ισορροπία στους ρόλους, δυνατή επικοινωνία και προοπτική εξέλιξης.

Πίσω από τα «θέλω» να δούμε τις ανάγκες μας. Αν επαναπροσδιορίσουμε τις ανάγκες που κρύβονται τότε θα καταλάβουμε γιατί είμαστε πραγματικά ζευγάρι με τον άλλον.

Να θυμόμαστε ότι τα χρήματα είναι πολύ φθηνά απέναντι στην δύναμη της αγάπης, του σεβασμού, της ευτυχίας.