Το άλλο μου μισό: Υπάρχει ή το δημιουργώ;

Ακρόαση άρθρου......

Η δημιουργία και διατήρηση μιας αρμονικής συντροφικής σχέσης είναι ένα όνειρο για πολλούς. Συμβαδίζει με την πεποίθηση ότι υπάρχει κάπου εκεί έξω, ένα άτομο που αποτελεί το ιδανικό συμπλήρωμά μας, το «άλλο μας μισό». Υπάρχει όμως αυτό το άτομο; Και εάν υπάρχει τι χαρακτηριστικά έχει, εάν τελικά έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

«Το άλλο μισό» δεν είναι κάτι που μπορώ να περιγράψω εύκολα καθώς είναι διαφορετικό για τον καθένα μας, είναι αυτό που συμπληρώνει τα δικά μας χαρακτηριστικά.

Ποια χαρακτηριστικά όμως; Φαντάζομαι το άλλο μου μισό ως κάποιον πνευματώδη, παιχνιδιάρη, αισιόδοξο, ενεργητικό.

Τα επίθετα όμως αυτά, που έχουν ως στόχο να περιγράψουν ατομικά χαρακτηριστικά δεν μπορούν να ερμηνευτούν παρά μόνο αν αναφερθούμε σε συναλλαγές του ατόμου με το υλικό και ανθρώπινο περιβάλλον του. 

Αναζητώ όμως το άλλο μου μισό ως αυτό που θα με συμπληρώσει, άρα έχει τα συμπληρωματικά χαρακτηριστικά που μου λείπουν ή ως έναν καθρέφτη του εαυτού μου; Κάθε ιδιότητα καλύπτει ένα εύρος αποχρώσεων. Έτσι κάποιος μπορεί για παράδειγμα να είναι οικονόμος ή σπάταλος. Και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά περιγράφουν τη σχέση του με την κατοχή και διαχείριση αγαθών, φαίνεται λοιπόν ότι τα αποκλίνοντα χαρακτηριστικά σχετίζονται συστηματικά με τα πρότυπα στα οποία αντιστέκονται.

Παρόμοια, εάν γνωρίζουμε ότι ένα άτομο έχει εμφανή χαρακτηριστικά κυριαρχικής συμπεριφοράς μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι υποβόσκουν στοιχεία του αντίθετου, δηλαδή της υποταγής, στην προσωπικότητά του. 

Παρατηρούμε λοιπόν ότι αυτό που αναζητάμε τελικά δεν είναι κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αλλά μάλλον αναζητούμε να σχετιστούμε με έναν τέτοιο τρόπο που θα μας συμπληρώνει.

Πώς περιγράφεται η συμπληρωματική σχέση ανάμεσα σε άτομα ή ομάδες;

Στην κατηγορία αυτή μπορούμε να συμπεριλάβουμε όλες αυτές τις περιπτώσεις όπου η συμπεριφορά και οι επιδιώξεις μας διαφέρουν σε κύρια σημεία, με αποτέλεσμα η μία να μπορεί να θεωρηθεί ως συμπληρωματική της άλλης. Έτσι, όταν ο Α εκδηλώνει την συμπεριφορά Χ, ο Β εκδηλώνει την συμπεριφορά Ψ. 

Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να γίνει προοδευτικά. Για παράδειγμα το Χ μπορεί να περιλαμβάνει πρότυπα που πολιτισμικά αντιμετωπίζονται ως κυριαρχικά ενώ το Ψ να περιλαμβάνει πρότυπα που πολιτισμικά υποδηλώνουν υποταγή.

Πώς θα συνεχιστεί αυτή η σχέση; Πιθανότατα η υποταγή να προάγει περισσότερη επιβολή, η οποία με τη σειρά της παράγει περισσότερη υποταγή. 

Στις υγιείς συμπληρωματικές σχέσεις, το μοτίβο της συμπεριφοράς κάθε ατόμου είναι συμπληρωματικό του άλλου. Μερικές φορές αυτό εκφράζεται ως καταμερισμός εργασίας όπου το ένα άτομο αναλαμβάνει ένα έργο ενώ το άλλο παρέχει υποστήριξη για την επιτυχία του πρώτου ατόμου.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το πρώτο άτομο να γίνει ακόμα πιο επιτυχημένο, όμως δεν παύουν και οι δύο να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν τη συμβολή αυτού που παρέχει υποστηρικτικό έργο.

Δεν είναι όμως όλες οι περιπτώσεις τόσο ιδανικές. Η συνέχιση αυτής της διεργασίας τελικά μπορεί να οδηγήσει μονομερώς σε προοδευτική διαστρέβλωση της προσωπικότητας και των δύο σε μία σχέση.

Στην περίπτωση μάλιστα που η διεργασία αυτή παρατηρείται ανάμεσα σε ομάδες αυτό πιθανόν να συμβεί σε όλα τα μέλη των δύο ομάδων. Το αποτέλεσμα θα είναι η εμφάνιση αμοιβαίας εχθρότητας μεταξύ τους, η οποία θα οδηγήσει τη σχέση σε ρήξη και εν τέλει στην κατάρρευση ουσιαστικά του συστήματος.

Μια ανθυγιεινή συμπληρωματικότητα μπορεί να παρατηρηθεί σε ζευγάρια όπου το ένα άτομο κυριαρχεί και ελέγχει ενώ το άλλο άτομο ανταποκρίνεται με το να γίνεται όλο και πιο παθητικά το θύμα.

Είναι αυτός ο μόνος τρόπος που μπορεί να λειτουργήσει η σχέση;

Υπάρχουν σχέσεις που είναι συμμετρικές, τα δύο μέρη έχουν τα ίδια πρότυπα συμπεριφοράς και τις ίδιες επιδιώξεις.

Για παράδειγμα όταν ο ένας επιδεικνύει έπαρση, ο άλλος επιδεικνύει περισσότερη έπαρση, έτσι κάθε άτομο ή και ομάδα οδηγεί την άλλη σε υπερβολική έκφραση του προτύπου, μια διαδικασία που αν δεν περιοριστεί οδηγεί σε ολοένα και πιο ακραία αντιπαλότητα και τελικά σε εχθρότητα και στην κατάρρευση όλου του συστήματος.

Ετσι όταν σε μία σχέση ο καθένας προσπαθεί να είναι διαρκώς περισσότερο κυριαρχικός από τον άλλο αυτή δεν είναι τελικά βιώσιμη. 

Ποιος τρόπος σύνδεσης είναι καλύτερος;

Μην βιαστείτε να απαντήσετε γιατί και οι δύο τρόποι όταν είναι αποκλειστικοί μπορούν να οδηγήσουν τελικά στην κατάρρευση της σχέσης ή του συστήματος. Σε υγιείς συμμετρικές σχέσεις, τα δύο μέρη αντικατοπτρίζονται μεταξύ τους. Η επιτυχία του ενός ατόμου εκτιμάται (σεβόμαστε, θαυμάζουμε) από το άλλο άτομο, που στη συνέχεια εργάζεται για να είναι εξίσου επιτυχημένο και στη συνέχεια εκτιμάται (σεβόμαστε, θαυμάζουμε) για την επιτυχία του και ούτω καθεξής. 

Ένα αρνητικό παράδειγμα συμμετρίας θα ήταν δύο αδέρφια που είναι βάναυσα ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Κανείς δεν μπορεί να ξεκουραστεί από τον συνεχή αγώνα του και το άγχος που τον συνοδεύει ώστε να είναι πάντα στην κορυφή. Ο καθένας περνά τη ζωή του κρυφοκοιτάζοντας με αγωνία για να δει αν ο αδερφός του βελτιώνεται και ανανεώνει τις δικές του προσπάθειες για να είναι διαρκώς καλύτερος και πρώτος.

Η διαίρεση αυτή έως ένα βαθμό παύει να είναι ξεκάθαρη εξαιτίας ενός άλλου είδους αλληλεπίδραση, την οποία θα μπορούσαμε να περιγράψουμε ως ανταποδοτική. Σε αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς τα πρότυπα Χ και Ψ υιοθετούνται από τα άτομα ή τα μέλη και των δύο ομάδων στις αλληλεπιδράσεις τους με το άλλο άτομο ή την άλλη ομάδα.

Αντί όμως για το συμμετρικό σύστημα όπου το Χ είναι η απάντηση στο Χ και το Ψ η απάντηση στο Ψ, εδώ βρίσκουμε ότι το Χ είναι η απάντηση στο Ψ.

Έτσι σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση η συμπεριφορά είναι ασύμμετρη, αλλα η συμμετρία ανακτάται σε ένα σύνολο περιστάσεων καθώς μερικές φορές ο Α εκδηλώνει το Χ στο οποιο ο Β θα απαντήσει με Ψ και μερικές φορές ο Α θα εκδηλώσει το Ψ και ο Β θα απαντήσει με Χ.

Περιπτώσεις στις οποίες ένα έργο το αναλαμβάνει μερικές φορές ο Α και μερικές φορές ο Β μπορούν να θεωρηθούν ανταποδοτικές, ενώ όταν ο Α συνήθως αναλαμβάνει ένα έργο και ο Β συνήθως τον υποστηρίζει θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι λειτουργούν με βάση το συμπληρωματικό πρότυπο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ανταποδοτικό πρότυπο αντισταθμίζεται και εξισορροπείται εσωτερικά και συνεπώς δεν οδηγείται σε ρήξη. 

Έτσι έρχεται το ερώτημα: Θέλω πραγματικά το άλλο μου μισό;

Αλλά και εάν αυτό είναι που θέλω, η παραπάνω ανάλυση μας δείχνει πως είναι στο χέρι μου να το δημιουργήσω επιδιώκοντας μία συμπληρωματική σχέση.

Τι γίνεται όμως αν διαπιστώσω ότι τελικά δεν θέλω το άλλο μου μισό αλλά ένα άλλο ολόκληρο που θα σχετίζεται ανταποδοτικά με το δικό μου ολόκληρο;

Δύο ολόκληρα που εναλλάσουν θέσεις και ρόλους και αναπτύσσονται, αλληλοϋποστηρίζονται, ωθώντας ο ένας τον άλλο σε μία καλύτερη εκδοχή του εαυτού του. 

Οι τρόποι αυτοί επικοινωνίας δεν αφορούν μόνο τα ζευγάρια αλλά οποιαδήποτε σχέση ανάμεσα σε άτομα ή ομάδες.

Όταν κατανοήσουμε αυτούς τους τρόπους και γνωρίζουμε τις παγίδες που ο καθένας από αυτούς κρύβει θα βελτιώσουμε πολύ την επικοινωνία μας και τις σχέσεις μας. Δεν είναι σκόπιμο να αποκλείσουμε κάποιον από αυτούς αλλά να μάθουμε να τους χρησιμοποιούμε την κατάλληλη στιγμή.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Batson G. Βήματα για μία οικολογία του νου
Watzlawick P, Bavelas JB, Jackson D Ανθρώπινη επικοινωνία και οι επιδράσεις της στη συμπεριφορά

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ειρήνη Νταντούτη - Ψυχολόγος

Ειρήνη Νταντούτη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος με μεταπτυχιακό στη  Διαχείριση γήρανσης και χρόνιων νοσημάτων και εκπαίδευση στη Συστημική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία. Πιστοποιημένη RSMT, RSME, από την ISMETA, μέλος του British Psychological Society (MBPsS).

 

6977194363

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού