Ο εθελοντισμός κάνει καλό στην υγεία!

Ακρόαση άρθρου......

Παρατηρώντας την εξέλιξη της ελληνικής -και όχι μόνο- κοινωνίας παρατηρούμε ότι πλέον οι πλούσιοι άνθρωποι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί, φτωχότεροι με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Η κατακόρυφη άνοδος της φτώχιας και της απουσίας σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και των βασικών αγαθών διαβίωσης έχει οδηγήσει πολλούς ανθρώπους στο περιθώριο.

Στην Ελλάδα υπάρχει ελλιπής σχεδιασμός ως προς την αντιμετώπιση της ραγδαίας αύξησης της φτώχιας και των κοινωνικών ανισοτήτων, έτσι λοιπόν η ανιδιοτελής προσφορά σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη έχει γίνει πλέον απαραίτητη κυρίως σε ομάδες τις κοινωνίας που βιώνουν κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό.

Ο εθελοντισμός, λοιπόν, έρχεται να καλύψει αυτό το κενό. Ο εθελοντισμός είναι μια πράξη αγάπης, αλληλεγγύης και άμεσης βοήθειας σε συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη. Επίσης, οι εθελοντές που προσφέρουν τoν χρόνο τους, βοηθιούνται και ίδιοι παίρνοντας πίσω ευγνωμοσύνη, αγάπη και ενισχύοντας το αίσθημα της αλληλοβοήθειας και προσφοράς στην κοινωνία που τόσο το έχει ανάγκη.

Πλέον υπάρχουν αρκετές οργανώσεις που προσφέρουν ποικίλες εθελοντικές υπηρεσίες σε πολλούς τομείς της κοινωνία μας -από μικρά παιδιά, μέχρι ηλικιωμένους, από τον καθαρισμό ενός άλσους, μέχρι την παροχή συσσιτίων-, η εθελοντική προσφορά δεν έχει ένα μόνο πρόσωπο, δεν έχει περιορισμούς και όρια, έχει μόνο χαρά να δώσει βασιζόμενη στην ανιδιοτέλεια και στην ενσυναίσθηση.

Τα οφέλη του εθελοντισμού στην ψυχική υγεία

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο εθελοντισμός παρέχει πολλά οφέλη στους ανθρώπους που τον παρέχουν. Βελτιώνεται η ψυχική τους υγεία (McDougle et al, 2014), έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση (Morrow-Howell, 2003), διακατέχονται από αίσθημα χαράς (Borgonovi, 2008), καθώς επίσης μειώνονται τα συμπτώματα κακής διάθεσης (Kim, 2010), και καλυτερεύει η γενικότερη ψυχολογική τους κατάσταση (Greenfield, 2004).

Σε έρευνα μεγάλης διάρκειας που έγινε από τους Tabassum, Mohan και Smith το 2016 στην Αγγλία σε 66 χιλιάδες εθελοντές, παρατηρήθηκε ότι όσοι παρείχαν εθελοντική βοήθεια για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην ζωή τους είχαν καλύτερη ψυχική υγεία από εκείνους που παρείχαν εθελοντισμό για μικρότερα διαστήματα, δείχνοντας έτσι ότι ο εθελοντισμός είναι μια καλή συνήθεια για τους ανθρώπους, κρατώντας τους σε καλή ψυχική κατάσταση και διατηρώντας τους παράλληλα ως ενεργούς πολίτες!

Επίσης, πολλές ενδιαφέρουσες έρευνες έχουν δημοσιευθεί σχετικά με την σύνδεση μεταξύ εθελοντισμού και τρίτης ηλικίας.

Πιο συγκεκριμένα, οι Herzog, Ofstedal και Wheeler το 2002, ανέφεραν ότι οι άνθρωποι μεταξύ των ηλικιών 58 ως 74, όχι μόνο έχουν την δυνατότητα να προσφέρουν στην κοινωνία ως εθελοντές αλλά αυτή τους η προσφορά, τους βοηθά να παραμείνουν ενεργοί, να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και να αποκτήσουν νέες διαπροσωπικές σχέσεις!

Επίσης, ο εθελοντισμός μπορεί να τους βοηθήσει σε ψυχολογικό επίπεδο, οδηγώντας τους να ελαχιστοποιούν σκέψεις και συναισθήματα ανικανότητας και μοναξιάς (Bradley, 1999) καθώς επίσης τους βοηθά να διατηρήσουν το γνωστικό τους επίπεδο σε πολύ καλή κατάσταση (Fried et al., 2004).

Ο εθελοντισμός στην Ελλάδα

Παρατηρώντας όλα τα παραπάνω ευεργετικά αποτελέσματα του εθελοντισμού τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχική υγεία, θα έπρεπε να ήταν δεδομένο ότι η έννοια του εθελοντισμού στην Ελλάδα, θα είναι αρκετά διαδεδομένη. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι αυτή η πραγματικότητα.

Σύμφωνα με την έκθεση του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ), η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στην τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη στην παροχή εθελοντικών υπηρεσιών.

Ενώ στην Ευρώπη υπάρχουν αρκετά κράτη όπου οι πολίτες τους τουλάχιστον για μια περίοδο της ζωής τους έχουν βοηθήσει εθελοντικά, στην Ελλάδα το ποσοστό ακόμα είναι πολύ μικρό.

Χώρες όπως η Ολλανδία, η Γερμανία, η Αγγλία, η Φιλανδία, το Λουξεμβούργο και η Δανία έχουν υψηλά ποσοστά πολιτών (πάνω από 30%) που προσφέρουν εθελοντικές υπηρεσίες σε διάφορες δομές, στην χώρα μας το ποσοστό είναι κάτω από 10%. Παρόλο που στην Ελλάδα υπάρχουν σχεδόν 7000 εθελοντικές δομές και οργανώσεις, οι άνθρωποι δεν δείχνουν σχετικό ζήλο για να βοηθήσουν.

Ενεργοί πολίτες με αλληλεγγύη

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Που βρίσκεται το περιβόητο «Ελληνικό Φιλότιμο» ;

Η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά και η αγάπη για τον συνάνθρωπο δεν είναι έννοιες που διδάσκονται. Είναι χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του καθενός. Αυτές οι έννοιες όμως μπορούν να καλλιεργηθούν και να εγκαθιδρυθούν στους ανθρώπους από μικρή ηλικία. Αν τα παιδιά, έχουν ως πρότυπο γονείς που βοηθούν ανθρώπους που το έχουν ανάγκη, και που νοιάζονται να είναι ενεργά μέλη στην κοινωνία, τότε η τωρινή αλλά και η μελλοντική κοινωνία μας, θα μπορεί να γίνει πολύ καλύτερη, πολύ πιο ανθρώπινη και απλή.

Είναι απαραίτητο, λοιπόν, οι γονείς να δώσουν το σωστό παράδειγμα στα παιδιά τους για το πώς να εξελιχθούν μελλοντικά σε καλούς και ενεργούς πολίτες.

Ενεργός πολίτης μια χώρας δεν είσαι όταν ψηφίζεις μια φορά κάθε 4 χρόνια, ενεργός πολίτης είσαι όταν προσπαθείς να βελτιώσεις την περιοχή/πόλη/ χώρα που ζεις, όταν κοιτάς πως θα βοηθήσεις για το γενικότερο καλό, όχι μόνο να επωφεληθείς από αυτό. Ένας εθελοντής δίνει χρόνο και ενέργεια από την ζωή του, αλλά αυτό που προσφέρει τόσο στην κοινωνία όσο και στην εαυτό του, κάνει το χρόνο του να αξίζει χίλιες φορές.

Σε αυτές τις δύσκολες εποχές που ζούμε όλοι μας, πρέπει να ενισχύσουμε την ανθρωπιά και το «φιλότιμο» γιατί αυτά είναι τα όπλα μας σε μια εποχή που ο ατομικισμός και εσωστρέφεια κυριαρχούν. Είναι στο χέρι μας, άλλωστε όπως μας δείχνουν και οι έρευνες ο εθελοντισμός κάνει καλό στην υγεία!

Παραπομπές

ΜcDougle, L., Handy, F., Konrath, S., Walk, M. (2014). Health outcomes and volunteering:The moderating role of religiosity. Soc Indic Res.117:337–51

Morrow-Howell, N., Hinterlong J, Rozario PA, Tang F. (2003). Effects of volunteering on the well-being of older adults. J Gerontol Soc Sci. 2003;58B:S137–45.

Βorgonovi F. (2008). Doing well by doing good: the relationship between formal volunteering and self-reported health and happiness. Soc Sci Med. ;66(11):2321–34

Κim, J, Pai M. (2010) Volunteering and trajectories of depression. J Aging Health. ;22(1):84–105.

Greenfield EA, Marks NF. Formal volunteering as a protective factor for older adults’ psychological well-being. (2004). J Gerontol Soc Sci.;59B(5):S258–64.

Τabassum, F.,et al. (2016). BMJ Open;6:e011327. doi:10.1136/bmjopen-2016-011327

Herzog A. R. Ofstedal M. B. Wheeler L. M (2002). Social engagement and its relationship to health Clinics in Geriatric Medicine, 18, 593- 609. doi: 10.1016/S0749-0690(02)00025-3

Bradley D., B. (1999). A reason to rise each morning: The meaning of volunteering in the lives of older adults.  Generations, 23, 45-50.

Fried, L. P., Carlson, M. C., Freedman, M., Frick, K. D., Glass, T. A., Hill, J.,...Zeger, S. (2004). A social model for health promotion for an aging population: Initial evidence on the Experience Corps model. Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine, 81, 64–78. doi:10.1093/jurban/jth094

Μπιστόλας, Η. (2014). Ο ρόλος και τα όρια του εθελοντισμού στην υποβοήθηση δημοσίων πολιτικών. Ελληνική και διεθνής εμπειρία. Τμήμα διοίκησης και οικονομικής διαχείρισης. Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης &  Αυτοδιοίκησης