Η εφηβεία

Ακρόαση άρθρου......

Η εφηβεία είναι μια  μεταβατική περίοδος,  η  ευκαιρία για να επέλθουν σημαντικές διορθωτικές αλλαγές για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας. Οι έφηβοι καλούνται να αποκτήσουν μια σταθερή αίσθηση του εαυτού τους σε παρελθόν παρόν και μέλλον και να απαντήσουν στην εσωτερική τους ερώτηση: ποιός είμαι και τι κάνω στη ζωή μου.

Γιαυτό ψάχνουν έναν ρόλο στην ζωή τους που να περικλείει την φιλοσοφία της ζωής τους, να είναι ξεκάθαρος ρόλος, να είναι δική τους επιλογή, να νιώθουν οτί ανήκουν κάπου και να δεσμευτούν με πάθος πίστη και αφοσιωση σε σε αυτό τον σκοπό (π.χ. επάγγελμα, ενδιαφέροντα, αθλήματα). 

Γιαυτό μια ξεκάθαρη και χωρίς μπερδέματα και αντιφάσεις ταυτότητα και ιδεολογία θα τους χαρίσει τη βάση για την ψυχολογική ισορρόπία  ολόκληρης της ζωή τους. 

Τα αναπτυξιακά επιτέυγματα, και οι  συγκρούσεις της εφηβείας είναι καταρχήν
η αποιδανικοποίηση των γονιών (που φέρνει πένθος),
η απομάκρυνση από αυτούς και η προσπάθεια κοντινότητας με φίλους (που κινητοποιεί άγχη και παλιότερα τράυματα) ,
η προσπάθεια αυτονομίας και ανεξαρτησίας (τα οποία φέρνουν συγκρούσεις, επιθετικότητα, άγχη, φαντασιώσεις και παλιμπαιδισμό), 
η ανάγκη ύπαρξης σταθερής ταυτότητας του φύλου (που φένεται με μπέρδεμα, άγχη και επιθετικότητα),
η επιλογή ιδανικών και μιάς συγκροτημένης χωρίς αυτοαναιρούμενες συγκρούσεις  ιδεολογίας ,
η  ρεαλιστική και αποδεκτή εικόνα του εαυτού του, η απόκτηση αυτοελέγχου και ικανότητας έκφρασης, 
η οικονομική ανεξαρτησία και η αποδοχή των κοινωνικών και ηθικών αξιών η οποία θα του επιτρέψει να σταθεί μέσα στην κοινωνία.

Η ραγδαία άυξηση της παραγωγής ορμονών προκαλεί  ανησυχία και φόβο στον έφηβο  (π.χ. ήπια ακμή του προσώπου μπορεί να φαντασιώνεται σαν παραμόρφωση και να προξενήσει κατάθλιψη). Η ανάπτυξη στο διανοητικό επίπεδο ακολουθεί σχεδόν εκρήκτική πορεία σαστίζοντας τον έφηβο που βλέπει τον εαυτό του να σκέπτεται μακρύτερα από όσα έχει ζήσει αναπτήσωντας αφηρημένη σκέψη προσεγγίζοντας το άπειρο, σκεπτώμενος επαγωγικά. 

Η απομυθοποίηση των γονέων φέρνει πένθος και συναισθηματικό κενό στον έφηβο που καλέιται να τα ξεπεράσει επενδύοντας συναισθηματικά στην παρέα, μέσα στην οποία αποκτά νέες ικανότητες και δοκιμάζει τα όρια του παίρνοντας δύναμη ο ένας από τον άλλον.

Προσπαθεί να αρέσει στο άλλο φύλο και να παίξει σωστά τον νεοαποκτειθέντα ρόλο του άντρα και της γυναίκας, αλλά λόγω της απειρίας η αυτοεκτίμηση γίνεται έυθραυστη και τα όρια ασαφή, έτσι εξιδανικέυει έντονα και πληγώνονεται πολύ.  '

Έχει την ανάγκη για να ωριμάσει να διαφοροποιηθεί από τους γονείς του και να αναζητήσει τη δική του ταυτότητα, σε μερικές οικογένειες όμως αυτή η τάση για διαφοροποίηση μπορεί να γίνει αφορμή έντονων συγκρούσεων και αναστάτωσης.

Στην κοινωνικοποίηση οι έφηβοι θα δοκιμάσουν τις ιδέες τον εαυτό και τις ικανότητές τους, θα συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους και θα παρουν μια θέση ανάμεσα σ αυτούς.  Οι έφηβοι θέλουν να αρέσουν στο άλλο φύλο, ώστε να νιώσουν αυτοπεποίθηση και να διαπιστώσουν πως μπορούν να παίξουν σωστά τους νεοαποκτηθέντες τους ρόλους του άντρα και της γυναίκας.  

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Όσο πιο υγιής είναι η προσωπικότητα του παιδιού, τόσο πιο εύκολα θα περάσει μέσα από την εφηβεία χωρίς να βιώσει έντονο άγχος ή κατάθλιψη. 

Οι έφηβοι δεν μιλάνε όχι γιατί δεν έχουν τίποτα να πουν, αλλά γιατί όλα μέσα τους είναι συγκεχυμένα και βιώνουν μία αδιόρατη αίσθηση κινδύνου. 

Έχουν διλήμματα στο ηθικό πεδίο, αμφισβητούν αρχές και αξίες στην προσπάθεια να επαναπροσδιορίσουν τους γονείς τους για να καταφέρουν αργότερα να τους 'αποχωριστούν', να μπουν δηλαδή σε μία νέα ενήλικη σχέση μαζί τους, γιαυτό ζητούν το ενδιαφέρον των ενηλίκων γι? αυτή την απίστευτη εξέλιξη που συντελείται μέσα τους, όταν όμως το ενδιαφέρον αυτό εκδηλώνεται νιώθουν συχνά ακινητοποιημένοι. 

Οι γονείς πρέπει να μείνουν ψύχραιμοι, να μην  ανησυχήσουν και  επιστρατεύσουν απαγορεύσεις και τιμωρίες εφ όλης της ύλης, φοβούμενοι μήπως χάσουν τον έλεγχο γιατί το παιδι θα επαναστατήσει  και θα χάσει την εμπιστοσύνη στους γονείς του με αποτέλεσμα να μην τους κοινοποιεί τα προβλήματα του.

Να μην υπερπροσατέυουν, να αποδεχτούν την απομυθοποίησή τους και με επιμονή και υπομονή θα πρέπει να προασπίζουν τα όριά τους και να προβάλουν σαν μια σταθερή βάση στην οποία ο έφηβος μπορεί να στηριχτεί για να πάει παραπέρα.  Στην εφηβεία οι συγκρούσεις είναι απαραίτητες και η απουσία συγκρούσεων μάλλον είναι αυτή που θα πρέπει να μας θορυβήσει.

Οι γονείς πρέπει να είναι δυνατοί, να ανέχονται τους εφήβους και να προσπερνούν την τάση τους να τους αγνοούν, χωρίς να το εκλαμβάνουν ως προσωπική αποτυχία τους. Πρέπει να περάσουν προοδευτικά σε μια ισότιμη σχέση ενήλικου προς ενήλικο.  Στους έφηβους είναι απαραίτητο να μεγαλώνουν σε ένα σταθερό πλαίσιο που να μην καταλύεται από την επιθετικότητά τους. 

Πολλοί γονείς, για να αντιδράσουν στην καταπίεση που είχαν υποστεί από τους δικούς τους γονείς, προσπαθούν να μάθουν στα παιδιά να είναι αυτόνομα και ανεξάρτητα, αλλά επιτυγχάνεται το ακριβώς αντίθετο καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα ακαθόριστο πλαίσιο, χωρίς σαφή όρια και την αναγκαία καθοδήγηση των ενηλίκων.

Να μην προτρέπουν τον έφηβο να εμπλέκεται σε καταστάσεις τις οποίες δεν είναι ακόμα έτοιμος να αντιμετωπίσει (με φυσική συνέπεια την αποτυχία), γιατί, μειώνεται η αυτοεκτίμησή του, η πραγματικότητα γίνεται τραυματική και ευνοείται ο παλιμπαιδισμός και η καταφυγή σε φαντασιώσεις παντοδυναμίας. 

Οι γονείς πρέπει να είναι συναισθηματικά κοντά στους εφήβους, να έχουν την ικανότητα να αντέξουν την επιθετικότητα και όλα τα αρνητικά συναισθήματα που προβάλλουν επάνω τους.  Ο γονείς οφείλουν λοιπόν να επιδεικνύουν μία σταθερή αλλά και ευέλικτη στάση απέναντι στους εφήβους, χωρίς να θεωρούν πως έχουν αποτύχει σαν γονείς. Η στάση δεν μας χρειάζεισαι-τα καταφέρνεις μόνος σου προκαλεί ψευδή ωρίμανση. 

Οι γονείς πρέπει να κρατούν τις ευθύνες του και να τον βοηθούν σιγά-σιγά να τις αναλαμβάνει χωρίς να τιμωρούν και να εκδικούνται. 

Να είναι προσαρμοστικοί και κυρίως ενσυναισθητικοί και  συναισθηματικά παρόντες ώστε να μπορέσει ο έφηβος να τους απο-ιδανικοποιήσει ομαλά, να είναι αρκετά σταθεροί ώστε να βοηθήσουν τον έφηβο να αντιμετωπίσει τις συναισθηματικές τους μεταπτώσεις, να είναι αρκετά δεκτικοί και ευλίγιστοι ώστε να μειωθεί το άγχος αντεκδίκησης στον έφηβο, να παραμείνουν μια σταθερή φιγούρα, πρόθυμοι να το ακούσουν ανα πάσα στιγμή χωρίς να προσπαθούν να κυριαρχήσουν πάνω του.

Παράλληλα όμως, θα πρέπει να τον ενισχύουν με το να ενθαρρύνουν τις πρωτοβουλίες του, αλλά και να μπορούν να πούν μια καλή κουβέντα για το παράστημά και την εμφάνισή του.

Έρευνες δείχνουν πως σε μιά ομαλή εφηβεία ο γονιός  παραμένει ένας πολύτιμος σύμβουλος στις αναζητήσεις και τα προβλήματά του εφήβου και η σχέση του εφήβου με τους γονείς παρόλες τις αναταράξεις στο τέλος γίνονται αρμονικές.