Μπορούμε και εμείς να γίνουμε πρότυπα ψυχικής υγείας

Ακρόαση άρθρου......

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που με κάποιο τρόπο σε «αναγκάζουν» να τους θαυμάσεις, χωρίς όμως, οι ίδιοι να το επιδιώκουν ή να το επιθυμούν. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι ούτε οι πιο όμορφοι, ούτε οι πιο υγιείς, ούτε και οι πιο πετυχημένοι. Έχουν ένα μεγάλο χαμόγελο και στέκονται στα πόδια τους παρά τις αντιξοότητες. Κατάφεραν, όχι μόνο  να βρουν νόημα στη ζωή τους, αλλά και να στηρίξουν άλλους ανθρώπους και να γίνουν ένα φωτεινό παράδειγμα για όλους μας!

Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι; Θα τους βρούμε αν κοιτάξουμε γύρω μας άτομα που παλεύουν με πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας ή έχουν βιώσει πολλές απανωτές άσχημες εμπειρίες  και όμως προς έκπληξη όλων μας είναι αξιοπρεπείς και ίσως πιο χαρούμενοι από εμάς!

Μέσα σε αυτούς τους δυνατούς ανθρώπους υπήρξαν και διασημότητες. Γνωστή είναι η ιστορία του Christopher Reeve για παράδειγμα, ο οποίος ενσάρκωσε τον ρόλο του Superman. Μετά από πτώση από το άλογο του, βρέθηκε καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα και το μόνο που μπορούσε να κουνήσει ήταν το κεφάλι του. Πάρα το τραγικό και απρόσμενο γεγονός, συνέχισε να φροντίζει τον εαυτό του, δημιούργησε ένα ίδρυμα για την έρευνα στους τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης  και χάρη σε αυτόν υπήρξε μεγάλη εξέλιξη στον τομέα θεραπειών για αντίστοιχες περιπτώσεις.  Φυσικά παρέμεινε κοντά στην οικογένεια και τους φίλους του με αφοσίωση και αγάπη! Υπήρξε ένας πραγματικός Superman και πρότυπο ψυχικής υγείας!
 
Τι το διαφορετικό έχουν τέτοιοι άνθρωποι και δεν καταλήγουν βουλιαγμένοι μέσα στην κατάθλιψη, την απελπισία και την αυτολύπηση, όπως θα έκαναν τόσοι άλλοι;

Οι επιστήμονες στο συμπεριφορικό πεδίο, ξεκίνησαν από το 1970 να  μελετούν  αυτή τη συμπεριφορά, στάση ζωής, γνωστή ως  ψυχική ανθεκτικότητα. Ο όρος της «ψυχικής ανθεκτικότητας» έχει ως αφετηρία την γνωστή παραδοχή πως Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά, όταν εκτίθεται σε αντίξοες συνθήκες. Συνεπώς, ο ορισμός της ψυχικής ανθεκτικότητας περιλαμβάνει  τόσο την εμπειρία του κινδύνου/της αντιξοότητας, όσο και την ικανότητα προσαρμογής του ατόμου σε αυτή τη συνθήκη.
   
Η λειτουργικότητα και η προσαρμογή σε ένα «απειλητικό» περιβάλλον είναι αποτέλεσμα της επίδρασης προστατευτικών και παραγόντων κινδύνου! Οι προστατευτικοί παράγοντες «κρύβονται» σε βιολογικά χαρακτηριστικά, στην οικογένεια, στο σχολείο, την κοινωνία και τους φίλους/συνομηλίκους, αλλά κυρίως βρίσκονται σε ατομικά χαρακτηριστικά!

Οι «ψυχικά ανθεκτικοί» άνθρωποι έχουν κοινωνικές ικανότητες, ξέρουν πώς να επιλύουν προβλήματα, θέλουν να είναι αυτόνομοι και βρίσκουν πάντα ένα σκοπό για τη ζωή τους! Το κυριότερο είναι πως, ότι και αν συμβεί δεν νιώθουν αυτολύπηση, αλλά βρίσκουν ένα λειτουργικό τρόπο να διαχειριστούν την κατάσταση και να την φέρουν στα μέτρα τους! Έχουν αυτό που λέμε οι ψυχολόγοι, εσωτερική πηγή ελέγχου, δηλαδή θεωρούν πως οι επιτυχίες και οι αποτυχίες  είναι αποτέλεσμα των δικών τους δυνάμεων!  
  
Οι παράγοντες κινδύνου από την άλλη μπορούμε να φανταστούμε , ότι «κρύβονται»  μέσα σε περιστάσεις που αυξάνουν τις πιθανότητες του ατόμου να έχει μία άσχημη πορεία. Αυτές οι περιστάσεις μπορεί να αφορούν βιολογικά χαρακτηριστικά (π.χ προβλήματα που προέκυψαν κατά την διάρκεια της γέννας) ή και προβλήματα του οικογενειακού περιβάλλοντος (π.χ φτώχεια, ταραχώδης οικογενειακή ζωή, σκληρές εμπειρίες ζωής κ.α). Η επικινδυνότητα αυτών των περιστάσεων για το άτομο εξαρτάται από τη στιγμή και το μέρος που θα εμφανιστούν.

Καταλυτικό ρόλο όμως  στο άτομο και την πορεία του παίζει το νόημα που το ίδιο θα δώσει στην κάθε εμπειρία, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως το κάθε άτομο αντιδρά διαφορετικά σε απρόσμενα και δυσάρεστα γεγονότα. Επιπρόσθετα έχει μεγάλη σημασία το κατά πόσον θα αφεθεί το άτομο μετά από κάτι άσχημο στην παραίτηση και αν θα το χρησιμοποιήσει ή θα το χρησιμοποιεί για μια ζωή ώστε να έχει την δικαιολογία να παραπονιέται και να μεμψιμοιρεί!  
  
Σε αυτό το σημείο συνειδητοποιούμε γιατί αυτοί οι άνθρωποι είναι και πρέπει να είναι πηγή έμπνευσης για εμάς! Θα  είχαν χίλιους λόγους να παραιτηθούν από την ζωή με όλες τις ομορφιές τις και να συνεχίσουν το υπόλοιπο της ζωής τους στην καλύτερη περίπτωση, απομονωμένοι και κυριευμένοι από θυμό και απελπισία. Αυτοί όμως αντιθέτως και κόντρα σε κάθε πρόβλεψη, όχι μόνο συνεχίζουν κανονικά την ζωή τους, αλλά βρίσκουν και τρόπο να προσφέρουν στους άλλους ένα κομμάτι της δύναμης τους και να εμπνεύσουν αισιοδοξία!    

Αυτούς τους ανθρώπους αξίζει να θαυμάζουμε και να έχουμε ως πρότυπο! Αυτούς θα πρέπει να θυμόμαστε κάθε φορά που μας παίρνει από κάτω και θέλουμε να τα παρατήσουμε. Ανθρώπους σαν αυτούς δεν θα πρέπει να αφήνουμε ποτέ μόνους! Οι άνθρωποι κρύβουμε μεγάλη δύναμη μέσα μας, ακόμα και αν δεν το πιστεύουμε, θα έρθει η ώρα που αυτή η δύναμη θα βγει στην επιφάνεια, αρκεί να το πιστέψουμε και να το επιτρέψουμε!

*Αφορμή για να γράψω αυτό το άρθρο ήταν το θέμα της διπλωματικής μου εργασίας “ Ψυχική ανθεκτικότητα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Προστατευτικοί παράγοντες, παράγοντες κινδύνου και τρόποι προαγωγής της”. Επίσης μια συνέντευξη του ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή Δημήτρη Καραγιάννη  στην εκπομπή «Στα άκρα»,  https://www.youtube.com/watch .