Αυτοεξάρτηση: Τι σημαίνει να εξαρτάσαι από τον ίδιο σου τον εαυτό;

Ακρόαση άρθρου......

Όλοι έχουμε υπάρξει εξαρτημένοι κάποια στιγμή στη ζωή μας. Γιατί η εξάρτηση δεν έχει να κάνει μόνο με ναρκωτικά, αλκοόλ ή τζόγο. Οι περισσότεροι από εμάς -αν όχι όλοι- έχουμε αισθανθεί εξαρτημένοι από κάποιο πρόσωπο, κάποιον ερωτικό σύντροφο, κάποια φιλία, ή ακόμα και από κάποια ασχολία-συνήθεια, όπως το καταβρόχθισμα γλυκών στις 2 η ώρα το βράδυ.

Αυτοεξάρτηση

Έτσι, λοιπόν, μας είναι οικείο το δυσάρεστο συναίσθημα του να μη μπορούμε να ζήσουμε χωρίς κάποιον/ κάτι, να είμαστε προσκολλημένοι και -συγκαλλυμένα συνήθως- εξαρτημένοι από αυτό. Ναι, η εξάρτηση είναι κάτι αρνητικό. Όμως η εξάρτηση αυτή καθεαυτή δεν είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η πηγή αυτής της εξάρτησης. Σύμφωνα με τον Αργεντινό ψυχοθεραπευτή και συγγραφέα Jorge Bucay, η εξάρτηση είναι αναπόφευκτη και ίσως απαραίτητη. Ωστόσο, αυτό από το οποίο πρέπει να εξαρτιόμαστε είναι ο ίδιος μας ο εαυτός και κανείς ή τίποτα άλλο. Αυτό ακριβώς ονομάζεται αυτοεξάρτηση.

Τι ακριβώς είναι όμως η αυτοεξάρτηση; Αυτοεξάρτηση είναι να ξέρω ότι έχω ανάγκη τους άλλους, ότι δεν είμαι αυτάρκης, αλλά ότι μπορώ να κρατήσω την ανάγκη αυτή μαζί μου, να την αντέξω, μέχρι να βρω αυτό που θέλω, την σχέση που ψάχνω, κάτι να με στηρίζει, την αγάπη, όπως αναφέρει ο Bucay στο βιβλίο του.

Επομένως, αυτοεξάρτηση δεν σημαίνει ότι δεν έχω ανάγκη κανέναν, ότι είμαι παντοδύναμος. Όχι, έχεις ανάγκη τους γύρω σου και, ναι, είσαι ευάλωτος, και μάλιστα πολύ. Όμως έχοντας αυτό ως δεδομένο, την ανάγκη που έχεις για επαφή, για στήριξη, για αγάπη, έχεις ταυτόχρονα και την ευθύνη του εαυτού σου, εσύ και κανένας άλλος. Εσύ είσαι υπεύθυνος για τον εαυτό σου και για τις επιλογές σου, δίχως να κρέμεσαι από τον λαιμό και τις αποφάσεις των άλλων. Όμως δεν μπορείς να είσαι απόλυτα ανεξάρτητος, ακριβώς γιατί δεν μπορείς να είσαι αυτάρκης. Ως ανθρώπινα όντα είμαστε ταυτόχρονα και κοινωνικά όντα. Δεν μπορούμε να ζούμε μόνοι και, όπως έχει αποδειχθεί από πλήθος ερευνών, η απομόνωση ενδέχεται να επιφέρει καταστροφικές επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία.

Διαβάστε επίσης στην Πύλη μας: Συνεξάρτηση: Πώς να βάζω σαφή όρια στις σχέσεις μου (περιλαμβάνεται ερωτηματολόγιο αυτοβοήθειας)

Εξάρτηση Vs Αυτοεξάρτηση

Για να καταλάβουμε καλύτερα την έννοια της αυτοεξάρτησης, ας φανταστούμε το εξής: γυρνάς από τη δουλειά μέσα στα νεύρα και θέλεις ο σύντροφός σου να σε ακούει επί ώρες να γκρινιάζεις για το αφεντικό σου, να σε αγκαλιάζει, να είναι δίπλα σου. Αυτός δεν μπορεί, γιατί είχε μια εξίσου δύσκολη μέρα ή γιατί, στην τελική, δεν είναι σάκος του μποξ. Άρα τι κάνεις; Τον κάνεις να σε λυπηθεί κλαίγοντας και υοθετώντας τον ρόλο του θύματος. Ή τον κάνεις να φοβάται απειλώντας τον ότι θα μαζέψεις τα πράγματά σου και θα φύγεις. Ή (το πιο συνηθισμένο) τον κάνεις να σε έχει ανάγκη, να εξαρτάται και αυτός από σένα. Αυτό είναι εξάρτηση- στην προκειμένη περίπτωση από τον σύντροφό σου.

Αυτοεξάρτηση είναι το εξής: αντί να κάνεις κάτι από τα παραπάνω, να ζητήσεις την στήριξη που χρειάζεσαι εκείνη τη στιγμή από την κολλητή σου ή από τον γονιό σου ή από οποιονδήποτε άλλο μπορεί να στην προσφέρει. Το νόημα, λοιπόν, δεν είναι να καταπιέσεις την ανάγκη σου να ξεσπάσεις, να κλάψεις, να γκρινιάξεις και να προσποιηθείς ότι είσαι καλά. Το νόημα είναι να αποδεχτείς αυτή την -αναπόφευκτη, δυστυχώς- ευαλωτότητά σου και να ψάξεις αλλού αυτό που θέλεις, χωρίς να εξαρτάσαι από μια συγκεκριμένη αντίδραση ενός συγκεκριμένου ατόμου.

Οι θέσεις του Bucay για την αυτοεξάρτηση

Ο Bucay υποστηρίζει ότι για να είναι κανείς αυτοεξαρτώμενος πρέπει αρχικά να είναι "πρόσωπο" και όχι απλά ένα ανθρώπινο ον. Για να το καταφέρει αυτό, οφείλει να παραχωρήσει στον εαυτό του πέντε θεμελιώδη δικαιώματα- άδειες:

1. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να είμαι αυτός που είμαι, αντί να νομίζω ότι πρέπει να μου ορίσει κάποιος άλλος πού θα έπρεπε να βρίσκομαι ή πώς θα έπρεπε να είμαι.
2. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να αισθάνομαι αυτό που αισθάνομαι, αντί να νιώθω αυτό που θα ένιωθαν οι άλλοι στη θέση μου.
3. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να σκέφτομαι αυτό που σκέφτομαι και το δικαίωμα επίσης να το λέω αν θέλω, ή να μη λέω τίποτα, αν δεν με συμφέρει.
4. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να ρισκάρω ό,τι αποφασίζω εγώ να ρισκάρω, με το μοναδικό όρο ότι δέχομαι να πληρώσω εγώ ο ίδιος το τίμημα αυτού του ρίσκου.
5. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να ψάχνω αυτό που νομίζω ότι χρειάζομαι από τον κόσμο, αντί να περιμένω να μου δώσει ο άλλος την άδεια να το αποκτήσω.

Αυτές οι πέντε άδειες είναι ουσιαστικά οι βασικές αρχές για να ζει κάποιος μία υπεύθυνη ζωή βασισμένη στην έννοια της αυτοεξάρτησης. Γιατί όπως λέει και ο -πλέον δημοφιλής- συγγραφέας Mark Manson: Δεν ενδιαφέρεται κανείς για σένα, το πώς ζεις τη ζωή σου δεν αφορά κανέναν, παρά μόνο εσένα.

Βιβλιογραφία:

Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης, Jorge Bucay, εκδόσεις Opera, 2009