Σύνδρομο κακόβουλης μητέρας και γονικής αποξένωσης

Ακρόαση άρθρου......

Όχι, δε μου μιλάς για ένα «προβληματικό» παιδί ούτε για έναν «κακό» πατέρα. Φυσικά, θα μπορούσε να ήταν κι έτσι μα υπάρχει και μια άλλη διάσταση που ίσως σου διαφεύγει. Μου μιλάς για μια κακόβουλη και τοξική μητέρα. Κοίτα πώς, μερικές φορές, δηλητηριάζονται οι παιδικές ψυχές και πώς λειψοί ενήλικες δημιουργούνται.

Η έννοια του ενός γονέα που προσπαθεί να χωρίσει το παιδί του από τον άλλο γονέα ως τιμωρία ή μέρος ενός διαζυγίου έχει περιγραφεί, τουλάχιστον, από τη δεκαετία του ‘40.

Ο παιδοψυχίατρος Richard Gardner ήταν ο πρώτος που όρισε ένα συγκεκριμένο σύνδρομο το 1985 (Parental alienation syndrome).

Πρόκειται για ένα μοτίβο συμπεριφοράς εκ μέρους του ενός γονέα προς τον άλλο με καταστροφικές συνέπειες στην ψυχική υγεία των παιδιών, μια διαταραχή που προκύπτει, κυρίως, στο πλαίσιο των διαφορών για την επιμέλεια του παιδιού.

Πρωταρχική έκφανσή του είναι η «εκστρατεία» για την απαξίωση του παιδιού προς τον γονιό, μια εκστρατεία που δεν έχει καμία δικαιολογία. Η διαταραχή προκύπτει από τον συνδυασμό «κατηχήσεων» από τον κακόβουλο γονέα και τη συνεισφορά του ίδιου του παιδιού στη δυσφήμιση του αποξενωμένου γονέα.

Για να σου το θέσω πιο απλά, ορισμένες χωρισμένες μητέρες εργάζονται ενεργά για να στρέψουν τα παιδιά τους εναντίον του πατέρα που τις «παράτησε» πιστεύοντας πως έτσι τον τιμωρούν. 

Μια κακόβουλη μητέρα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να πληγώσει τον πατέρα, αδιαφορώντας για τα συναισθήματα και τις επιθυμίες των παιδιών της. Χρησιμοποιεί τα παιδιά σαν «εργαλεία» για να επιστρέψει σε αυτήν εκείνος που κατάφερε να ξεφύγει από τον «έλεγχό» της ή απλά, να τιμωρηθεί.

Το αποτέλεσμα είναι να βλάπτει τα παιδιά της και να δημιουργεί τραύματα στις ψυχές τους. Σου μιλώ για μια γυναίκα χειριστική, με πλήρη έλλειψη ενσυναίσθησης, αδυναμία να αγαπήσει οτιδήποτε και οποιονδήποτε, που κακοποιεί σκληρά και συστηματικά τα παιδιά της.

Φυσικά, και ένας πατέρας μπορεί να είναι ικανός για μια τέτοια συμπεριφορά αλλά κάτι τέτοιο δε συναντάται στην πλειονότητα των περιπτώσεων.

Ποιο είναι το σύνδρομο της κακόβουλης μητέρας

Ο κλινικός ψυχολόγος Ira Turkat το 1995, όρισε το σύνδρομο της κακόβουλης μητέρας (Divorce-Related Malicious Mother Syndrome ) και με το άρθρο του στο Journal of Family Violence, τα χαρακτηριστικά αυτής:

Η διαταραγμένη μητέρα δημιουργεί μια «εκστρατεία» συκοφαντικής δυσφήμισης για να ενοχοποιήσει, ψευδώς, τον στοχευμένο πατέρα για κακοποίηση και παραμέληση των παιδιών στρατολογώντας και τρίτα μέρη. Κάνει ψευδείς ισχυρισμούς και δημιουργεί «αρχεία» για την απόκτηση περισσότερων «πυρομαχικών» εναντίον του γονέα-στόχου.

Λέει καθημερινά ψέματα στα ίδια της τα παιδιά για τον πατέρα με τρόπο που φαίνεται πιστευτός στα νεαρά αυτιά τους, ενώ τους δημιουργεί φόβο και τρόμο και παράλληλα, τεράστια ψυχολογική βλάβη.

Σκοπεύει να βλάψει τον πατέρα, αλλά δυστυχώς, στην πορεία, τα παιδιά βλάπτονται ακόμη περισσότερο μέσω της εκμετάλλευσής τους από εκείνη ως αντικείμενα. 

Τα παιδιά για την κακόβουλη μητέρα υπάρχουν για να υπηρετήσουν μόνο έναν σκοπό, να εκπληρώσουν τις επιθυμίες της και να ευθυγραμμιστούν με οποιαδήποτε αφήγηση ταιριάζει σε εκείνη.

Είναι, ακόμη, σημαντικό πως η κακόβουλη μητέρα δεν έχει επίσημα διαγνωστεί με καμία άλλη ψυχική ασθένεια, γεγονός που καθιστά τη συμπεριφορά όλο και πιο κακοήθη ως προς τη φύση.

Οι κακόβουλες μητέρες είναι άριστες στο να δηλητηριάζουν τις ψυχές των παιδιών τους με τακτικές ύπουλες και επικίνδυνες.  

Μερικές από αυτές είναι:

Η δημιουργία της λανθασμένης αίσθησης στο παιδί ότι είναι εκείνη που του παρέχει την «ελευθερία» ενώ ο πατέρας είναι ο «έλεγχος» και επιθυμεί να επιβάλει κανόνες στο παιδί τους οποίους εκείνο δεν πρέπει να ακολουθεί. Έτσι, βλέπουμε το παιδί να μεγαλώνει και να παραπονιέται για τον πατέρα του. Ωστόσο, δεν μπορεί να το αιτιολογήσει τη συμπεριφορά του και να δώσει πραγματικά παραδείγματα.

Η δημιουργία «εκστρατειών δυσφήμισης» με στόχο την καταστροφή κάθε σεβασμού που έχει το παιδί για τον πατέρα.

Η δημιουργία «ψευδών αναμνήσεων» είναι αρκετά εύκολη όταν έχει ήδη καταστραφεί η αγάπη και ο σεβασμός του παιδιού προς τον πατέρα.

Οι ψεύτικες αναμνήσεις είναι τεχνικές που εφαρμόζονται στο νου των παιδιών για τη χειραγώγησή του από αλλοτριωμένους γονείς. Αυτές οι αναμνήσεις είναι παραμορφώσεις γεγονότων που συνέβησαν. Η σκόπιμη παρερμήνευση των όσων πραγματικά συμβαίνουν με στόχο την κατανόηση με τον τρόπο που θέλει η μητέρα έχει ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση της καθοδηγούμενης εκδοχής ως αληθινής. Τα παιδιά ακούν ξανά και ξανά τη συγκεκριμένη ιστορία και στο τέλος την θεωρούν αληθινή.

Η διάδοση του μίσους. Η κακόβουλη μητέρα κάνει τα πάντα για να σκορπίσει την εχθρότητα σε άλλους ανθρώπους. Το μίσος του παιδιού εξαπλώνεται από τον πατέρα-στόχο στα μέλη της οικογένειάς του. Παρόλο που οι συγγενείς δεν έχουν κάνει κάτι κακό, τα παιδιά θα τους μισήσουν μόνο και μόνο επειδή συνδέονται με τον πατέρα.

Η δημιουργία ενός τέτοιου περιβάλλοντος στο οποίο τα παιδιά αισθάνονται σαν να πρέπει να επιλέξουν έναν γονέα για να αποφύγουν οποιαδήποτε αντιπαράθεση. Όσο περισσότερο συνεχίζεται αυτή η κακοποίηση, το παιδί μαθαίνει αυτόματα να συμπαρατάσσεται με τον «προτιμώμενο» γονέα και να διαφωνεί με τον άλλο.

Πλύση εγκεφάλου. Αυτός ο τύπος αναγκαστικής αποξένωσης αναφέρεται σε μια προκαλούμενη ανεπιθύμητη αλλαγή στις αντιλήψεις και τα συναισθήματα του παιδιού για τον γονέα-στόχο, παρόμοια σαν διαδικασία με το Σύνδρομο της Στοκχόλμης. 

Επιπτώσεις της γονικής αποξένωσης στα παιδιά

Η γονική αποξένωση επηρεάζει σημαντικά τα παιδιά. Ακόμα και ήπιες μορφές της μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα συναισθηματικά και αναπτυξιακά που, συνήθως, τα ταλαιπωρούν για πολλά χρόνια. 

Η μελέτη των ψυχολόγων Caitlin Bentley και Mandy Matthewson αποκαλύπτει το εύρος και το βάθος των επιπτώσεων των κακόβουλων γονέων στη ζωή των παιδιών τους. Ένα πλήθος αλλοτριωτικών συμπεριφορών αναφέρθηκε από τα ενήλικα,πια, παιδιά που έβλαψε τη σχέση τους με το γονέα-στόχο και την ευημερία τους.

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν πως:

Κακοποιήθηκαν συναισθηματικά  -κάποιοι και σωματικά- από τον κακόβουλο γονέα ο οποίος τους έκανε να νιώθουν φόβο ή ενοχή όταν δεν συμμορφώνονταν με την άποψή του. 

Η απαξίωση προς τον πατέρα ήταν τέτοια που έβλαψε τον δεσμό του παιδιού με εκείνον ενώ επιπλέον, αποκαλύφθηκαν ακατάλληλες πληροφορίες για την παιδική ψυχή οι οποίες οδήγησαν σε μια εξαναγκαστική ενηλικίωση.

Χαρακτηριστικές και μη υγιείς συμπεριφορές του κακόβουλου γονέα υιοθετήθηκαν από τα παιδιά όπως η κριτική συμπεριφορά, η έλλειψη ενσυναίσθησης και η συμπεριφορά τους προς τα δικά τους παιδιά.

Ένιωσαν παραμέληση καθώς αγνοήθηκαν οι βασικές ανάγκες τους για ασφάλεια.

Αντιμετώπισαν προβλήματα ψυχικής υγείας, που κυμαίνονταν από άγχος και PTSD έως τον αυτοκτονικό ιδεασμό τον οποίο εντόπισαν στην κακοποίηση από τον κακόβουλο γονέα τους.

Είχαν χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλή αυτοπεποίθηση. Κάποιοι από αυτούς αποκάλυψαν ότι έκαναν χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών προκειμένου να αντιμετωπίσουν την «εργαλειοποίησή» τους.

Είχαν δυσκολίες σε φιλίες και ρομαντικές σχέσεις. 

Ένιωσαν διαφορετικοί και ανίκανοι να εμπιστευτούν την εμπειρία τους από τη γονική αποξένωση με άλλα παιδιά.

Ο φόβος της απώλειας ήταν ιδιαίτερα έντονος. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες εξέφρασαν φόβους ότι θα χάσουν μια σχέση, με αποτέλεσμα να αποφεύγουν τις συγκρούσεις στις σχέσεις ή ακόμα και να μην εισέρχονται σε σχέσεις.

Δημιουργία δυσλειτουργικών και καταχρηστικών σχέσεων.Τα ενήλικα παιδιά συχνά επέλεγαν συντρόφους που ήταν εξίσου καταχρηστικοί με τον κακόβουλο γονέα τους, μερικές φορές σε μια απέλπιδα προσπάθεια να νιώσουν ότι τους αγαπούν. Άλλοι, έμειναν σε ανθυγιεινές συνεργασίες και απέφευγαν το διαζύγιο με κάθε κόστος.

Πίστευαν ότι η αποξένωση εμπόδισε την ανάπτυξη και την ικανότητά τους να μάθουν. Ένιωθαν μπλοκαρισμένοι από το να εκπληρώσουν τις ακαδημαϊκή τους δυναμική στο σχολείο επειδή οι ανάγκες του αλλοτριωμένου γονέα ήταν πάνω από τις δικές τους.

Οι συμμετέχοντες ένιωσαν μια διάχυτη αίσθηση θλίψης και απώλειας, η οποία ήταν συνδεδεμένη με την εμπειρία της αποξένωσής τους. Ένιωθαν θυμό και συναισθηματικό πόνο νιώθοντας πως έχασαν την παιδική τους ηλικία. Επιπλέον, οι περισσότεροι ένιωσαν πως ο κακόβουλος γονέας του έκανε να νιώθουν ένοχοι. Ένοχοι, επίσης, ένιωθαν και για τους τρόπους που συμπεριφέρονταν και στο γονέα στόχο, παρόλο που ήξεραν πως δεν έφταιγαν. Τη θλίψη για την απώλεια της σχέσης με τον πατέρα μοιράστηκε ένα συμμετέχοντα:«Θεέ μου, ακόμα και μέχρι την ηλικία των 40, θέλω απλώς τον μπαμπά μου, θέλω απλώς τον μπαμπά μου».

Ένιωσαν ότι είχαν μη φυσιολογική οικογενειακή ζωή, με απομονωμένη παιδική ηλικία και περιορισμένη ή ακανόνιστη επαφή με την ευρύτερη οικογένεια. Κάποιοι είχαν διακόψει την επαφή με τον κακόβουλο Γονέα.

Παρατήρησαν ότι οι γονείς τους είχαν δυσλειτουργικές σχέσεις με τους δικούς  τους γονείς και ότι η δυσλειτουργική συμπεριφορά ήταν αποτέλεσμα μίμησης.

Κατανοείς, τώρα, σε τι θέση έχεις φέρει το παιδί σου. Φυσικά και πρέπει να είσαι προβληματισμένη. Σε καταλαβαίνω μα, πίστεψέ με, αν πραγματικά θέλεις να βοηθήσεις αυτό το «προβληματικό» παιδί, δώσε του όσα δικαιούται, δώσε του πίσω τη ζωή του και άσε την ψυχή του να χαμογελάσει.

Έπειτα, κοίτα εσένα και ζήτησε βοήθεια. Όχι βοήθεια για το παιδί. Βοήθεια για εσένα.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Εύη Ανδρέου - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Εύη Ανδρέου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Σύμβουλος ψυχικής υγείας, επικοινωνίας και προσωπικής ανάπτυξης.
Ιδρύτρια του Effective Communication στην Ελλάδα, διοργανώτρια του Effective Communication GR meetup, συγγραφέας, αρθρογράφος, ομιλήτρια.

6949454354

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού