Κατηγορώντας υπερβολικά τον εαυτό - μια πηγή κατάθλιψης

Ακρόαση άρθρου......

Η θεωρία της κατάθλιψης της ΛογικοΘυμικής Συμπεριφοριστικής προσέγγισης ψυχοθεραπείας δηλώνει ότι τρεις παράγοντες ευθύνονται για όλες τις μορφές ψυχολογικής κατάθλιψης: (1) να κατηγορεί κανείς τον εαυτό του, (2) αυτολύπη και (3) λύπη για άλλους. Κάθε φορά που διαπιστώνεται ότι ένα άτομο είναι καταθλιπτικό, καθορίζεται ποια από τις τρεις μεθόδους χρησιμοποιεί.

Όταν ο θεραπευτής είναι αρκετά σίγουρος για το ποια τεχνική χρησιμοποιείται, πηγαίνει σε μια παραδοσιακή προσέγγιση της REBT απαλλαγής του πελάτη από τις παράλογες ιδέες πίσω από την αυτοκαταστροφή, την αυτολύπη ή από λύπη για άλλους.

Παράλογες ιδέες

Αν φαίνεται ότι ο πελάτης κατηγορεί τον εαυτό του, τότε διερευνάται αν πιστεύει τις ακόλουθες παράλογες ιδέες:

(α) Υπάρχουν πράγματα όπως κακοί άνθρωποι, αυτός είναι ένας από αυτούς και πρέπει να κατηγορηθεί και να τιμωρηθεί, προκειμένου να διασφαλιστεί η μελλοντική αποφυγή αυτής της απαράδεκτης συμπεριφοράς.

(β) Δεν αξίζει σαν άνθρωπος, εκτός εάν έχει επιτύχει ή επιδείξει νοημοσύνη και ικανότητα. (Ellis, 1963).

Λανθασμένες Πεποιθήσεις

Ο θεραπευτής επιχειρεί να δείξει ότι είναι εντελώς λανθασμένη η πεποίθηση του πελάτη πως η ευθύνη και η ενοχή αποτελούν επιτυχημένες μεθόδους αλλαγής συμπεριφοράς προς το καλύτερο. Η βιβλιογραφία για την ψυχοπαθολογία είναι περισσότερο από αρκετή για να αποδείξει το αντίθετο. Όσο περισσότερο κάποιος κατηγορεί τους άλλους, ή όσο περισσότερο κατηγορεί τον εαυτό του, τόσο περισσότερο είναι πιθανόν το παράπτωμα να αυξηθεί. Αυτό συμβαίνει επειδή βλέπει τον εαυτό του μέσα από ένα συγκεκριμένο πρίσμα και έτσι έχει όλο και λιγότερη πίστη στην ικανότητά του να βελτιωθεί. Επιπλέον, όσο χειρότερα σκέφτεται κάποιος για τον εαυτό του, τόσο λιγότερο θα επιτρέψει στην επιτυχία και την ολοκλήρωση να εισέλθει στη ζωή του, αφού αυτοί είναι καρποί μόνο για τους άξιους και όχι τους κακούς.

Ο πελάτης καλείται να θεωρήσει την λανθασμένη ή αμαρτωλή συμπεριφορά ως αποτέλεσμα του ότι απλά δεν γνώριζε καλύτερα, άγνοια (έχοντας την ευφυΐα να γνωρίζει καλύτερα αλλά χωρίς να έχει την ευκαιρία να μάθει ορισμένα γεγονότα ή να κατέχει ορισμένες δεξιότητες) και λόγω συναισθηματικής διαταραχής (έχει τόσο τη νοημοσύνη όσο και την ικανότητα να κάνει το σωστό, αλλά όντας τόσο ταραγμένος συναισθηματικά το σωστό και το λάθος παύουν να είναι σχετικά ζητήματα).

Λανθασμένες πράξεις εαυτού vs λανθασμένες πράξεις άλλων

Ο θεραπευόμενος είναι συχνά αρκετά πρόθυμος να συγχωρήσει τις λανθασμένες πράξεις των φίλων του, των γονιών ή των παιδιών του, αλλά δεν θα μπορούσε να είναι τόσο διαλλακτικός με τον εαυτό του.

Το να είναι τόσο σκληρός με τον εαυτό του, προϋποθέτει την πίστη ότι ό ίδιος δεν είναι άνθρωπος, ότι οι κανόνες της αδυναμίας ισχύουν για όλους τους άλλους στον κόσμο, αλλά όχι γι' αυτόν, και συμπερασματικά να τοποθετεί τον εαυτό του σε μια ειδική και τιμητική θέση μεταξύ των ανδρών: ένας σούπερ ανθρωπος. Όταν μπορεί να αποδειχθεί ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ της ύπαρξης της ενοχής και της αίσθησης ότι κάποιος είναι ένοχος, θα μπορέσει να ανεχτεί τις αδυναμίες του. 

Αν για παράδειγμα μαλώνει το παιδί του συνεχώς και άσκοπα, είναι σίγουρα σωστό να συμπεράνει ότι συμπεριφέρεται άδικα ως γονέας.

Δεν χρειάζεται, ωστόσο, να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι άχρηστος ως άνθρωπος απλώς και μόνο επειδή φέρεται ανεπαρκώς ως πατέρας.

Πρέπει να γίνει διαχωρισμός μεταξύ του προσώπου και της απόδοσής του.

Τα δύο δεν είναι πανομοιότυπα, παρόλο που είναι στενά συνδεδεμένα. Ένα παράδειγμα μπορεί να το καταστήσει σαφές. Αν ένα το άτομο αντιπαθεί τη μύτη του, πρέπει να αντιπαθεί τον εαυτό του; Ίσως κάποια σκέφτεται τον εαυτό της ως αδέξια χορεύτρια. Αυτό σημαίνει ότι είναι εντελώς άχρηστη ως άνθρωπος και δεν έχει αξία; Όταν ένας άνθρωπος μπορεί να μάθει να σκέφτεται θετικά για τον εαυτό του ενώ αποδοκιμάζει τα λάθη του, έχει σπάσει τη συνήθεια της αυτό-κατηγόριας.

Βιβλιογραφία:
Paul A. Hauck, Ph.D. An REBT Theory of Depression