Οι διατροφικές διαταραχές δεν έχουν πρόσωπο

Ακρόαση άρθρου......

Οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι το βάρος, είναι ο δυσλειτουργικός τρόπος σκέψης που ωθεί το άτομο να υιοθετήσει συμπεριφορές, οι οποίες οδηγούν στο συγκεκριμένο βάρος.

Και επειδή ακριβώς οι διατροφικές διαταραχές είναι ένας τρόπος σκέψης, δεν μπορούν να αναγνωριστούν μόνο με το μάτι. Είναι κάτι πολύ βαθύτερο από αυτό που μπορεί να δει κανείς και το σίγουρο είναι ότι δεν μπορούμε βλέποντας απλά έναν συνάνθρωπό μας να καταλάβουμε αν πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή, ειδικά όταν όλα φαίνονται «καλά».

Το προαναφερόμενο κρύβει πολλές παγίδες μέσα του, αφού πολλές φορές «αθώα» μικρά και τις περισσότερες φορές καλοπροαίρετα σχόλια που κάνουμε για το βάρος κάποιου άλλου, μπορούν να αποβούν άκρως επικίνδυνα και καταστροφικά για αυτόν, αν πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή ή αν έχει έναν δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης γύρω από το φαγητό.

Τι ακριβώς όμως μπορεί να συμβεί σε κάποιον όταν ακούσει κάποιο σχόλιο για το σώμα του;

Σε περίπτωση που δούμε ότι κάποιος γνωστός μας π.χ. έχει χάσει βάρος, δεν πρέπει να το σχολιάσουμε στον ίδιο. Αν η Χριστίνα έχει έναν δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης γύρω από το φαγητό ή κάποια διατροφική διαταραχή και της πούμε «Αχ μπράβο Χριστίνα μου που αδυνάτισες, είσαι πολύ όμορφη» αυτό ενδέχεται να κάνει την Χριστίνα να συνδυάσει το γεγονός ότι αδυνάτισε με το συναίσθημα της χαράς που πήρε από το σχόλιο που έλαβε αλλά και με την αξία της.

Έτσι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να θελήσει να χάσει κι άλλα κιλά για να νιώσει πάλι τη χαρά των θετικών σχολίων αλλά και για να νιώσει με σιγουριά και περηφάνια πως αξίζει. Επίσης, με ένα τέτοιο σχόλιο η Χριστίνα ενισχύεται θετικά να χάσει κι άλλο βάρος.

Τι κι αν πάσχει όμως από κάποια διατροφική διαταραχή? Τι κι αν δεν έχει μία υγιή σχέση με το σώμα της και το φαγητό και οδηγηθεί στην αναδόμηση ενός δυσλειτουργικού τρόπου σκέψης?

Αν ίσχυε έστω και κάποιο από αυτά για τη Χριστίνα, ένα τέτοιο σχόλιο θα την οδηγούσε σε πολύ σκοτεινά μονοπάτια, πιο βαθιά μέσα στη διαταραχή, εάν ήδη έπασχε, ή πιο κοντά σε αυτήν. Και όλα αυτά από ένα πραγματικά καλοπροαίρετο σχόλιο.

Συνεχίζοντας πρέπει να αναφερθεί πως είτε μας φαίνεται πως κάποιος έχει παραπάνω κιλά, είτε μας φαίνεται πως είναι λιποβαρής, πρέπει όπως και να έχει να ακολουθήσουμε  αυτή τη νέα γνώση, ότι δηλαδή δεν πρέπει να κάνουμε σχόλια βάρους.

Αναλύοντας παραπάνω την περίπτωση ενός ατόμου που στα μάτια μας δεν έχει αρκετά κιλά, αν πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή και πάλι ένα σχόλιο για τα κιλά του μπορεί να αποβεί καταστροφικό για αυτόν. Έστω ότι η Άννα είναι πολύ αδύνατη και αφού τη βλέπουμε μετά από καιρό θεωρούμε πως έχει πάρει βάρος. Σε περίπτωση που το σχολιάσουμε αυτό με οποιονδήποτε τρόπο π.χ., «Μπράβο Άννα μου, πήρες λίγο βάρος επιτέλους, δυνάμωσες, γέμισες και κοκκίνισαν τα μαγουλάκια σου», αν η Άννα πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή και είναι στην διαδικασία της ανάρρωσης, θα την οδηγήσουμε βήματα πίσω.

Αυτό, γιατί εκείνη τη στιγμή που κάνουμε το σχόλιο επικρατεί και πάλι στην Άννα δυνατά η φωνή της διατροφικής διαταραχής που είχε καταφέρει να βάλει γα λίγο στο «αθόρυβο» και της λέει ότι δεν κατάφερε τον στόχο της, ότι είναι ανάξια, ότι δεν της αξίζει να φάει και ότι πρέπει να τιμωρηθεί. Τέτοια σχόλια λειτουργούν ως αρνητική ενίσχυση στην Άννα, αφού για την διατροφική της διαταραχή ερμηνεύονται ως μία παρουσία ενός δυσάρεστου ερεθίσματος μετά από μία ανεπιθύμητη συμπεριφορά, που είναι η αύξηση του σωματικού βάρους. Και πώς μπορούμε να ξέρουμε στα σίγουρα αν η Άννα πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή; Δεν είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε αυτό. Άρα δεν κάνουμε ποτέ τέτοιου είδους σχόλια σε κανέναν, ακόμα κι αν πιστεύουμε ότι είναι για καλό.

Σχόλια σαν κι αυτά γίνονται σχεδόν σε καθημερινή βάση στους περισσότερους ανθρώπους. Όλα τους λίγο λίγο γράφονται στον «σκληρό δίσκο» του εγκεφάλου και χτίζουν σταδιακά έναν δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης γύρω από το φαγητό, τις θερμίδες, τα είδη των τροφίμων και το σώμα.

Σίγουρα αυτά τα σχόλια δεν είναι η αιτία των διατροφικών διαταραχών αλλά έχει φανεί πως υπάρχει ισχυρή συσχέτιση αυτών με την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών, ιδιαίτερα στην εφηβεία, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες (Dahill et al., 2023). Μπορεί να έχουμε συνηθίσει να ακούμε αντίστοιχα με τα προαναφερόμενα σχόλια κυρίως προς το γυναικείο φύλο.

Το γεγονός αυτό ενδέχεται να συμβαίνει λόγω των μη υγειών προτύπων που κυριαρχούν την εποχή αυτή για το γυναικείο σώμα και εξ αιτίας της αντίληψης ότι οι γυναίκες πρέπει πάντα να είναι «στην εντέλεια». Ωστόσο, σχόλια που αφορούν το σώμα επηρεάζουν όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από το φύλο τους ή τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.

Όλων των ειδών τα σχόλια γύρω από το βάρος κάποιου είναι λάθος, είτε πρόκειται για ένα σχόλιο που αφορά στο ότι κάποιος έχασε κιλά, είτε ότι πήρε κιλά. Τέτοιου είδους σχόλια δεν είναι απλά ανούσια αλλά και επικίνδυνα. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα δείτε κάποιον, επιλέξτε να του πείτε κάτι που πραγματικά έχει αξία και όχι κάτι για τα κιλά του ή την εικόνα του.

Βιβλιογραφικές Παραπομπές

Dahill, L. M., Hay, P., Morrison, N. M., Touyz, S., Mitchison, D., Bussey, K., & Mannan, H. (2023). Associations between parents’ body weight/shape comments and disordered eating amongst adolescents over time—A longitudinal study. Nutrients, 15(6), 1419.