Συναίσθημα, ψυχοπάθεια & αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας

Ακρόαση άρθρου......

Το συναίσθημα ερμηνεύεται υπό το πρίσμα τεσσάρων πτυχών: 

1. ιδιωτικά & υποκειμενικά αισθήματα 
2. ενέργειες, όπως η άμυνα και η επίθεση ως απάντηση σε μια απειλή 
3. σωματική διέγερση 
4. προγράμματα κινητοποίησης (συντονισμός απόκρισης-επίλυσης προσαρμογής).  

Ορίζονται ως βραχύβια ψυχολογικά φυσιολογικά φαινόμενα που αντιπροσωπεύουν αποτλεσματικούς τρόπους προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.

Η αντικοινωνική προσωπικότητα

Αντίθετα οι όροι ψυχοπαθής και κοινωνιοπαθής με πυλώνα την αντικοινωνική προσωπικότητα αναφέρονται σε αντίθετες ερμηνείες από εκείνεις του συναισθήματος.

Μια κοινή υπόθεση είναι ότι όλοι οι άνθρωποι με αντικοινωνική διαταραχή είναι ανίκανοι να αισθανθούν και τελικά διαπράττουν βίαια εγκλήματα και προκαλούν βλάβη στους άλλους.

Είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι με αντικοινωνική συμπεριφορά συνήθως δε νιώθουν τύψεις ή ενοχές. Μπορεί επίσης να μην έχουν ενσυναίσθηση, να αγωνίζονται να κατανοήσουν τα συναισθήματα άλλων ανθρώπων ή να αντιμετωπίζουν συχνά νομικά ζητήματα, λόγω της τάσης τους για παρορμητικές, επικίνδυνες και παράνομες ενέργειες. 

Η κοινωνιοπάθεια είναι ο ανεπίσημος όρος για την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, ενώ η ψυχοπάθεια δεν θεωρείται επίσημη διάγνωση ψυχικής ασθένειας.

Ένας κοινωνιοπαθής είναι ένα άτομο με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Ένας κοινωνιοπαθής είναι ένα άτομο με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Η διαταραχή αυτή ξεκινάει έντονα από την ηλικία των 15 ετών (εναντιωματική διαταραχή) με διάχυτο το πρότυπο περιφρόνησης και παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων.

Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας χαρακτηρίζεται ακόμη από: 

1. Αποτυχία να συμμορφωθεί με κοινωνικές σταθερές που αφορούν τη σύννομη συμπεριφορά, όπως φαίνεται από επανειλημμένα διενεργούμενες πράξεις, οι οποίες αποτελούν λόγο σύλληψης. 

2. Δολιότητα, όπως φαίνεται από επανειλημμένα ψέματα, χρήση ψευδωνύμων, ή εξαπάτηση των άλλων για προσωπικό κέρδος ή ευχαρίστηση. 

3. Παρορμητικότητα ή αποτυχία να προγραμματίσει για το μέλλον. 

4. Ευερεθιστότητα και επιθετικότητα, όπως φαίνεται από επανειλημμένους διαπληκτισμούς ή βιαιοπραγίες. 

5. Απερίσκεπτη αδιαφορία για την ασφάλεια του εαυτού ή των άλλων. 

6. Σταθερή ανευθυνότητα, όπως φαίνεται από επαναλαμβανόμενη αποτυχία να διατηρήσει σταθερή εργασιακή συμπεριφορά ή να ανταποκριθεί σε οικονομικές υποχρεώσεις. 

7. Έλλειψη μεταμέλειας, όπως φαίνεται από το ότι αντιμετωπίζει με αδιαφορία ή εκλογικεύει το γεγονός ότι έχει βλάψει, κακομεταχειριστεί, ή κλέψει άλλους. 

Που οφείλεται τελικά η κοινωνιοπάθεια; 

Το άτομο είναι πιθανό να έχει αισθανθεί ταπείνωση, κακοποίηση, να έχει πέσει θύμα εκμετάλλευσης από τους δικούς του «σημαντικούς άλλους», το στενό οικογενειακό του περιβάλλον μπορεί να μη σέβονταν την ατομικότητά του (ψυχολογική & σωματική) και να του έλεγαν ψέματα ή να το ανάγκαζαν συνεχώς να πράξει κάτι μόνο υπό τη μορφή τιμωρίας ή απειλής.

Ως απόρροια λοιπόν όλων των παραπάνω το άτομο θωρακίζει τον εαυτό του επιλέγοντας να μην εμπιστευτεί ξανά, να είναι επιθετικό, παραβατικό και ανεύθυνο.. Έτσι δημιουργείται η ανάγκη να «κακοποιεί» κάποιον άλλο, να βρίσκεται συνεχώς σε επαγρύπνηση και η πεποίθησή του πλέον να είναι «καλύτερα να πληγώσω παρά να πληγωθώ».

Η ανατροφή και η κοινωνικοποίηση παίζει πρώτιστο ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής. Έρευνες έχουν επισημάνει και βλάβες στον εγκέφαλο σε τομείς που αφορούν την ενσυναίσθηση, λήψη ηθικών αποφάσεων και ανοχής επεξηγώντας έτσι την «παράλογη συμπεριφορά τους» κάποιες φορές. Επίσης η κληρονομικότητα αφορά ένα μεγάλο ποσοστό εκδήλωση της διαταραχής. 

Ψυχοπαθής είναι ένα άτομο που έχει αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, χαρακτηρίζεται από έλλειψη σεβασμού για τα δικαιώματα και τα συναισθήματα των άλλων, αδιαφορεί για τις συνέπειες, έχει ελεγχόμενη και χειριστική συμπεριφορά, παρουσιάζει απουσία ντροπής και αδυναμία να σχηματίσει συναισθηματικές σχέσεις αφού χαίρεται να βλάπτει τους γύρω του. 

Το συναίσθημα είναι σήμα και δομή της προσωπικότητας και είναι εξίσου σημαντικό για τη συγκρότηση διαπροσωπικών κοινωνικών σχέσεων, θεσμών και διαδικασιών.

Ταυτίζεται με το μεσολαβητή μεταξύ των κοινωνικών κανόνων και της κοινωνικής συμπεριφοράς, κάτι που για αυτά τα άτομα είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοήσουν.

Οι ψυχοπαθείς χειραγωγούν και είναι υπεύθυνοι για ένα υπερβολικό ποσοστό εγκλημάτων που διαπράττονται καθώς το διαπροσωπικό τους στυλ έχει συνήθως μια ευρεία, καταστροφική επίδραση στην προσωπική, επαγγελματική και διαπροσωπική ζωή των ατόμων. Είναι σύνηθες να έχουν ιστορικό βίας και μια τάση για παράβαση κανόνων και εγκληματική συμπεριφορά. Επίσης εμφανίζουν συναισθηματικές βλάβες, όπως δυσλειτουργική συναισθηματική επεξεργασία, αδύναμο συναισθηματικό έλεγχο, κυρίως αρνητικό συναίσθημα και αδυναμία να βιώσουν πιο περίπλοκα συναισθήματα, όπως εγγύτητα, σεβασμό, εμπιστοσύνη και ενοχή. Επιπλέον εξαιτίας βλάβης στην αμυγδαλή του εγκεφάλου δε δείχνουν μεταμέλεια για τις πράξεις τους. 

Η συναισθηματική λειτουργία στην αντικοινωνική προσωπικότητα ρυθμίζεται από ένα πολυεπίπεδο σύστημα που χαρακτηρίζεται από σκληρότητα, ναρκισσισμό, εχθρότητα, χειραγώγηση και αναζήτηση αίσθησης. 

Πολλές έρευνες υποδεικνύουν ότι τα βασικά χαρακτηριστικά της ψυχοπάθειας έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα, με σχετικά επίμονα χαρακτηριστικά να γίνονται εμφανή πριν από την ηλικία των 10 ετών. 

Είναι ανησυχητικό το γεγονός πως η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας σχετίζεται με την αντικοινωνική συμπεριφορά, την ψυχοπάθεια και την εγκληματική συμπεριφορά. Και τα τρία σύνδρομα αυτά συσχετίζονται μεταξύ τους αλλά όχι ισοδύναμα.

Ωστόσο, πολλές θεωρίες σχετικά με τη γένεση, τους μηχανισμούς και τα χαρακτηριστικά της ψυχοπαθητικής ή αντικοινωνικής προσωπικότητας έχουν υποστηρίξει ότι τα συναισθηματικά ελλείμματα είναι κοινά σε άτομα που έχουν διαγνωστεί με αυτές τις διαταραχές.

Στατιστικά στοιχεία σχετικά με την αντικοινωνική διαταραχή

Η ψυχοπάθεια είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη, υπολογίζεται ότι μόνο το 0,5-1% του πληθυσμού πληροί τα κριτήρια για αυτή τη διαταραχή. 

Αντίθετα η κοινωνιοπάθεια πλήττει το 4% του γενικού πληθυσμού, πιο συγκεκριμένα 3% αφορά άνδρες και 1% γυναίκες. 

Που διαφέρουν τελικά;

Οι κοινωνιοπαθείς και οι ψυχοπαθείς είναι ικανοί να δημιουργήσουν σχέσεις. 

Η νευρολογία των ψυχοπαθών τους καθιστά δύσκολο να έχουν ενσυναίσθηση, και έτσι συνάπτουν σχέσεις που τους ωφελούν. Δεν αισθάνονται τύψεις ή ενοχές που εκμεταλλεύονται στενούς φίλους και οικογένεια μιας που για εκείνους είναι μια έμφυτη στάση. Οι ψυχοπαθείς μπορεί να είναι εξαιρετικά γοητευτικοί, αλλά απλώς προσποιούνται και στην πραγματικότητα δεν νιώθουν κανένα συναισθηματικό δέσιμο.

Αντίθετα οι κοινωνιοπαθείς γνωρίζουν όταν θα πράξουν κάτι ακραίο αλλά δυσκολεύονται να δουν τα πράγματα από την οπτική γωνία κάποιου άλλου ή να καταλάβουν πώς νιώθει. Αλλά παρόλο που μπορεί να κατανοούν και γνωρίζουν ότι η πράξη τους είναι είναι επιβλαβής ή ανήθικη, δεν αρκεί για να τους εμποδίσει καθώς κυριεύονται από την παρόρμηση και ακανόνιστη συμπεριφορά τους. Είναι πρόθυμοι να δημιουργήσουν συναισθηματικούς δεσμούς αλλά τους είναι εξαιρετικά δύσκολο.

Τεστ Ψυχοπαθών ≠ Κοινωνιοπαθών: 

Αναθεωρημένη λίστα ελέγχου ψυχοπάθειας (PCLR)
Η αναθεωρημένη λίστα ελέγχου ψυχοπάθειας (PCLR) είναι μια κλίμακα 20 στοιχείων που αξιολογεί αν το άτομο εκδηλώνει χαρακτηριστικά και συμπεριφορές ψυχοπάθειας: 

Στοιχείο 1: Επιφανειακή γοητεία 

Στοιχείο 2: Μεγάλη αίσθηση της αυτοεκτίμησης 

Στοιχείο 3: Ανάγκη για διέγερση/επιρρέπεια στην πλήξη 

Στοιχείο 4: Παθολογικό ψέμα 

Στοιχείο 5: Χειρισμός 

Στοιχείο 6: Έλλειψη τύψεων ή ενοχής 

Στοιχείο 7: Ρηχότητα 

Στοιχείο 8: Έλλειψη ενσυναίσθησης 

Στοιχείο 9: Παρασιτικός τρόπος ζωής 

Στοιχείο 10: Κακοί έλεγχοι συμπεριφοράς 

Στοιχείο 11: Ακατάσχετη σεξουαλική συμπεριφορά 

Στοιχείο 12: Πρώιμα προβλήματα συμπεριφοράς 

Στοιχείο 13: Έλλειψη ρεαλιστικών μακροπρόθεσμων στόχων 

Στοιχείο 14: Παρορμητικότητα 

Στοιχείο 15: Ανευθυνότητα 

Στοιχείο 16: Αποτυχία ανάληψης ευθύνης για τις προσωπικές ενέργειες 

Στοιχείο 17: Πολλές βραχυπρόθεσμες συζυγικές σχέσεις 

Στοιχείο 18: Παραβατικότητα ανηλίκων 

Στοιχείο 19: Ανάκληση της υπό όρους αποφυλάκισης 

Στοιχείο 20: Εγκληματική ευελιξία/ευστροφία 

Αντίθετα δεν υπάρχει εξέταση αίματος ή απεικονιστική εξέταση που να μπορεί να διαγνώσει το ASPD. Συστήνεται διαφορική διάγνωση από ειδικό ψυχικής υγείας μετά από αξιολόγηση της συμπεριφοράς του ατόμου.

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς ορισμένες διαταραχές μπορεί να μιμούνται το ASPD και η συμπτωματολογία να είναι παρόμοια.

Αυτές οι διαταραχές είναι οι: 

• Οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή ασταθείς διαθέσεις και χειριστική συμπεριφορά.
• Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή μια διογκωμένη αίσθηση αυτο-σημασίας.
• Διαταραχή κατάχρησης ουσιών ή εθισμός στα ναρκωτικά ή το αλκοόλ. 

Ο ειδικός θα πρέπει να ειδικεύεται σε διαταραχές ψυχικής υγείας προκειμένου να γίνει ορθή διάγνωση. 

Πηγή φωτογραφίας: calmsage.com 

Βιβλιογραφικές Αναφορές: 

American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Author. 
Anderson, N. E., & Kiehl, K. A. (2014). Psychopathy: Developmental perspectives and their implications for treatment. Restorative Neurology and Neuroscience, 32(1), 103–117. doi:10.3233/rnn-139001  
Fisher, K. A. & Hany, M. (2023). Antisocial Personality Disorder. StatPearls. 
Gawda, B. (2013). The Emotional Lexicon of Individuals Diagnosed with Antisocial Personality Disorder. Journal of Psycholinguistic Research. 42(6), 571-580. doi:10.1007/s10936-012-9237-z 

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αναστασία Σπανού - Ψυχοθεραπευτής

Αναστασία Σπανού: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Πιστοποιημένη ψυχοθεραπεύτρια Cognitive Analytic Therapist (C.A.T - ΠΕΓΑΨ-Πανελλήνια Εταιρεία Γνωστικής Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας).  Εκπαιδεύομενη Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια (ECP-ΕΕΨΕ) και Κοινωνική λειτουργός (Πανεπιστήμιο Πατρών, τμήμα Εκπαίδευσης & Κοινωνικής εργασίας).

6982554248

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού