Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας

Ακρόαση άρθρου......

Αρχικά, πριν κάνουμε την αναφορά μας στην αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, θα ήταν σκόπιμο να αναφέρουμε πρώτα τι ορίζεται ως  «διαταραχή προσωπικότητας». Οι ειδικοί έχουν συμφωνήσει στον εξής ορισμό: «Διαταραχή προσωπικότητας θεωρείται ένα είδος ψυχικής διαταραχής, στο οποίο το άτομο έχει έναν απόλυτο και ανθυγιεινό τρόπο σκέψης, λειτουργίας και συμπεριφοράς».

Σύμφωνα με το DSM, η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας συγκαταλέγεται στο 2ο σύμπλεγμα των διαταραχών προσωπικότητας (συνολικά υπάρχουν 3 συμπλέγματα) και μοιράζεται αυτή την θέση με την οριακή, την ναρκισσιστική και την οιστριονική διαταραχή προσωπικότητας. Το κοινό στοιχείο όλων αυτών των διαταραχών είναι η υπερβολική, απρόβλεπτη ή δραματική σκέψη ή/και συμπεριφορά του ατόμου. Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας αποτελεί μια διαταραχή με κύρια γνωρίσματά της την κατ’ επανάληψη παραβατική και επιθετική συμπεριφορά, καθώς και την απουσία τύψεων και ενσυναίσθησης για την βλάβη που προκαλεί το άτομο στον εαυτό του και τους
άλλους.

Η σύλληψη της ιδέας της ύπαρξης της ΑΔΠ (αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας) υπάρχει εδώ και περίπου 2 αιώνες, όταν διάφοροι επιστήμονες παρατηρώντας ανθρώπινες συμπεριφορές, είδαν ότι υπήρχε μια κατηγορία ανθρώπων με έντονη τάση προς την παραβατική συμπεριφορά, καθώς και ένα αίσθημα απάθειας προς την ηθική και ψυχική βλάβη που αυτοί προκαλούσαν στους γύρω τους. Ο γιατρός και εθνολόγος J. C. Pricard (1857) αργότερα ονόμασε αυτή την συμπεριφορά «ηθική τρέλα».

Διαγνωστικά κριτήρια αντικοινωνικής διαταραχής

Σήμερα, πλέον, η αντικοινωνική διαταραχή αποτελεί μια διακριτή διαταραχή προσωπικότητας, η οποία έχει τα εξής 7 διαγνωστικά κριτήρια:

• Αδυναμία κοινωνικής συμμόρφωσης
• Ψέματα και εξαπάτηση για προσωπική ικανοποίηση
• Παρορμητικότητα
• Επιθετική - ευερέθιστη συμπεριφορά
• Περιφρόνηση των αναγκών και των δικαιωμάτων του άλλου
• Σταθερή ασυνέπεια και έλλειψη προγραμματισμού (εργασιακή, οικονομική, προσωπική)
• Έλλειψη τύψεων

Προκειμένου ένα άτομο να διαγνωστεί με ΑΔΠ, θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον 3 από τα 7 διαγνωστικά κριτήρια, τα οποία θα εκδηλώνονται σε διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Παράλληλα, σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι, όπως και για κάθε άλλη διαταραχή προσωπικότητας, η διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο σε άτομα που έχουν κλείσει τα 18 έτη της ηλικίας τους. Για τα άτομα που πληρούν τα παραπάνω κριτήρια, αλλά είναι ανήλικα, χρησιμοποιείται ο όρος «Διαταραχή Διαγωγής» . Αξιοπρόσεκτο είναι ότι περίπου το 50% των ατόμων με Διαταραχή Διαγωγής τείνουν να εκδηλώνουν Αντικοινωνική διαταραχή ως ενήλικα άτομα.

Χαρακτηριολογικά & Συμπεριφορικά στοιχεία αντικοινωνικής διαταραχής

Μερικά σημεία στα οποία θα μπορούσε να σταθεί κάποιος για να κατανοήσει περισσότερο την ΑΔΠ είναι κάποια στοιχεία της προσωπικότητας (χαρακτηριολογικά στοιχεία) καθώς και κάποια μοτίβα συμπεριφορών (συμπεριφορικά στοιχεία) που υιοθετεί το άτομο με ΑΔΠ
στον τρόπο σκέψης και δράσης του:

Χαρακτηριολογικά στοιχεία: Τα άτομα αυτά τείνουν να εμφανίζονται στις διαπροσωπικές τους σχέσεις ως έντονα ελκυστικά, αλλά και χειριστικά. Συνήθως παίρνουν αυτό που θέλουν χωρίς να δίνουν σημασία στον συναισθηματικό αντίκτυπο που αφήνουν πίσω τους. Έχουν την ικανότητα παρ’ όλα αυτά να συνάπτουν σχέσεις, οι οποίες όμως στερούνται ουσιαστικού συναισθήματος, γι’ αυτό και θεωρούνται συναισθηματικά ανώριμα.

Συμπεριφορικά στοιχεία: Ένα βασικό στοιχείο τους είναι η παρορμητική συμπεριφορά και ο συχνά έντονος νευρωτισμός. Τα 2 αυτά στοιχεία μαζί συνιστούν έναν «κακό» συνδυασμό για ένα άτομο που τείνει να εκδηλώνει παραβατική συμπεριφορά, καθώς ενισχύουν την πιθανότητα επανάληψής της. Γιατί όμως αυτά τα άτομα οδηγούνται στο να εκδηλώσουν παραβατική συμπεριφορά; Δεν τους δημιουργούν άγχος οι συνέπειες της πράξης τους; Πράγματι, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα αυτά τείνουν να αγχώνονται λιγότερο από το μέσο όρο σε καταστάσεις που προκαλούν έντονο ψυχολογικό σοκ, παρ’ όλο που γνωρίζουν τις συνέπειες των πράξεών τους.

Παράλληλα, τείνουν να παρουσιάζουν μια χαμηλότερη από το μέσο όρο συναισθηματική απόκριση σε ερεθίσματα κάθε συναισθηματικού περιεχομένου (ουδέτερα, ευχάριστα, δυσάρεστα). Πιθανώς αυτό το στοιχείο τους να σχετίζεται και με την έλλειψη ενσυναίσθησης που έχουν. Σε γενικές γραμμές πάντως η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, είναι μια σχετικά δύσκολα διαγνωσμένη διαταραχή, γι αυτό και μέχρι πρόσφατα στα κριτήρια διάγνωσης της νόσου υπήρχαν κυρίως συμπεριφορικές μεταβλητές, και όχι τόσο χαρακτηριολογικές. Ωστόσο, μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων συχνά πίσω από μία κοινή συμπεριφορά κρύβονται διαφορετικά κίνητρα. Και τα κίνητρα, δηλαδή η αιτία εμφάνισης των συμπτωμάτων της ΑΔΠ, δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν και να προβλεφθούν.

Οικογενειακό υπόβραθρο ατόμων με τη διαταραχή προσωπικότητας

Συχνά, τα άτομα με ΑΔΠ προέρχονται από οικογένειες στις οποίες οι γονείς δεν είχαν οριοθετήσει με συνέπεια οι συμπεριφορές των παιδιών τους, και επομένως δεν έμαθαν να ανταποκρίνονται και να υπακούουν σε κάποιο σύστημα κοινωνικών κανόνων. Επίσης, συχνά οι γονείς ατόμων με ΑΔΠ έχουν και οι ίδιοι την διαταραχή, η οποία συνυπάρχει σε πολλές περιπτώσεις και με προβλήματα αλκοολισμού και καταχρήσεων.

Όπως και να έχει τα άτομα αυτά δεν έχουν μάθει να μεγαλώνουν σε ένα υγιές συναισθηματικά οικογενειακό περιβάλλον, και δεν έχουν πάρει την αγάπη και την συντροφικότητα μέσα σε ένα σταθερά προστατευμένο πλαίσιο. Ωστόσο, κανένας παράγοντας δεν είναι προβλεπτικός για εμφάνιση της διαταραχής, αλλά πολλοί διαφορετικοί παράγοντες σε συνδυασμό και με την γενετική προδιάθεση συνηγορούν στην εμφάνιση της διαταραχής.