Η Εμπειρία του Εσωτερικευμένου Στίγματος Ατόμων με Ψυχωσικές Διαταραχές: Μία Ποιοτική Μελέτη

Ακρόαση άρθρου......

Σύμφωνα με το DSM-V ως ψυχωσικές ορίζονται οι διαταραχές που περιλαμβάνουν θετικά συμπτώματα όπως παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, αποδιοργανωμένο λόγο και σκέψη, ιδέες μεγαλείου και κατατονική συμπεριφορά, καθώς και αρνητικά συμπτώματα όπως επίπεδο ή αμβλύ συναίσθημα, ανηδονία, κοινωνική απόσυρση, απάθεια και αλογία.

Ψυχωσικές διαταραχές και στίγμα

Στις διαταραχές αυτές εντάσσονται η σχιζοφρένεια, η σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή, η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, η παραληρητική διαταραχή, η σύντομη ψυχωσική διαταραχή, η ψυχωσική διαταραχή εξαιτίας άλλων ιατρικών καταστάσεων, η ψυχωσική διαταραχή που οφείλεται στη χρήση ουσιών/ φαρμακευτικής αγωγής και η σχιζοφρένεια μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (Center for Behavioral Health Statistics and Quality, 2016).

Ένα από τα βασικά ζητήματα που προκύπτουν στη ζωή των ατόμων όταν γίνεται λόγος για ψυχικές διαταραχές και ιδιαίτερα για ψυχωσικές διαταραχές είναι το στίγμα που υφίστανται οι ψυχικά πάσχοντες και ο τρόπος που οι ίδιοι το εκλαμβάνουν.

Με βάση τον Goffman (1963), στιγματισμένο θεωρείται το άτομο που διαθέτει ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να θεωρείται αρνητικό και να απομακρύνει τους άλλους, μειώνοντας την αξία που έχουν τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του. Διαθέτει δηλαδή, ένα στίγμα, μία ανεπιθύμητη διαφορετικότητα.

Μια διάσταση του στίγματος είναι και το εσωτερικευμένο στίγμα, το οποίο ορίζεται ως η ενσωμάτωση των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων των άλλων για τα άτομα με ψυχικές διαταραχές, σε αντιλήψεις για τον ίδιο τους τον εαυτό (Lucksted & Drapalski, 2015).

Πρόκειται για μία προσωπική διαδικασία, άρρηκτα συνδεδεμένη με το κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο, η οποία επηρεάζει τόσο τη λειτουργικότητα όσο και την ποιότητα ζωής των ατόμων με ψυχωσικές διαταραχές (Yang et al., 2007).

Τα άτομα αυτά έχουν την τάση να υιοθετούν μία παθητική στάση προς τις αρνητικές αξιολογήσεις της κοινωνίας και καταλήγουν να θεωρούν τον εαυτό τους ανάξιο μέλος αυτής (Corrigan et al., 2005. Corrigan & Watson, 2002. Corrigan et al., 2006. Ritsher & Phelan, 2004).

Η παρούσα, λοιπόν, έρευνα αποπειράται να διερευνήσει την αλληλεπίδραση μεταξύ ψυχωσικών διαταραχών και εσωτερικευμένου στίγματος και συγκεκριμένα πώς βιώνουν τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές το στίγμα που υφίστανται από το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, καθώς και ποιες είναι οι συνέπειες της εσωτερίκευσης του στίγματος στην ψυχική τους κατάσταση.

Επομένως, το ερευνητικό ερώτημα που μελετήθηκε ήταν το πώς βιώνουν το εσωτερικευμένο στίγμα τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές και πώς αυτό επηρεάζει τη ζωή τους.

Ύστερα, λοιπόν, από ενδελεχή μελέτη και επεξεργασία του υλικού της έρευνας προέκυψαν τρία βασικά θέματα τα οποία είναι:

• Ο στιγματισμός από το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο
• Οι δυσκολίες των ατόμων με ψύχωση στις διαπροσωπικές τους σχέσεις
• Η πολυπλοκότητα στο βίωμα και στη διαχείριση του εσωτερικευμένου στίγματος

Ο στιγματισμός από το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο

Σε ό, τι αφορά στο στίγμα που βιώνουν τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές γίνεται αντιληπτό πως η απόδοση ταμπελών, όπως «τρελός» και «εγκληματίας» από την κοινωνία, γεννά πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων και ενισχύει το αίσθημα της απομόνωσης. Στο σύνολό τους τα άτομα του δείγματος αναφέρουν ότι δέχονται ρατσιστικές συμπεριφορές, κρίνονται αρνητικά και χαρακτηρίζονται ως ανίκανοι και τεμπέληδες από το κοινωνικό σύνολο.

Αυτό υποστηρίζεται και από τα ευρήματα του Link (1987), από τα οποία προκύπτει ότι τα άτομα με ψυχικές διαταραχές υφίστανται κακομεταχείριση από την κοινωνία εξαιτίας στερεοτυπικών αντιλήψεων, απομονώνονται και περιθωριοποιούνται από τα κοινωνικά πλαίσια και θεωρούνται λιγότερο ικανοί συγκριτικά με τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Άλλος ένας παράγοντας που συμβάλλει στην ενίσχυση των στιγματιστικών εμπειριών σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στην έρευνα, είναι η σκληρή αντιμετώπιση που υφίστανται συγκριτικά με άτομα που έχουν άλλες σωματικές ή ψυχικές παθήσεις.

Ειδικότερα, αρκετοί είναι αυτοί που επισημαίνουν ότι κάποιος με σωματικό πρόβλημα θα αντιμετωπιστεί με αγάπη, οίκτο, προσφορά βοήθειας και ευαισθησία σε αντίθεση με κάποιον που έχει διαγνωσθεί με μία ψυχωσική διαταραχή, γεγονός που επιβεβαιώνουν και οι Angermeyer και Matschinger (2003).

Σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα των ατόμων με ψύχωση, μέσα από την έρευνα γίνεται αντιληπτό ότι ο κόσμος τους στερεί πληθώρα από αυτά, όπως είναι το δικαίωμα στην εργασία, στην ελεύθερη επιλογή και έκφραση, στη σκέψη και το συναίσθημα. Η έλλειψη αυτή ανθρωπιάς έχει ως αποτέλεσμα, την περιθωριοποίηση και την απομάκρυνσή τους από οποιαδήποτε μορφή κοινωνικής ζωής.

Όπως επισημαίνουν και οι Cavelti et al. (2014), τα άτομα με ψύχωση αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη ζωή, διότι η κοινωνία θεωρεί ότι δεν είναι ικανά να έχουν ισάξιους ρόλους καθώς και μια ικανοποιητική ζωή όπως όλοι οι υπόλοιποι.

Παράλληλα, από την επεξεργασία των δεδομένων διαπιστώθηκε πως ο στιγματισμός και ο κοινωνικός αποκλεισμός εκλαμβάνονται ως εμπειρίες άδικες και πανίσχυρες, καθώς και ότι η διαχείρισή τους είναι πιο δύσκολη και από την αντιμετώπιση της ίδιας της πάθησης.

Αυτό συμβαίνει διότι μεγάλο μέρος του δείγματος δηλώνει ότι η πάθησή τους θα είναι συνυφασμένη με το στίγμα εφόρου ζωής, ακόμα και όταν καταφέρουν να βρεθούν σε κατάσταση ύφεσης ή και να την αντιμετωπίσουν. Επομένως, νιώθουν ότι οφείλουν να μάθουν να ζουν με αυτό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά στις επαρχίες/μικρές κοινωνίες, οι ψυχωσικά πάσχοντες ισχυρίζονται, πως είναι αδύνατο να αποφύγουν το στίγμα, γεγονός που δυσχεραίνει την προσπάθεια κοινωνικοποίησης τους, αλλά και την ποιότητα ζωής τους.

Το συγκεκριμένο εύρημα επιβεβαιώνεται και από την έρευνα των Larson και Corrigan (2010), η οποία υποστηρίζει, ότι στις μικρές κοινωνίες τα άτομα με ψυχικές διαταραχές κατακλύζονται από συναισθήματα φόβου, που αφορούν τη διάδοση του στίγματος.

Παράλληλα μελετήθηκε και το πώς βιώνουν τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές τους κακοπροαίρετους χαρακτηρισμούς και συγκεκριμένα την ταμπέλα του τρελού, που είναι υποτιμητική και ενισχύει το στίγμα και την κοινωνική απομόνωση (Szeto et al., 2012). Όπως αναφέρουν τα ίδια τα άτομα, όταν κάποιος διαγιγνώσκεται με μία ψυχωσική διαταραχή και κυρίως με σχιζοφρένεια, αυτόματα ταυτίζεται με την ταμπέλα του τρελού, του αρρωστημένου ή του «ψυχάκια».

Από τα παραπάνω ευρήματα καθώς και από τη βιβλιογραφία φαίνεται ότι η απόδοση μια τέτοιας ταμπέλας επηρεάζει αρνητικά την ψυχική ευεξία των ατόμων του δείγματος (Frank, 1973. Sullivan, 1941). Τους προκαλεί έντονη ενόχληση, άγχος και εκνευρισμό.

Εγκληματικότητα και ψυχικά πάσχοντες

Επιπλέον, μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον προκλήθηκε από την πλειοψηφία του δείγματος που δήλωσε, πως μόλις γνωστοποιούν ότι αντιμετωπίζουν κάποια ψυχωσική διαταραχή, αυτόματα ο κοινωνικός περίγυρος τους συνδέει με την εγκληματικότητα. Από την επεξεργασία των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι η βία, η επικινδυνότητα καθώς και η ταμπέλα του δολοφόνου είναι έννοιες άρρηκτα συνυφασμένες με την έννοια της ψύχωσης και κυρίως της σχιζοφρένειας.

Η βιβλιογραφία, ταυτόχρονα, επισημαίνει πως μια από τις πιο βασικές κοινωνικές στερεοτυπικές αντιλήψεις είναι ότι ένα άτομο που έχει νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική έχει περισσότερες πιθανότητες να προβεί σε βίαιες και εγκληματικές πράξεις (Link & Phelan, 2012).

Τα άτομα που συμμετείχαν στην έρευνα, μάλιστα, τονίζουν στα αποσπάσματα τους ότι μία μεμονωμένη εγκληματική πράξη αρκεί για να στιγματιστούν όλοι οι ψυχικά πάσχοντες.

Σημαντικό είναι να επισημανθεί ότι οι άνθρωποι περιγράφουν πως η άγνοια, η παραπληροφόρηση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενισχύουν και διαιωνίζουν τον φαύλο κύκλο του στιγματισμού των ατόμων με ψυχωσικές διαταραχές.

Συγκεκριμένα, τονίζουν τον ρόλο που έχουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) στην ενίσχυση όχι μόνο της παραπληροφόρησης σχετικά με τις ψυχωσικές διαταραχές, αλλά και της διαστρέβλωσης της εικόνας των ψυχωσικά ασθενών.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποπροσανατολίζουν τον κόσμο και να επιδεινώνουν την κατάσταση όσον αφορά το στίγμα. Τα ΜΜΕ συχνά παρουσιάζουν τις ψυχικές ασθένειες ως ένα θέμα το περιεχόμενο του οποίου είναι ανακριβές και δυσμενές σε σχέση με αυτό που ισχύει στην πραγματικότητα (Wahl, 1992).

Από τα παραπάνω ευρήματα γίνεται εμφανές ότι σε μια κοινωνία όπου η διαφορετικότητα συσχετίζεται με αρνητικά γνωρίσματα και στερεοτυπικές αντιλήψεις, οι οποίες πιθανώς ενισχύονται από την άγνοια του κόσμου και την παραπληροφόρηση των ΜΜΕ, ο στιγματισμός είναι αναπόφευκτο επακόλουθο των ψυχωσικών διαταραχών.

Δυσκολίες των Ατόμων με Ψύχωση στις Διαπροσωπικές τους Σχέσεις

Στο παρόν θέμα γίνεται αντιληπτό ότι τα άτομα που έχουν διαταραχές, οι οποίες ανήκουν στο φάσμα της σχιζοφρένειας, βιώνουν την απόρριψη στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Σε πολλές κοινωνίες τα μέλη της οικογένειας αποτελούν παραδοσιακά τους κύριους φροντιστές των ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες ( Caqueo-Urizar et al., 2017).

Αρχικά, ορισμένοι από τα άτομα της έρευνας αναφέρουν ότι η έλλειψη ενδιαφέροντος από την πλευρά της οικογένειας για την πάθηση τούς ανάγκασε να σταματήσουν να μιλάνε για την κατάστασή τους.

Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι οι γονείς πολλών συμμετεχόντων αποφεύγουν να μιλούν για την πάθηση των παιδιών τους, θεωρώντας ότι έτσι θα αποφευχθεί ο στιγματισμός και θα θεραπευτούν. Εκτός από την έλλειψη ενδιαφέροντος, έγινε αντιληπτό ότι υιοθετούν μια απορριπτική στάση απέναντι στα παιδιά τους, αντιμετωπίζοντας τα με χλευασμό και λύπηση.

Όλα τα παραπάνω επαληθεύονται και από τη έρευνα των Schultze και Angermeyer (2003), όπου αναφέρουν ότι τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές αναγκάζονται να αποκρύπτουν την πάθησή τους εξαιτίας της αρνητικής αντιμετώπισης που υφίστανται από τα μέλη της οικογένειας. Ωστόσο, ορισμένες οικογένειες τηρούν θετική στάση απέναντι στην πάθηση των παιδιών τους και τους αποδέχονται έτσι όπως είναι.

Από τα δεδομένα εντοπίστηκε ότι ένα υποστηρικτικό και προστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον, με κατανόηση και χωρίς εντάσεις, βοηθάει τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές να αισθανθούν άνετα με την πάθησή τους και ταυτόχρονα να την αντιμετωπίσουν με μεγαλύτερο σθένος.

Οι O’Brien et al. (2006) αναφέρουν ότι όσο μεγαλύτερο είναι το ενδιαφέρον και η συμπόνια των φροντιστών, τόσο μεγαλύτερες θα είναι και οι πιθανότητες βελτίωσης της λειτουργικότητάς και της πορείας της θεραπείας των πασχόντων.

Επιπροσθέτως, τα περισσότερα από τα άτομα του δείγματος αισθάνονται την ανάγκη να συνάψουν συντροφικές σχέσεις, αλλά συγχρόνως διακατέχονται από ένα αίσθημα φόβου απόρριψης που τους αναγκάζει να συμβιβαστούν με τη μοναξιά.

Η αναφορά στην αρνητική αντιμετώπιση των ψυχωσικά πασχόντων από τους συντρόφους τους, δημιουργεί αμφιβολίες για το αν θα πρέπει να μιλήσουν για την πάθηση σε μελλοντικές σχέσεις. Οι Wright et al. (2007) συμπληρώνουν ότι οι διακρίσεις που υφίστανται τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές δυσχεραίνουν την εύρεση συντρόφων.

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία (Giacco et al., 2012), τα άτομα με ψυχωσικές διαταραχές τείνουν να έχουν λιγότερους φίλους συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό και με άτομα που πάσχουν από κάποια άλλη ψυχική ή σωματική διαταραχή, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τα ευρήματα της παρούσας έρευνας.

Μεγάλος αριθμός του δείγματος δηλώνει ότι οι φίλοι, ακόμα και οι μακροχρόνιοι, τους εγκαταλείπουν και τους απομονώνουν μετά τη γνωστοποίηση της πάθησης. Όπως διαπιστώθηκε, αυτό τους δημιουργεί ανασφάλεια ενώ κάθε φορά που εκφράζονται ελεύθερα, οι φίλοι τους τους κρίνουν και τους αποπαίρνουν.

Ο χλευασμός, η περιθωριοποίηση, η έλλειψη ενδιαφέροντος και οι περίεργες αντιδράσεις από τα φιλικά πρόσωπα, αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα αποσπάσματα της ανάλυσής και έχουν ως συνέπεια την προσπάθεια απόκρυψης της πάθησης ή την επιδίωξη σύναψης φιλικών σχέσεων μόνο με ομοιοπαθείς.

Με βάση τους Schultze και Angermeyer (2003), τα φιλικά πρόσωπα των ατόμων με ψύχωση απομακρύνονται όταν μαθαίνουν για τη διαταραχή ή περιορίζουν τις επαφές μαζί τους καθώς θεωρούν ότι πλέον δεν υπάρχουν κοινά ενδιαφέροντα συζήτησης, ενώ ταυτόχρονα δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον για την ενημέρωση γύρω από την πάθηση.

Σημαντικό είναι να επισημανθεί, ότι η ύπαρξη ενός ισχυρού φιλικού δικτύου συνδέεται όχι μόνο με καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα αλλά και με υψηλότερη ποιότητα ζωής (Giacco et al., 2012).

Και στη συγκεκριμένη έρευνα υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις ατόμων που δε βίωσαν την απόρριψη από τους φίλους τους. Ειδικότερα, οι φίλοι έδειξαν ενδιαφέρον, κατανόηση, αποδοχή και στήριξη μόλις έμαθαν για την πάθηση.

Σημαντικό είναι ότι οι στιγματιστικές συμπεριφορές δεν περιορίζονται μόνο στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις, όπου οι άνθρωποι πιθανώς να έχουν ελλιπείς γνώσεις σχετικά με αυτό που βιώνουν τα οικεία τους πρόσωπα, αλλά επεκτείνονται και στις σχέσεις με τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.

Οι Schultze και Angermeyer (2003) εντοπίζουν ότι οι γιατροί δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον στα άτομα που αντιμετωπίζουν κάποια ψυχωσική διαταραχή και στο ψυχιατρικό τους ιστορικό, αλλά και τους απευθύνονται με υποτιμητικό τρόπο.

Οι συμμετέχοντες της παρούσας έρευνας αναφέρουν ότι έχουν δεχθεί ρατσισμό και άσχημη μεταχείριση από ορισμένους ψυχιάτρους και νοσηλευτές. Δηλώνουν ότι ακόμα και αυτοί τους αντιμετωπίζουν ως άτομα χωρίς νοημοσύνη τα οποία δεν μπορούν να επικοινωνήσουν.

Πολυπλοκότητα στο Βίωμα και στη Διαχείριση του Εσωτερικευμένου Στίγματος

Στο παρόν θέμα εξετάζεται πώς βιώνουν τα άτομα του δείγματός το εσωτερικευμένο στίγμα. Ο αυτό-στιγματισμός επηρεάζει αρνητικά την ψυχική υγεία των ατόμων, τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής τους. Ένα από τα ζητήματα που απασχολεί τα άτομα της έρευνας είναι η απομόνωση και το αίσθημα μοναξιάς.

Με βάση πρόσφατες έρευνες, η μοναξιά αποτελεί κυρίαρχο συναίσθημα των ατόμων με ψυχωσικές διαταραχές, επηρεάζει αρνητικά την ψυχική και σωματική τους υγεία και δυσχεραίνει την πορεία της θεραπείας (Badlock et al., 2019. Morgan et al., 2017. Stain et al., 2012).

Όπως αναφέρουν, πρόκειται για μια εμπειρία που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ψύχωση, καθώς από τη στιγμή που διαγνωσθούν με κάποια ψυχωσική διαταραχή είναι καταδικασμένοι να ζουν μόνα. Αντιμετωπίζουν, λοιπόν, τη μοναξιά ως πρόβλημα και όχι ως συνειδητή επιλογή.

Ταυτόχρονα, το στίγμα γύρω από τις ψυχωσικές διαταραχές προκαλεί αρνητικά συναισθήματα, απώλεια θετικής εικόνας για τον εαυτό, ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε αυτοκτονικό ιδεασμό.

Από την ανάλυση των δεδομένων της έρευνάς μας εντοπίστηκε ότι ο αυτό-στιγματισμός, η εσωτερίκευση δηλαδή των στερεοτυπικών αντιλήψεων της κοινωνίας, ταλανίζει τους ψυχωσικά πάσχοντες και τους οδηγεί στο να θεωρούν πως υπαίτια των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν είναι αποκλειστικά η πάθηση.

Η εσωτερίκευση της αρνητικής αυτής αντιμετώπισης, όπως επισημαίνουν τα ίδια τα άτομα στην έρευνα, επιφέρει μείωση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησής τους, προκαλώντας έτσι, ένα αίσθημα ανασφάλειας, αβοηθησίας και αμφισβήτησης του ίδιου τους του εαυτού.

Από την επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας διαπιστώθηκε ότι από τα πιο συχνά μοτίβα συναισθημάτων, που βιώνουν οι συμμετέχοντες εξαιτίας του στίγματος, είναι ο φόβος, η αγανάκτηση, η αδικία και η στεναχώρια, κάτι το οποίο επιβεβαιώνουν και οι έρευνες των Lysaker et al. (2007) και Staring et al. (2009).

Ταυτόχρονα, οι έρευνες αυτές συμπληρώνουν ότι υψηλά επίπεδα ενόρασης και αυτό-στιγματισμού επιφέρουν χαμηλή ποιότητα ζωής και αποθαρρυντική στάση.

Ειδικότερα, τα άτομα του δείγματος αναφέρουν ότι η αντίδραση της κοινωνίας τούς προκαλεί περισσότερο φόβο από ότι η ίδια η πάθηση.

Η έλλειψη αλληλεγγύης, συμπόνιας και κατανόησης, τους φοβίζει και ενισχύει την εγκατάλειψη οποιασδήποτε προσπάθειας για κοινωνική ζωή.

Άξιο αναφοράς είναι πως εάν το στίγμα για τις ψυχικές διαταραχές δεν εσωτερικευθεί από τους πάσχοντες, τότε οι αρνητικές επιπτώσεις στη συναισθηματική τους κατάσταση θα είναι περιορισμένες.

Συγκεκριμένα, τα άτομα του δείγματος επισημαίνουν πως παρά τις δύσκολες καταστάσεις που βιώνουν, αγαπούν τον εαυτό τους και τη διαφορετικότητα, προσπαθούν να είναι αισιόδοξοι και θεωρούν ότι με υπομονή και θέληση θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κατάσταση.

Σύμφωνα με έρευνες, υπάρχουν άτομα με ψυχωσικές διαταραχές που συνεχίζουν να ελπίζουν και να διατηρούν την αυτοπεποίθησή τους, γεγονός που τους βοηθάει να προσαρμοστούν πιο εύκολα στην κατάσταση που βιώνουν και να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής (Ayesa-Arriola et al., 2013. Hofer et al., 2016. Hofer et al., 2006. Mizuno et al., 2016. Wartelsteiner et al., 2016).

Από τα παραπάνω δεδομένα γίνεται αντιληπτό ότι η εσωτερίκευση του στίγματος επιφέρει αλλαγή της ταυτότητας του ατόμου που το βιώνει και εντείνει το αίσθημα μοναξιάς και την αρνητική στάση ζωής.

Ωστόσο, σημαντικό είναι ότι τα άτομα που αντιστέκονται στο στίγμα διαμορφώνοντας θετικές εμπειρίες ζωής επιτυγχάνουν καλύτερη λειτουργικότητα και ποιότητα ζωής.

Η καταπολέμηση, λοιπόν, του στίγματος αποτελεί μια επιτακτική ανάγκη την οποία καλούνται να εκπληρώσουν τόσο λειτουργοί ψυχικής υγείας και καμπάνιες των ΜΜΕ όσο και ο καθένας ξεχωριστά διαχωρίζοντας τον άνθρωπο από την εκάστοτε πάθηση που αντιμετωπίζει.

Δείτε ολοκληρωμένη την πτυχιακή εργασία  Η Εμπειρία του Εσωτερικευμένου Στίγματος Ατόμων με Ψυχωσικές Διαταραχές: Μία Ποιοτική Μελέτη σε αρχείο Word

Βιβλιογραφία:

Angermeyer, M. C., & Matschinger, H. (2003). The stigma of mental illness: effects of labelling on public attitudes towards people with mental disorder. Acta Psychiatrica Scandinavica, 108(4), 304–309. 

Ayesa-Ariola, R., Rodríguez-Sánchez, J. M., Pérez-Iglesias, R., González-Blanch, C., Pardo-García, G., Tabares-Seisdedos, R., Vásquez-Barquero, J. L., & Crespo-Facorro, B. (2013). The relevance of cognitive, clinical and premorbid variables in predicting functional outcome for individuals with first episode psychosis: A 3-year longitudinal study. Psychiatry Research, 209(3), 302-308.

Badcock, J. C., Mackinnon, A., Waterreus, A., Watts, G. F., Castle, D., McGrath, J. J., & Morgan, V. A. (2019). Loneliness in psychotic illness and its association with cardiometric disorders. Schizophrenia Research, 204, 90-95.

Caqueo-Urizar, A., Rus-Calafell, M., Craig, T. K. J., Irarrazaval, M., Urzua, A., Boyer, L., & Williams, D. R. (2017). Schizophrenia: Impact on Family Dynamics. Current Psychiatry Reports, 19(2). 

Cavelti, M., Rüsch, N., & Vauth, R. (2014). Is Living With Psychosis Demoralizing? The Journal of Nervous and Mental Disease, 202(7), 521-529.

Center for Behavioral Health Statistics and Quality (2016). Impact of the DSM-IV to DSM-5 Changes on the National Survey on Drug Use and Health. Substance Abuse and Mental Health Services Administration, Rockville, MD.

Cohen, C., Manion, L., & Morrison, K. (2011). Research Methods in Education (7th ed.). London: Routledge

Corrigan, P. W., Kerr, A., & Knudsen, L. (2005). The stigma of mental illness: Explanatory models and methods for change. Applied and Preventive Psychology, 11(3), 179-190.

Corrigan, P. W., & Watson, A. C. (2002). The paradox of self-stigma and mental illness. Clinical Psychology: Science and Practice, 9(1), 35-53.

Corrigan, P. W., Watson, A. C., & Barr. L. (2006). The self-stigma of mental illness: Implications for self-esteem and self-efficacy. Journal of Social and Clinical Psychology, 25(8), 875-884.

Frank, J. D. (1973). Persuasion and Healing. Baltimore: Johns Hopkins Press

Giacco, D., McCabe, R., Kallert, T., Hansson, L., Fiorillo, A., & Priebe, S. (2012). Friends and Symptom Dimensions in Patients with Psychosis: A Pooled Analysis. PLOS ONE, 7(11).

Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. Simon & Schuster Inc.

Hofer. A., Minuzo, Y., Frajo-Apor, B., Kremmler, G., Suzuki, T., Pardeller, S., Welte, A. S., Sondermann, C., Mimura, M., Wartelsteiner, F., Fleischhacker, W. W., & Uchida, H. (2016). Resilience, internalized stigma, self-esteem, and hopelessness among people with schizophrenia: Cultural comparison in Austria and Japan. Schizophrenia Research, 171(1-3), 86-91.

Hofer, A., Rettenbacher, M. A., Widschendter, C. G., Kemmler, G., Hummer, M., & Fleischhacker, W. W. (2006). Correlates of subjective and functional outcomes in outpatient clinic attendees with schizophrenia and schizoaffective disorder. European Archives of Psychiatry and Clinical neuroscience, 256, 246-255.

Larson, J. E., & Corrigan, P. W. (2010). Psychotherapy for self-stigma among rural clients. Journal of Clinical Psychology, 66(5), 524-536.

 Link, B.G. (1987). Understanding labeling effects in the area of mental disorders: An assessment of the effects of expectations of rejection. American Sociological Review,52, No.1, 96-112.

Link, B. G., & Phelan, J. C. (2012). Labeling and Stigma. Handbook of Sociology and Mental Research. Springer, Dordrecht.

Lucksted, A., & Drapalski, A. L. (2015). Self-Stigma Regarding Mental Illness: Definition, Impact, and Relationship to Societal Stigma. Psychiatric Rehabilitation Journal, 38(2), 99-102.

Lysaker, P. H., Roe, D., & Yanos, P. T. (2007). Toward understanding the insight paradox: internalized stigma moderates the association between insight and social functioning, hope and self-esteem among people with schizophrenia spectrum disorders. Schizophrenia Bulletin, 33, 192-199.

Morgan, V. A., Waterreus, A., Carr, V., Castle, D., Cohen, M., Harvey, C., Galletly, C., Mackinnon, A., McGorry, P., McGrath, J. J., Neil, A. L., Saw, S., Badcock, J. C., Foley, D. L., Waghorn, G., Coker, S., & Jablensky, A. (2017). Responding to challenges for people with psychotic illness: Updated evidence from the survey of High Impact Psychosis. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 5(2), 124-140.

Ritsher, J. B., & Phelan, J. C. (2004). Internalized stigma predicts erosion of morale among psychiatric outpatients. Psychiatry research, 129(3), 257–265. 

Schultze, B., & Angermeyer, C. (2003). Subjective experiences of stigma. A focus group study of schizophrenic patients, their relatives and mental health professionals. Social Science & Medicine, 56(2), 299-312. 

Stain, H. J., Galletly, C. A., Clark, S., Wilson, J., Killen, E. A., Anthes, L., Campbell, L. E., Hanlon, M. C., & Harvey (2012). Understanding the social costs of psychosis: The experience of adults affected by psychosis identified within the second Australian national survey of psychosis. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 46(9), 879-889.

Staring, A. B. P., Van der Gaag, M., Van den Berge, M., Duivenvoorden, H. J., & Mulder, C. L. (2009). Stigma moderates the association of insight with depressed mood, low self-esteem and low quality of life in patients with schizophrenia spectrum disorders. Schizophrenia Research, 115, 363-369. 

Sullivan, H. S. (1941). Psychiatric Aspects of Morale. American Journal of Sociology, 47(3).

Szeto, A. C. H., Luong, D., & Dobson, K. S. (2012). Does labeling matter? An examination of attitudes and perceptions of labels for mental disorders. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 48, 659-671.

Wahl, O. F. (1992). Mass media images of mental illness: A review of the literature. Journal of Community Psychology, 20(4), 343-352.

Wartelsteiner, F., Mizuno, Y., Frajo-Apor, B., Kemmler, G., Pardeller, S., Sondermann, C., Welte, A., Fleischhacker, W. W., Uchida, H., & Hofer, A. (2016). Quality of life in stabilized patients with schizophrenia is mainly associated with resilience and self-esteem. Acta Psychiatrica Scandinavica, 134(4), 360-367.

Wright, R. E., Wright, E. D., Perry, L. B., & Foote-Ardah, E. C. (2007). Stigma and the Sexual Isolation of People with Serious Mental Illness. Social Problems, 54(1), Pages 78–98.

Yang, L. H., Kleinman, A., Link, A. G., Phelan, J. C., Lee, S., & Good, B. (2007). Culture and stigma: Adding moral experience to stigma theory. Social Science & Medicine, 64(7), 1524-1535.

* Το άρθρο αποτελεί απόσπασμα από την πτυχιακή εργασία των: Θάλεια Θελόγου και Κοσμά Ιφιγένεια.

Συγγραφή - Επιμέλεια άρθρου

Ψυχολόγος, απόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Το κύριο ερευνητικό ενδιαφέρον κινείται γύρω απο θέματα που αφορούν την Κλινική Ψυχολογία, όπως στίγμα και ψυχικές διαταραχές, ψυχικές διαταραχές, εξαρτήσεις.