Ζαν Πιαζέ (Jean Piaget 1896-1980)

Ακρόαση άρθρου......

Ελβετός βιολόγος και κλινικός ψυχολόγος, έγινε ιδιαίτερα γνωστός μέσα από τη διατύπωση της θεωρίας της στρουκτουραλιστικής κατασκευής των σταδίων της γνωστικής ανάπτυξης του ατόμου και μέσα από την πρωτοποριακή συνεισφορά του στον τομέα που μελετά την ανάπτυξη του παιδιού. Θεωρείται θεμελιωτής του κλάδου της Γενετικής Επιστημολογίας.

Προσωπική ζωή
Ο Ζαν Γουίλιαμ Φριτζ Πιαζέ γεννήθηκε στις 9 Αυγούστου του 1896 στην πόλη Νεσατέλ της Ελβετίας. Ξεκίνησε τις σπουδές του στο πεδίο της ζωολογίας και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του το 1918 στο πανεπιστήμιο της γενέτειρας πόλης του. Στη συνέχεια, σπούδασε ψυχολογία στη Ζυρίχη και πέρασε δύο χρόνια στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι όπου ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία της επιστήμης, τη λογική και την ψυχολογία των αποκλίσεων.

Το 1923 παντρεύτηκε την Valentine Chatenay και απέκτησαν τρία παιδιά πάνω στα οποία έκανε τις αρχικές του παρατηρήσεις στην προσπάθειά του να καταλάβει τη συλλογιστική των παιδιών. Πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου του 1980 στη Γενεύη.

Επαγγελματική διαδρομή
Κατά την περίοδο 1921-1925 διετέλεσε διευθυντής έρευνας στο Ινστιτούτο Ζαν Ζακ Ρουσσώ της Γενεύης. Από το 1925 έως το 1929 εργάστηκε ως καθηγητής φιλοσοφίας, ψυχολογίας και κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο Νεσατέλ. Από το 1929 έως το 1939 δίδαξε ιστορία της επιστημονικής σκέψης στο πανεπιστήμιο της Γενεύης. Κατά την περίοδο 1939-1951 δίδαξε πειραματική ψυχολογία και κοινωνιολογία στο πανεπιστήμιο της Λοζάνης και κοινωνιολογία στο πανεπιστήμιο της Γενεύης. Από το 1952 έως το 1963 διετέλεσε καθηγητής παιδικής ψυχολογίας στη Σορβόννη. Επίσης, κατά την περίοδο 1955-1980 κατείχε τη θέση του διευθυντή του Διεθνούς Κέντρου Γενετικής Επιστημολογίας της Γενεύης.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι, συνεργάστηκε με τον Τεοντόρ Σιμόν και τον Άλφρεντ Μπινέτ για την αξιολόγηση των απαντήσεων ενός τεστ για παιδιά το οποίο είχαν διαμορφώσει από κοινού ο Σιμόν και ο Μπινέτ. Ο Πιαζέ διαπίστωσε ότι συγκεκριμένα λάθη παρουσιάζονταν στις απαντήσεις παιδιών που είχαν περίπου την ίδια ηλικία και άρχισε να εξετάζει το ενδεχόμενο ότι τα μικρότερα παιδιά διέθεταν διαφορετικές γνωστικές διαδικασίες από ότι τα μεγαλύτερα παιδιά ή οι ενήλικες.
Το 1979 του απονεμήθηκε το βραβείο Μπαλζάν για τις Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες.

Συμβολή στην ψυχολογία
Οι μελέτες του Πιαζέ στο πεδίο της γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών οδήγησαν στη διαμόρφωση πολλών διαφορετικών θεωριών. Εξέταζε και αξιολογούσε τις συμπεριφορές των δικών του παιδιών παρατηρώντας τις αντιδράσεις τους κατά τη βρεφική τους ηλικία και αξιολογώντας τις φυσικές τους κινήσεις και ενέργειες που έκαναν για την ικανοποίηση των αναγκών τους καθώς αυτά μεγάλωναν.
Θεωρούσε ότι η ανάπτυξη της γλώσσας και της σκέψης του παιδιού δεν πραγματοποιείται μέσα από μία συνεχή διαδικασία, αλλά λαμβάνει χώρα περνώντας μέσα από συγκεκριμένα στάδια. Συνεπώς, τα παιδιά βιώνουν τα ακόλουθα στάδια ανάπτυξης (ή αλλιώς γνωστικές περίοδοι) μέσα από τα οποία αποκτούν προβλέψιμες δεξιότητες και συμπεριφορές:

1. Αισθησιοκινητικό στάδιο: Βιώνεται στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής, όταν το παιδί επικοινωνεί με τον κόσμο γύρω του μέσα από την κίνηση και ανακαλύπτει το περιβάλλον του μέσα από τις πέντε αισθήσεις.

2. Προσυλλογιστικό στάδιο: Βιώνεται στην ηλικία των δύο έως επτά ετών, όταν το παιδί εισάγεται στο στάδιο της φαντασίας ή αλλιώς στο στάδιο της μαγικής σκέψης. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, το παιδί μαθαίνει τα σύμβολα της γλώσσας, αποκτά κινητικές δεξιότητες και κυριαρχείται από εγωκεντρισμό.

3. Συγκεκριμένο λειτουργικό στάδιο: Βιώνεται στην ηλικία των επτά έως έντεκα ετών, όταν το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί τη λογική σκέψη και να εκτελεί συγκεκριμένες νοητικές διεργασίες με τη χρήση βοηθημάτων. Επιπλέον, το παιδί εισάγεται σιγά σιγά στην έννοια της αφηρημένης σκέψης.

4. Τυπικά λειτουργικό στάδιο: Βιώνεται από την ηλικία των δώδεκα ετών έως και το τέλος της εφηβείας, όταν το παιδί έχει κατακτήσει πλήρως την έννοια της αφηρημένης σκέψης, είναι σε θέση να λύνει θεωρητικά προβλήματα και να εξετάζει υποθετικά σενάρια. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, το παιδί κινείται προς μία πιο κοινωνιοκεντρική κατεύθυνση, αρχίζει να σκέφτεται δηλαδή τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο και δεν εστιάζει πλέον αποκλειστικά στον εαυτό του.

Ο Πιαζέ υποστήριξε, ακόμα, ότι τα παιδιά αναπτύσσουν σχήματα ή, με άλλα λόγια, τρόπους οργάνωσης της γνώσης, με σκοπό να τα βοηθήσουν στην κατανόηση του κόσμου. Τα σχήματα αυτά λειτουργούν ως ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο οργανώνονται οι πληροφορίες και διαχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

1. Σχήματα συμπεριφοράς: μοτίβα συμπεριφοράς τα οποία επιτρέπουν στο παιδί να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στις εμπειρίες που βιώνει.
2. Λειτουργικά σχήματα: πλαίσια τα οποία επιβάλλονται στη σκέψη.
3. Συμβολικά σχήματα: νοητικά σύμβολα, όπως γράμματα, εικόνες ή λεκτικές συντομεύσεις.

Σήμερα, ο οργανισμός Jean Piaget Society υποστηρίζει σε παγκόσμια κλίμακα τις θεωρίες του Ελβετού ψυχολόγου και διοργανώνει συνέδρια σε ετήσια βάση. Οι θεωρίες του Πιαζέ εξακολουθούν να ασκούν επίδραση στην εκπαίδευση, την ψυχολογία, την εξέλιξη, τη φιλοσοφία, την ηθική, ακόμη και στην τεχνητή νοημοσύνη καθώς αρκετές εξ αυτών έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη πολλών σύγχρονων λειτουργικών υπολογιστικών συστημάτων.

Είπε: «Αυτό που βλέπουμε αλλάζει αυτό που γνωρίζουμε. Αυτό που γνωρίζουμε αλλάζει αυτό που βλέπουμε.»

Βιβλία

• The Language and Thought of the Child (1923)
• Judgment and Reasoning in the Child (1924)
• The Child's Conception of the World (1926)
• Child's Conception of Physical Causality (1927)
• The Moral Judgment of the Child (1932)
• The construction of reality in the child (1937)
• The Child's Construction of Quantities: Conservation and Atomism (1941)
• Play, Dreams and Imitation in Childhood (1945)
• The psychology of intelligence (1947)
• The Principles of Genetic Epistemology (1950)
• The Growth of Logical Thinking from Childhood to Adolescence (1958)
• Child's Conception of Geometry (1960)
• The early growth of logic in the child (1964)
• Insights and Illusions of Philosophy (1965)
• Mental imagery in the child: a study of the development of imaginal representation (1966)
• Experimental Psychology Its Scope and Method: Volume I (Psychology Revivals): History and Method, μετους Maurice Reuchlin και Paul Fraisse (1968)
• The Mechanisms of Perception (1969)
• To understand is to invent: The future of education (1973)
• Success and Understanding (1974)
• Understanding Causality, μετον Rolando Garcia (1974)
• The Origin of the Idea of Chance in Children (1975)
• The Grasp of Consciousness (Psychology Revivals): Action and Concept in the Young Child (1976)