Συνέντευξη για την Ψυχική Υγεία, με τον Νίκο Δοϊρανλή, Επιστημονικό Υπεύθυνο του Psychology.gr

Ακρόαση άρθρου......

Για την ψυχική υγεία, το κοινωνικό στίγμα και την ανάγκη ευαισθητοποίησης απέναντι στις ψυχικές διαταραχές, μας μίλησε ο Νίκος Δοϊρανλής, Ψυχοθεραπευτής και Επιστημονικός Υπεύθυνος της Πύλης Ψυχολογίας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα ψυχικής υγείας.

Η Ψυχική υγεία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει προσελκύσει την παγκόσμια προσοχή, εξακολουθεί να μην λαμβάνει τις ανάλογες επενδύσεις. Το σχόλιο σας….

Η πανδημία, αποτελεί την πιο πρόσφατη πινελιά -και δυστυχώς όχι τελευταία- που αναδεικνύει την ανάγκη, οι κυβερνήσεις να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους στην ψυχική υγεία των πολιτών αλλά και να δεσμευτούν στη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών που θα βελτιώσουν, σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, την παροχή ψυχολογικής φροντίδας, στο σύνολο του πληθυσμού.

Οι αριθμοί σοκάρουν: Σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική διαταραχή, η κατάθλιψη αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη ασθένεια του αιώνα, ενώ, κάθε 40 δευτερόλεπτα, ένας συνάνθρωπος μας αυτοκτονεί.

Οι έρευνες που προσεγγίζουν το πρόβλημα με μια κυνική αλλά και τεχνοκρατική ματιά, αναφέρουν πως η χαμένη παραγωγικότητα που οφείλεται στην κατάθλιψη και το άγχος, δύο από τις πιο κοινές ψυχικές διαταραχές, κοστίζει στην παγκόσμια οικονομία 1 τρισεκατομμύριο δολάρια κάθε χρόνο.

Με μια αντιστροφή των δεδομένων, εάν οι κυβερνήσεις, αντί να υπο-επενδύουν- αρχίσουν επιτέλους να επενδύουν με σχέδιο και σοβαρότητα, σε πιο ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής φροντίδας, τότε θα δούμε, σε βάθος μερικών χρόνων, «χαρούμενους» ανθρώπους και «χαρούμενες κοινωνίες» αλλά και θα έχουμε εξοικονομήσει τεράστια κονδύλια, τα οποία με τη σειρά τους, θα μπορούν να αξιοποιηθούν με πάμπολους τρόπους, για την ακόμη μεγαλύτερη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων.

Δεν είναι συμπτωματικό το γεγονός, πως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, στις 10 Οκτωβρίου, πραγματοποιεί παγκόσμια διαδικτυακά events για την προώθηση της ευαισθητοποίησης στην ψυχική υγεία. Είναι επίσης πολύ εύστοχος ο τίτλος που δόθηκε στη φετινή παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας:  Η Ψυχική Υγεία σε ένα άνισο κόσμο (Mental Health in an Unequal World).

Πρόκειται για ένα θέμα που επιχειρεί να αναδείξει τις ανισότητες που αφορούν το γένος, την εθνικότητα, την έμφυλη ταυτότητα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τον σεβασμό των δικαιωμάτων σε πολλές χώρες, με συνέπειες στα δικαιώματα των ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας.

Αρκετοί άνθρωποι βλέπουν με αδιαφορία ή ακόμη και με καχυποψία τη θέσπιση «παγκόσμιων ημερών» αλλά και τις καμπάνιες ευαισθητοποίησης. Για παράδειγμα, πολλοί πιστεύουν ότι εξυπηρετούν εμπορικούς σκοπούς. Ένα σχόλιο γι ΄αυτό?

Ειλικρινά, με αφήνει αδιάφορο η πιθανότητα, οι παγκόσμιες ημέρες να γίνονται αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης. Εάν θέλετε, ίσως αυτή είναι απλώς μια παράπλευρη απώλεια.
Να δούμε όμως την ουσία των παγκόσμιων ημερών, που είναι μόνο μία: η ευαισθητοποίηση όλων.

Γνωρίζετε αλήθεια, πόσο πολύ αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που κλείνει ραντεβού με γυναικολόγο, αμέσως μετά την παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του μαστού;

Θα προσθέσω όμως και τούτο: Η ηθική ανάπτυξη του ατόμου, θα καθορίσει και την ματιά του απέναντι στις παγκόσμιες ημέρες. Κατά τον σπουδαίο Αμερικανό Ψυχολόγο, Lawrence Kohlberg τα στάδια ηθικής ανάπτυξης του ατόμου είναι 6 και οι περισσότεροι άνθρωποι, φθάνουν έως το τέταρτο στάδιο που με λίγα λόγια, σημαίνει πως το άτομο, παρόλο που δείχνει ενδιαφέρον για τη σημασία της επίδειξης ευγενικής συμπεριφοράς και ενδιαφέροντος απέναντι στους άλλους και παρόλο που αναγνωρίζει ότι διαφορετικά άτομα έχουν διαφορετικές απόψεις, εν τέλει, εστιάζει κατά βάση στην εκπλήρωση των προσωπικών του συμφερόντων.

Σε έναν ιδεατό κόσμο που αγγίζει το έκτο στάδιο ηθικής ανάπτυξης, οι άνθρωποι σέβονται απεριόριστα τα ατομικά δικαιώματα και εστιάζουν σε μεγάλο βαθμό την προσοχή τους στην υπεράσπιση των αρχών της παγκόσμιας δικαιοσύνης και της ηθικής και προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο για την κοινωνία στο σύνολό της .

Η Πύλη Ψυχολογίας, συμμετέχει στην προσπάθεια ευαισθητοποίησης των συνανθρώπων μας, με την καμπάνια ΘΕΛΩ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ  #TheloPsychikiYgeia
Πως προέκυψε η «ιδέα» για το ΘΕΛΩ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ και ποιος είναι ο στόχος της καμπάνιας;

ΨΗΦΙΑΚΟ MARKETING ΓΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥΣ: Κύκλος 11 Σεμιναρίων με Βέλτιστες Πρακτικές και Εργαλεία Διαχείρισης διαδικτυακής παρουσίας | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR

Το Θέλω Ψυχική Υγεία είναι σαν τον τοίχο στον οποίο κολλάμε χαρτάκια με σημειώσεις που δεν θέλουμε να ξεχάσουμε.

Είναι οι στόχοι που καταγράφουμε ώστε να βρίσκονται πάντοτε, τουλάχιστον στην υπο-αντίληψη μας ή ακόμη καλύτερα, στην «επικαιρότητα» μας ώστε να μας κινητοποιούν!

Υπάρχει όμως μια ακόμη, θεμελιώδης και πιο σημαντική ιδέα πίσω από τη δημιουργία της καμπάνιας «Θέλω Ψυχική Υγεία»: είναι η αναγνώριση πως δεν είμαστε μόνοι σε αυτό που βιώνουμε. Είναι λυτρωτικό να διαπιστώνουμε πως πολλοί ακόμη άνθρωποι βιώνουν παρόμοιες δυσκολίες με αυτές που βιώνουμε εμείς. Όσοι είχαν την ευκαιρία να εμπλακούν σε κάποια ομάδα υποστήριξης, σίγουρα τώρα θα γνέφουν συγκαταβατικά, για το πόσο ενθαρρυντικό, έως θεραπευτικό βίωμα είναι να συνειδητοποιoύμε πως, για παράδειγμα η ταχυκαρδία και η δύσπνοια μιας κρίσης πανικού, έχουν «πανικοβάλλει» πάρα πολλούς ακόμη ανθρώπους!

Ο Carl Rogers, πατέρας της προσωποκεντρικής προσέγγισης στην ψυχοθεραπεία, το είχε πολύ λιτά και εύστοχα διατυπώσει, στην παρακάτω πρόταση: What is most personal is most universal…

Στο ΘΕΛΩ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ, ζητάτε από τους ανθρώπους να στείλουν το μήνυμα τους, συνοδεύοντας το με μια φωτογραφία ή ένα βίντεο. Ανταποκρίνεται ο κόσμος σε αυτή την προτροπή ή αποφεύγει να εκτεθεί;

Μέχρι σήμερα, έχουμε λάβει περισσότερα από «1000 ΘΕΛΩ», μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ καθημερινά, καταφθάνουν δεκάδες νέα ΘΕΛΩ και αυτή η πραγματικότητα, σηματοδοτεί τη διάθεση των ανθρώπων, να εκφράσουν τις ψυχολογικές ανάγκες τους, να δεσμευτούν δημόσια απέναντι στον εαυτό τους αλλά και να δηλώσουν τη συμμετοχή τους στη στήριξη και ευαισθητοποίηση των άλλων.
Από το σύνολο των μηνυμάτων που λαμβάνουμε, περίπου το 60% έρχεται… ασυνόδευτο ή με κάποιο ψευδώνυμο.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως το βίντεο και έπειτα η φωτογραφία (με αυτή τη σειρά), έχουν πολύ πιο επιδραστική «φωνή», τόσο προς τον εαυτό μας, όσο και προς τους άλλους, όμως, για να μείνουμε στην ουσία της καμπάνιας, σημασία έχει το μήνυμα και όχι το περιτύλιγμα. Καλώς λοιπόν να ορίσει το μήνυμα, με όποιο τρόπο κι αν ορίσει.

Υπάρχει κάποιο μήνυμα που έρχεται κατ΄ επανάληψη από τους ανθρώπους που έχουν ανταποκριθεί στην καμπάνια;

Θα αναφέρω 4 μηνύματα τα οποία, με διαφορετικά λόγια, αλλά με ίδιο νόημα, έχουν έρθει πολλές φορές και έχουν επίσης λάβει, τη μεγαλύτερη αλληλεπίδραση από τους αναγνώστες μας:

• Θέλω να νιώθω χαρά και όχι να χρειάζεται να παίρνω, το χάπι της χαράς (Ladose)
• Θέλω να αφήνουμε το στίγμα μας στη ζωή κι όχι να στιγματίζουμε την ψυχική υγεία
• Θέλω να συναντώ τους φόβους μου, μόνη μου και όχι με την παρέα του αγχολυτικού μου
• Θέλω τα τραύματα μας να πάψουν να είναι πηγές ντροπής και να γίνουν αιτίες μοιράσματος. Δεν είμαστε μόνοι μας, δεν είμαστε οι μόνοι!

….και ποιο είναι το μήνυμα που κυριαρχεί μεταξύ των ειδικών ψυχικής υγείας;

Να αναθεωρηθεί… ο αναθεωρημένος κώδικας δεοντολογίας ψυχολόγων.

Η αναθεώρηση του κώδικα δεοντολογίας που έγινε το 2019, αναφέρει μεταξύ άλλων, στο άρθρο 11, ότι: απαγορεύεται η διενέργεια πράξεων ψυχολόγου και γενικά η άσκηση του επαγγέλματος διαδικτυακά, παρά μόνο στους χώρους που προβλέπει η κείμενη νομοθεσία και σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που ορίζονται κάθε φορά.

Είναι προφανές πως πρόκειται για μια αναχρονιστική αντίληψη. Άλλωστε, λίγους μόλις μήνες αργότερα, ήρθε η πανδημία που κατέδειξε την προχειρότητα της συγκεκριμένης αναθεώρησης, μιας και χρειάστηκε να θεσμοθετηθεί, με διευρυμένο μάλιστα τρόπο, η παροχή υπηρεσιών εξ’ αποστάσεως.

Στην τεχνολογική εποχή που ζούμε, το δίχτυ των κοινωνικών σχέσεων, αλλάζει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες και οι εκάστοτε κυβερνήσεις, οφείλουν να βρίσκονται μπροστά από τις εξελίξεις και όχι στο κατώφλι τους, ή αν κρίνω από την παραπάνω αναθεώρηση, εκτός πραγματικότητας!

Είναι αλήθεια αποτελεσματική η online παροχή υπηρεσιών ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής;

Το ζητούμενο είναι να προσαρμοστούμε στις ανάγκες της εποχής. Η Online Συμβουλευτική είναι καλύτερη από τη Μη συμβουλευτική.

Όλες οι νέες έρευνες συγκλίνουν στην άποψη ότι η διαδικτυακή θεραπεία, δεν αποτελεί εμπόδιο στην επίτευξη σχεσιακού - θεραπευτικού βάθους.
Το να είναι κάποιος στο σπίτι, σε ένα άνετο και χαλαρωτικό περιβάλλον, μπορεί να του επιτρέψει να μιλήσει για οδυνηρές εμπειρίες πιο γρήγορα από το να είναι πρόσωπο με πρόσωπο με έναν ψυχολόγο, επιτρέποντας έτσι το χτίσιμο μιας βαθύτερης σύνδεσης.

Μετά τις συνεδρίες, επίσης, το να ξέρεις ότι μπορείς απλά να ξαπλώσεις στο κρεβάτι ή στον καναπέ, βοηθάει ίσως, να αισθανθείς πιο ασφαλής για να εκφράσεις περισσότερο βαθύ υλικό, από αυτή τη μεριά του εαυτού σου, που είναι ακόμη θολή και σκοτεινή.

Κλείνοντας τη συζήτηση μας, ποιο ειναι το σχόλιο σας για το έργο και τη θέση, Υφυπουργού Ψυχικής Υγείας που έχει εδώ και ένα χρόνο δημιουργηθεί από την τρέχουσα κυβέρνηση.

Χωρίς αμφιβολία είναι μια ενέργεια, ενθαρρυντική και στη σωστή κατεύθυνση. Επικοινωνιακά, όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων 20 χρόνων, φλερτάρουν με την ψυχική υγεία, μιας και αυτή αγγίζει ένα πολύ μεγάλο μέρος του γενικού πληθυσμού, άρα και των δυνητικών ψηφοφόρων.

Η τρέχουσα κυβέρνηση, έκανε ένα βήμα παραπάνω, θεσπίζοντας για πρώτη φορά, τη θέση Υφυπουργού Ψυχικής Υγείας.

Ομολογώ πάντως, με κάθε σεβασμό προς την κ.Ράπτη και την επαγγελματική ιδιότητα της, πως θα προτιμούσα να δω στη συγκεκριμένη θέση, όχι έναν ακόμη νομικό, αλλά κάποιον έγκριτο και ενεργό Ειδικό Ψυχικής Υγείας που θα έχει βαθιά γνώση και εμπειρία του αντικειμένου και θα μπορέσει γρήγορα και μεθοδικά, να χαράξει ελιδοφόρες και αποτελεσματικές νέες διαδρομές.

Σε κάθε περίπτωση, με ενδιαφέρον και αγωνία αναμένουμε να δούμε οργανωμένο σχέδιο και εφαρμογή καλών πρακτικών, ευελπιστώντας πως δεν πρόκειται για ένα ακόμη επικοινωνιακό πυροτέχνημα αλλά για μια ουσιαστική προσέγγιση.

Άλλωστε, στην Ψυχική Υγεία, δεν καλούμαστε να ανακαλύψουμε τον τροχό. Υπάρχουν χώρες που έχουν ήδη εφαρμόσει, στην Υγεία και στην Παιδεία, αποτελεσματικές πρακτικές, τις οποίες αρκεί να υιοθετήσουμε. Για παράδειγμα στη Δανία, από τα σχολικά ακόμη χρόνια, τα παιδιά μαθαίνουν να κατανοούν και να υιοθετούν στοιχεία όπως ενσυναίσθηση και ψυχική ανθεκτικότητα.
Μπορείτε να φανταστείτε το μέλλον της κοινωνίας και την ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων, όταν όλοι, από την παιδική ηλικία έχουν συστηματικά γαλουχηθεί, με τις αξίες της κατανόησης του άλλου και της αποδοχής της πραγματικότητας;