5 συνήθειες που μπορούν να βλάψουν την ψυχική υγεία σου

Ακρόαση άρθρου......

Είναι δύσκολο ν' αφήσεις μια ζωή έντονης ρουτίνας, ακόμα κι αν τη μισείς. - Τζων Στάινμπεκ

Συνήθεια. Εκείνη που "γεμίζει" τις μέρες σου επηρεάζοντάς σταδιακά τη ζωή σου. Δύσκολα παρατηρεί κανείς πόσο διαφορετική θα μπορούσε να είναι η ζωή του εάν άλλαζε λίγες συνήθειες, και ακόμη πιο δύσκολα τις αλλάζει.  

Σε έναν κόσμο γεμάτο "εύκολες" και "δύσκολες" αποφάσεις είναι λογικό να επιλέγεις την άνεση.

Είναι στην φύση του ανθρώπου να αποφεύγει τις δύσκολες καταστάσεις, καθώς εκείνες παράγουν στρες και άγχος. Η επιλογή των ανέσεων ναι μεν σου προσφέρει προσωρινή ικανοποίηση, αλλά μπορεί σταδιακά να σου στερήσει περισσότερα απ' όσα αντιλαμβάνεσαι.

Ποιες είναι εκείνες οι ανέσεις που γίνονται καθημερινότητα για τους περισσότερους από εμάς, επιφέροντας βλαβερές επιπτώσεις για την ψυχική (και όχι μόνο) υγείας μας;

Ανεξέλεγκτο και ανούσιο scrolling

Παγκοσμίως, ο μέσος όρος χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κυμαίνεται στις 2 με 3 ώρες , ενώ η νεολαία μπορεί να ξοδέψει και 12 ώρες στο διαδίκτυο!

Στο διαδίκτυο είναι γνωστό πως μπορεί κανείς να βρει διάφορους τρόπους να βελτιώσει την ζωή του. Όταν όμως η χρήση του μετατραπεί σε μια ανεξέλεγκτη ρουτίνα, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.

Πρώτον, κατά τη διάρκεια της περιήγησης μπορεί κανείς να εκτεθεί σε βλαβερό περιεχόμενο. Η αντιπαραγωγική συμπεριφορά των χρηστών, τους ωθεί στην ενεργή ασχολία με τα μέσα. Για παράδειγμα, μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού επιλέγει να αναζητά και να μελετά πληροφορίες σχετιζόμενες με την COVID-19, οι οποίες δημοσιεύονται μαζικώς και ανεξέλεγκτα. Αποτέλεσμα αυτού του είδους πράξεων είναι η έκθεση σε παραπληροφόρηση και οι επαναλαμβανόμενες ειδήσεις που στόχο δεν έχουν την ενημέρωση, αλλά την πρόκληση φόβου, αναστάτωσης, κατάθλιψης, στρες, αβοηθησίας και αγωνίας.

Δεύτερον, όλες εκείνες οι ώρες που χαραμίζονται στην ανούσια χρήση του διαδικτύου, θα μπορούσαν να επενδυθούν σε μια καλύτερη συνήθεια, όπως η άθληση, η μελέτη, η εύρεση νέου χόμπι, κ.α. Κατά μέσο όρο οι χρήστες του διαδικτύου αλλάζουν από τη μια δημοσίευση στην άλλη ανά 19 δευτερόλεπτα και συνεχίζουν για αρκετή ώρα. Αυτό εν μέρει συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλος εκκρίνει ντοπαμίνη μετά από κάθε αλλαγή, ωθώντας το άτομο να συνεχίσει. Το αποτέλεσμα; Πολύς χαμένος χρόνος.

Τρίτον και πολύ σημαντικό, η πρόκληση ανασφάλειας. Κυρίως οι γυναίκες, δέχονται μεγάλη αρνητική επιρροή από τη σύγκριση του εαυτού τους με άτομα που βλέπουν στο διαδίκτυο. Καθ’ αυτόν τον τρόπο, δημιουργούνται ανασφάλειες και σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζεται κατάθλιψη.

Συνεπώς, ισχύει πως η χρήση του διαδικτύου μπορεί να φανεί χρήσιμη, ωστόσο οφείλει να είναι σωστά οριοθετημένη, ώστε να μην ξεφεύγει το άτομο. Η προτεινόμενη διάρκεια είναι 30 λεπτά και θα ήταν καλύτερο να περιλαμβάνει παραγωγικό, δημιουργικό και ευχάριστο περιεχόμενο.

Αναβλητικότητα

Ναι, το είπαμε και το γνωρίζεις. Από φοιτητικές εργασίες έως και την σοβαρή συζήτηση που μπορεί να αποφεύγεις, η αναβλητικότητα είναι ένδειξη κατάθλιψης, άγχους και χαμηλής αυτό-εκτίμησης.

Τους συνηθέστερους λόγους αναβλητικότητας αποτελούν η τελειομανία και ο φόβος για την πιθανότητα αποτυχίας.

Είναι ένας τρόπος να αποφύγει κανείς προσωρινά αρνητικά συναισθήματα, όμως είναι αναπόφευκτη η αρνητική επίδραση που επιφέρει αυτή η συνήθεια όχι μόνο σε ψυχολογικό επίπεδο, αλλά γενικότερα στη ζωή του αναβλητικού ατόμου. Η αθέτηση υποσχέσεων, οι χαμένες προθεσμίες και η αποφυγή ευθυνών πλάθουν την εικόνα ενός αναξιόπιστου και ανεύθυνου ατόμου για τον περίγυρο.

Αναμφίβολα η συνήθεια της αναβλητικότητας δεν ξεπερνιέται εύκολα. Δίνεται η συμβουλή για παρέμβαση ειδικού ψυχικής υγείας, ώστε το άτομο να καταφέρει να δημιουργήσει ένα λειτουργικό πρόγραμμα, το οποίο δε θα δυσκολεύεται να ακολουθήσει.

Συνήθως, προτείνεται η δημιουργία μικρότερων στόχων, ώστε να υλοποιηθούν σταδιακά οι μεγαλύτεροι. Η αποφυγή αντιπερισπασμών είναι κρίσιμο τμήμα της διαδικασίας, ειδικά για όσους πάσχουν από ΔΕΠΥ.

Online Σεμινάριο Αναβλητικότητας: Πως να εκπληρώνουμε τα σημαντικά πράγματα της ζωής μας και να διαχειριζόμαστε τα επείγοντα | Αποκτήστε το σεμινάριο από την πλατφόρμα του Psyversity και παρακολουθήστε από τον υπολογιστή ή το κινητό σας, στον χρόνο που εσείς επιλέγετε.

Πολλή καφεΐνη

Όντας η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη ουσία, η καφεΐνη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των Ελλήνων. Το 84% αναφέρει πως πίνει τουλάχιστον μια κούπα καφέ τη μέρα. Οπότε, για να πίνει τόσος κόσμος καφέ, τι πειράζει να πιείς και εσύ; Δεν πάει έτσι ακριβώς.

Ο καφές σε ελεγχόμενες ποσότητες έχει όντως οφέλη για την ψυχική μας υγεία. Μπορεί να μειώσει το ρίσκο της κατάθλιψης κατά 1/3!

Τονώνει την διάθεση προωθώντας την έκκριση ντοπαμίνης στον οργανισμό και προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο ενέργεια. Φαίνεται μάλιστα, πως η χρόνια κατανάλωση καφεΐνης ενδέχεται να αυξήσει τους υποδοχείς σεροτονίνης, οι οποίοι συμβάλλουν στην ακόμη πιο βελτιωμένη διάθεση και αυξημένη ενέργεια έπειτα από ένα φλιτζάνι καφέ.

Πολύ εύκολα όμως αυτή η συνήθεια μπορεί να φτάσει σε ανεξέλεγκτο σημείο, όπου οι χρήστες καταναλώνουν περισσότερη καφεΐνη απ’ όση θα ήταν ωφέλιμο.

Το άγχος και οι κρίσεις πανικού μπορούν να αυξηθούν όταν φτάσει κανείς σε σημείο να καταναλώνει περισσότερα από 400mg καφεΐνης ημερησίως (περίπου 5 φλιτζάνια).

Δεν είναι ασυνήθιστο να σημειώνονται εναλλαγές διάθεσης, αυξημένη ευερεθιστότητα και ενόχληση όταν κάποιος καταναλώνει πολύ καφέ. Η αυξημένη πίεση που προκαλείται μπορεί να οδηγήσει σε παρορμητικότητα και «απότομη» συμπεριφορά.

Όντως, η καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να μείνει ξύπνιο αργότερα απ’ ότι θα έμενε εάν δεν έπινε καφέ, επειδή καθυστερεί την παραγωγή μελατονίνης, η οποία προκαλεί την υπνηλία. Όμως, η κατανάλωση της ουσίας μπορεί να προκαλέσει στους χρήστες έντονη δυσκολία να ξυπνήσουν το πρωί.

Άτακτος ύπνος

Το φυσικό επόμενο της υπερβολικής χρήσης καφέ είναι αυτό. Ένας ύπνος χωρίς πρόγραμμα, διακεκομμένος, σύντομος ή υπερβολικός

Ο ύπνος είναι τόσο βασικός για τον οργανισμό, όσο το νερό και η τροφή.

Όταν είναι συστηματικά προβληματικός, η ψυχική υγεία είναι σε κίνδυνο. Αυξάνονται σημαντικά τα επίπεδα άγχους, ευερεθιστότητας και κατάθλιψης, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις σημειώνονται αυξημένες αυτοκτονικές διαθέσεις. Επιπλέον, η λήψη αποφάσεων και η συγκέντρωση μετατρέπονται σε δύσκολες αποστολές. Αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης κατακλύζουν του άτομο, καθώς δεν υπάρχει η διάθεση ή η ενέργεια για συναναστροφές.

Έτσι, γίνεται εμφανές πως η καθημερινότητα πλημμυρίζει από ανυπόφορες δοκιμασίες, στις οποίες το άτομο δεν καταφέρνει να βρει ευχαρίστηση, καθώς ο οργανισμός του συνεχώς αναζητά ξεκούραση. Η υπερβολική έκκριση μελανίνης, δεν βοηθάει ορμόνες όπως η ντοπαμίνη να εκκριθούν μέσα στη μέρα και το άτομο δυσκολεύεται να αισθανθεί οτιδήποτε θετικό, γεγονός που έχει αρνητικές επιπτώσεις και σε τομείς όπως η εργασία, η οικογένεια, οι προσωπικές σχέσεις κ.α.

Πως θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα αυτό; Η βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας είναι πολύτιμη, εφόσον οι λόγοι για τους οποίους κάποιος πάσχει από υπερυπνία ή αϋπνία μπορούν να μην είναι άμεσα ορατοί. Ένας ειδικός μπορεί είτε να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή είτε να προτείνει μεθόδους μέσω των οποίων το άτομο μπορεί να βάλει σε τάξη τον ύπνο του.

Συναισθηματική υπερφαγία 

Πεινάω ή βαριέμαι; Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να το αναρωτιέται αυτό; Μήπως έχεις έντονες ή και συχνές λιγούρες για συγκεκριμένα φαγητά;

Η συναισθηματική υπερφαγία είναι ένα «καταφύγιο» που δημιουργούμε για να ξεφύγουμε από δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις όπως το άγχος, η απογοήτευση, ο θυμός, η στενοχώρια, η βαρεμάρα, το πένθος, κ.α. Το κοινό της με τις παραπάνω συνήθειες είναι η έκκριση ντοπαμίνης κατά τη διάρκεια της κατανάλωσης της τροφής, η οποία προκαλεί ένα προσωρινό αίσθημα ευχαρίστησης.

Συνήθως, η τροφή που επιλέγεται είναι ανθυγιεινή και η ποσότητα μεγάλη. Μετά όμως, δεν σπανίζει να αισθάνεται κανείς τύψεις που έφαγε αυτό το γεύμα σε μια μεγαλύτερη ποσότητα από εκείνη που θα έπρεπε.

Αποτελεσματικοί τρόποι για να σταματήσει κανείς την συναισθηματική υπερφαγία είναι να καταλάβει πρωτίστως το αρνητικό συναίσθημα που τον κυριεύει εκείνη τη στιγμή και τον ωθεί να φάει. Με τη συνειδητοποίηση αυτή ίσως μπορέσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του και να συνειδητοποιήσει πως δεν πεινάει όντως και πως δεν χρειάζεται το γεύμα για να νιώσει καλύτερα.

Επιπλέον, προτείνεται να αδειάσει το σπίτι του από πειρασμούς και ανθυγιεινές τροφές στις οποίες μπορεί να καταφύγει σε μια στιγμή αδυναμίας. Τέλος, το να έχει ετοιμάσει κανείς από πριν το φαγητό του (το γνωστό meal prepping) μπορεί να βοηθήσει πολύ στην καταπολέμηση της έντονης λιγούρας, κατά την οποία συνήθως το άτομο θα έπαιρνε μια πιο «βολική» απόφαση αντί για μια υγιεινή.