Θεραπεύοντας το εσωτερικό μας παιδί

Ακρόαση άρθρου......

Η Marie-France και ο Emmanuel Ballet de Conquereaumont το 1990 δημιούργησαν τις ομάδες Coeur d'enfant (Παιδική ψυχή). Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος στόχευε στην επανασύνδεση με το εσωτερικό μας παιδί.

Την εποχή εκείνη, η ιδέα του παιδιού μέσα μας φαινόταν αλλόκοτη ή, ακόμη χειρότερα, παιδαριώδης και οπισθοδρομική.

Σήμερα, μελέτες των νευροεπιστημών έρχονται να επιβεβαιώσουν τη σπουδαιότητα και την αποτελεσματικότητα αυτής της ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης.

Ο συμβολισμός του εσωτερικού μας παιδιού

Ορισμένα δίκτυα νευρώνων του ανθρώπινου εγκεφάλου έχουν μια συναισθηματική, διαισθητική, συμβολική, φανταστική λειτουργία, πέρα από το χρόνο και τον τόπο. Η αληγορία του εσωτερικού μας παιδιού κινητοποιεί αυτά τα δίκτυα και βοηθά να επαναφέρουμε πολλά χαρακτηριστικά από το χαμένο δυναμικό της παιδικής ηλικίας.

Το εσωτερικό μας παιδί συμβολίζει τις βασικες ανάγκες και τις δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου. Αναπαριστά τον πραγματικό και αυθεντικό εαυτό όπως εκφράζεται με φυσικό τρόπο (δημιουργικό παιδί) ή γνωρίζοντας δυσκολίες και περιορισμούς (πληγωμένο παιδί).

Η έννοια του εσωτερικού μας παιδιού βασίζεται στις εργασίες του Ελβετού ψυχιάτρου Carl Gustav Jung πάνω στο «θεϊκό παιδί». Ο Jung γράφει χαρακτηριστικά: «Ο πιο μικρός μέσα σου είναι η πηγή της σωτηρίας σου».

Το προσαρμοσμένο παιδί

Σήμερα, τόσο στις έρευνες που διενεργούμε όσο και στην πράξη, διαχωρίζουμε το προσαρμοσμένο παιδί (το προσωπείο, η μάσκα που δεν αφήνει να φαίνεται το εσωτερικό μας παιδί και αφορά όλες τις στρατηγικές επιβίωσης και προσαρμογής που υιοθετούνται από πολύ μικρή ηλικία) από το εσωτερικό μας παιδί. Αυτή η διάκριση καθιστά πιο λειτουργικές τις διεργασίες με στόχο την ψυχική αποκατάσταση.

Ψευδής εαυτός

Το προσαρμοσμένο παιδί είναι ένας ψευδής εαυτός (πλασματική, εικονική ταυτότητα, η πλέον μη αυθεντική πλευρά της προσωπικότητας, η οποία κυριαρχείται μυστικά από το προσαρμοσμένο παιδί) που μολύνει τον ενήλικο. Το εσωτερικό μας παιδί καλεί τον καθένα να εκφράσει τα φυσικά χαρακτηριστικά του, όπως και τη δημιουργικότητα, την αγάπη, τον αυθορμητισμό, τη χαρά, την ελευθερία, το παιχνίδι, την ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων... Το πληγωμένο εσωτερικό μας παιδί είναι το μικρό εύθραυστο και φοβισμένο ον που ζει εξόριστο στη ψυχή του καθενός. Προτρέπει τον ενήλικο να έχει συμπόνοια και συμπάθεια για τον εαυτό του. Οι περισσότεροι υπόγειοι φόβοι είναι αυτοί του προσαρμοσμένου παιδιού που καταλαμβάνει πολύ χώρο και κάνει το εσωτερικό μας παιδί να ασφυκτιά.

Test: Δείτε ποια είναι η σχέση σας με το εσωτερικό σας παιδί

Εδώ, παρατίθενται μερικές φράσεις στις οποίες απαντάτε με «ναι» ή «όχι», χωρίς να πολυσκεφτείτε. Αν αμφιταλαντεύεστε, διαλέξτε την απάντηση που σας έρχεται πρώτη στο μυαλό.

• Αισθάνομαι φόβο ή αγωνία απέναντι σε κάτι καινούριο.
• Επιζητώ να αρέσω στους άλλους.
• Βρίσκομαι διαρκώς σε σύγκρουση με άλλα άτομα.
• Αποφεύγω όσο γίνεται περισσότερο τις συγκρούσεις.
• Στο χώρο όπου ζω, κρατάω τα πάντα και δεν πετώ τίποτα.
• Έχω μανία με την τάξη και την καθαριότητα.
• Συχνά αισθάνομαι ότι δεν αίρομαι στο ύψος των περιστάσεων.
• Έχω την τάση να θέλω να αποδείξω στους άλλους ότι αξίζω.
• Φοβάμαι τους ανθρώπους και προτιμώ να είμαι μόνος/η.
• Δε μου αρέσει να είμαι μόνος/η και έχω ανάγκη από ανθρώπους γύρω μου.
• Φοβάμαι μη με εγκαταλέιψουν.
• Δε ξέρω (ή ξέρω πολύ λίγο) ποιες είναι οι ανάγκες μου.
• Έχω δυσκολία να αποφασίζω, να κάνω επιλογές.
• Είμαι πολύ ανήσυχος/η.
• Λέω, πολύ συχνά, ναι.
• Λέω, πολύ συχνά, όχι.
• Φοβάμαι να εκφράσω τα συναισθήματα μου.
• Θέλω να είμαι όσο γίνεται περισσότερο ανταγωνιστικός/ή.
• Φοβάμαι να σφάλλω, να κάνω κάποιο λάθος.
• Περνώ πολλή ώρα αναλύοντας αυτά που λένε οι άλλοι.
• Λέω συνεχώς ψέματα, ακόμη και για ασήμαντα πράγματα.
• Φοβάμαι τους αυταρχικούς ανθρώπους.
• Δεν αντέχω τους αυταρχικούς ανθρώπους και συγκρούομαι μαζί τους.
• Συχνά ντρέπομαι για τον εαυτό μου, για τις σκέψεις μου ή για τα συναισθήματά μου.

Αν απαντήσατε με «ναι» σε πέντε (ή περισσότερες) φράσεις, το άρθρο αυτό απευθύνεται ειδικά σε εσάς. Η συμπεριφορά σας υπαγορεύεται από φόβους που δεν συνειδητοποείτε αναγκαστικά. Το εσωτερικό σας παιδί βρίσκεται εδώ και πάρα πολύ καιρό στην εξορία. Μην ανησυχείτε. Έτσι είναι οι περισσότεροι άνθρωποι. Θα ανακαλύψετε πώς να ξεπεράσετε τους φόβους σας και να φροντίσετε το παιδί που υπάρχει μέσα σας.

Ανακαλύπτοντας το εσωτερικό μας παιδί

Ας πούμε καταρχάς ότι είναι δύσκολο να επανασυνδεθεί κάποιος με το πληγωμένο εσωτερικό του παιδί. Γνωρίζουμε ότι αυτό το παιδί έχει υποφέρει και εμείς προτιμούμε να ξεχάσουμε όλες τις εμπειρίες που μας πλήγωσαν στο παρελθόν. Ακόμη, αισθανόμαστε τρομερά ανήμποροι μπροστά σε αυτό το παιδί. Η Ναταλία θυμάται την πρώτη συνάντηση με την εσωτερική της έφηβη των δεκατριών ετών: «Εγώ, η ενήλικη, δεν ήξερα τι να κάνω μπροστά σε αυτή την έφηβη που δε δεχόταν εύκολα να την πλησιάσω. Δεν ήθελε να την πάρω στην αγκαλιά μου. Δε γνώριζε αυτή την κίνηση. Τα είχα εντελώς χαμένα. Τελικά, αποφάσισα απλώς να την ακούσω και να της πω ότι ήξερα και καταλάβαινα τι είχε βιώσει». Αυτό είναι το μεγάλο δράμα κάθε ενηλίκου. Καθένας χτίζει ένα τοίχος για να προστατευθεί από τον παιδικό του πόνο.

Από την παιδική ηλικία, το ανθρώπινο μυαλό, από τη φύση του, απορροφά τα πάντα και είναι ευαίσθητο. Προκειμένου να συνεχίσει την ανάπτυξή του, το παιδί δεν έχει άλλη επιλογή από το να προσαρμοστεί και να καταστείλει ορισμένα συναισθήματα.

Συμμορφώνεται με την εικόνα που οι γονείς του έχουν για εκείνο, ώστε να δεχτεί τις φροντίδες τους και να αισθανθεί ότι το αγαπούν. Απωθεί ένα μέρος από τα δεινά του. Μαθαίνει να φοβάται και να καταστέλλει τον πόνο και τους φόβους του. Ακόμη και αν τα παιδικά συναισθήματα επανεμφανιστούν, θα δυσκολευτούν πολύ να επιβληθούν απέναντί στους μηχανισμούς επιβίωσης που έχουν πρόωρα αποκτηθεί.

Ο φόβος μήπως ξαναζήσουμε αυτά που υποφέραμε ως παιδιά

Ο φόβος να ξαναζήσουμε τον παιδικό πόνο είναι κατακλυσμιαίος και αποκομμένος από τη φυσική ενσυναίσθηση, αυτή την ικανότητα να μπούμε στη θέση του άλλου. Αυτή η ενσυναίσθηση είναι απαραίτητη για να δημιουργηθεί ξανά μια υγιής σχέση ανάμεσα στον ενήλικο και το εσωτερικό του παιδί.

Κλείστε τα μάτια σας και φανταστείτε τώρα ένα πολύ μικρό παιδί εντελώς χαμένο, να κάθεται στην άκρη του δρόμου. Είναι μπροστά σας. Κλαίει. Μην προσπαθείτε να μάθετε γιατί. Μην αναρωτιέστε πώς θα μπορούσατε να το παρηγορήσετε. Δεν χρειάζεται ούτε το ένα ούτε το άλλο. Πείτε του μόνο αυτά τα λόγια: Μπορώ να νιώσω αυτό που νιώθεις. Ο πόνος σου είναι δικαιολογημένος και μπορείς να μου τον εμπιστευτείς. Βρίσκομαι εδώ, δίπλα σου, για να σε ακούσω με προσοχή. Μπορείς να μου τα πεις όλα. Σε αφήνω να εκφράσεις τα συναισθήματά σου. Έχεις δικαίωμα να είσαι λυπημένος/η, να θυμώνεις ή να φοβάσαι. Γυρίζουμε και οι δυο μαζί στο σπίτι.

Αυτές οι φράσεις θα δημιουργήσουν την ενσυναίσθηση για το εσωτερικό σας παιδί. Είναι ένα ουσιαστικό βήμα για να δεχτείτε αυτά που υποφέρατε ως παιδί. Κάθε ενήλικος είναι σε θέση να ξεπεράσει την αρχική οδύνη του, αυτή του παιδιού που έχει μέσα του. Η ενσυναίσθηση απέναντι στον ίδιο τον εαυτό είναι ένα σημαντικό κλειδί για να ξεπεραστούν οι φόβοι του.

Το φοβισμένο εσωτερικό μας παιδί

Οι φόβοι υπάρχουν για να καλύψουν τον μη εκφρασμένο, τον αγνοημένο, τον ξεχασμένο πόνο. Εμποδίζουν αυτόν που δεν είναι έτοιμος, να αγκαλιάσει και να αγαπήσει το εξόριστο και πληγωμένο εσωτερικό του παιδί που λιώνει για αγάπη.

Αυτό το πληγωμένο παιδί ελπίζει να έχει κάποιον που θα ακούσει προσεκτικά τους πόνους του και θα του προσφέρει μια αγκαλιά που θα το καθησυχάσει. Φοβάται ότι δε θα μπορέσει ποτέ να γυρίσει σπίτι. Μερικοί αγνοούν ότι η αυτοπεποίθηση και η πίστη στη ζωή καλλιεργούνται μέσα από τη σχέση με το εσωτερικό μας παιδί. Αυτή η ενδοπροσωπική επικοινωνία πρέπει να επινοηθεί από τον καθένα. Ανθίζει πλήρως μέσα στον συμβολισμό, τη ζωγραφική και την αυθόρμητη γραφή.

Όσο περισσότερο αποφεύγουμε τα παιδικά μας χρόνια, τόσο πειρσσότερο το προσαρμοσμένο παιδί ασκεί πάνω στον ενήλικο έναν άκαμπτο έλεγχο. Πάρα πολλές δυστυχίες, καταστροφικές σχέσεις προκύπτουν από την άρνηση να δούμε το εσωτερικό μας παιδί, τις πληγές του, τον πόνο του και τις ξεχασμένες ανάγκες του. Είναι φυσικό να είναι φοβισμένο το εσωτερικό μας παιδί. Είναι μόνο του και εγκαταλελειμμένο. Σας χρειάζεται. Έχετε τη δύναμη να το καθησυχάσετε, είστε αρκετά δυνατοί για να το αγαπήσετε έτσι όπως είναι.

Η επανασύνδεση με το εξόριστο εσωτερικό μας παιδί

Με την ανάληψη της ευθύνης αυτών που συναισθανόμαστε και παίροντας το μέρος του παιδιού που υπάρχει μέσα μας, ξυπνάμε το δημιουργικό δυναμικό μας και ανοιγόμαστε προς εμπιερίες που ομορφαίνουν τη ζωή μας. Το εσωτερικό μας παιδί ενσαρκώνει μια ικανότηα ζωογόνησης (ενδυνάμωσης, ενίσχυσης του δυναμικού της ζωής, η οποία καλλιεργείται στη συνείδηση, την αίσθηση και τη χαρά της ζωής που κυκλοφορεί μέσα μας) και ύπαρξης, την οποία, σε μεγάλο βαθμό, ο ενήλικος έχει χάσει. Αυτό το παιδί έχει ανάγκη να αναπτυχθεί πλήρως. Για να μεγαλώσει έχει ανάγκη από έναν νέο γονέα που θα καλύψει τις ελλείψεις των βιολογικών γονιών του.

Η κηδεμονία του ίδιου μας του εαυτού είναι να μάθουμε να φροντίζουμε και να δείχνουμε στοργή στο εσωτερικό μας παιδί. Όσο περισσότερο αγαπώ το εσωτερικό μου παιδί, τόσο περισσότερο με αγαπά σε αντάλλαγμα, η ζωή.

Πώς να γίνω ο γονέας του εσωτερικού μου παιδιού

Το να γίνει κάποιος καλός γονέας για τον ίδιο του τον εαυτό, απαιτεί να ακούει τον εσωτερικό του πιλότο (το πνευματικό κέντρο κάθε ανθρώπου, πέρα από κάθε εξωτερική επιρροή). Είναι δύσκολο να ακούσει τη φωνή του μέσα στον ορυμαγδό που επικρατεί στον νου του. Η απόσυρση στον εαυτό διευκολύνει να ακουστεί αυτός ο δραστήριος και συμπονετικός καθοδηγητής. Οι εργασίες των Αμερικανών ψυχολόγων Malcolm Owen Slavin και Daniel Kriegman επιβεβαίωσαν, ότι από την παιδική ηλικία, ο αληθινός εαυτός κρύβεται εν μέρει, προκειμένου να διαφυλάξει τις πραγματικές ανάγκες και τις δημιουργικές δυνάμεις του ατόμου, όταν αυτές δεν μπορούν να εκφραστούν.

Το παιδί εξαρτάται από τους άλλους και προσαρμόζεται προκειμένου να έχει τη συναισθηματική τροφή που είναι αναγκαία για την ανάπτυξή του, ακόμη και αν αυτή η τροφή είναι φτωσή και συνοδεύεται από κακομεταχείριση. Η απόκρυψη του αληθινού εαυτού διαιωνίζεται στην ενήλικη ζωή, όσο το άτομο παραμένει αγκριστρωμένο στα γονικά του πρόσωπα, ελπίζοντας κρυφά ότι μια μέρα θα πάρει αυτό που τόσο του έλειψε. Η απατηλή ιδέα ότι όλα θα διορθωθούν από τους γονείς του, συντηρεί στον καθένα ένα συναισθημαιτκό κράμα φτιαγμένο από φόβο, θυμό και θλίψη.

Το παιδί διαθέτει ένα μυαλό ευαίσθητο που απορροφά τα πάντα. Για να συνεχίσει την ανάπτυξή του, δεν έχει άλλη επιλογή από το να καταπνίξει αυτά που αισθάνεται ώστε να βρίσκεται σε συμφωνία με την εικόνα που οι γονείς του έχουν γι' αυτό. Μαθαίνει να απωθεί τον πόνο και τους φόβους του. Ενήλικος πλέον, όταν τα παιδικά του συναισθήματα επανεμφανίζονται, ενεργοποιούνται εκ νέου και οι στρατηγικές επιβίωσης που είχαν πρώιμα αποκτηθεί. Ως εκ τούτου, το να γίνει κάποιος καλός γονέας για τον ίδιο του τον εαυτό δεν είναι κάτι ενστικτώδες.

Ο καλός γονέας ακούει τις ανάγκες του αληθινού εαυτού

Ο καλός γονέας για τον ίδιο τον εαυτό συναισθάνεται κα φροντίζει στοργικά για τις ανάγκες του αληθινού Εαυτού. Αυτό είναι βασικό βήμα για να έχει κάποιος πιο σωστές και ικανοποιητικές σχέσεις. Η Lucia Capacchione γράφει χαρακτηριστικά: «Σήμερα είναι παραδεκτό ότι να κατευθύνουμε όλη μας την προσοχή και την αγάπη (δηλαδή του γονιού που φροντίζει) στους άλλους, σε βάρος του εαυτού μας, μας σπρώχνει να έχουμε σχέσεις συν-εξάρτησης». Η συν-εξάρτηση είναι ένα σύνολο ακατάλληλων συμπεριφορών (να θέλω να αλλάξω τον άλλον, να αγνοώ τις δικές μου ανάγκες, να αναλαμβάνω ρόλο σωτήρα, κ.λπ.) μέσα σε μια σχέση με ένα εξαρτώμενο άτομο.

Το θεμελιώδες τραύμα της παιδικής ηλικίας

Το εξόριστο εσωτερικό μας παιδί ζει έγκλειστο σε ένα μακρινό παρελθόν. Απομονωμένο, έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στον άλλον. Ο φόβος του άλλου είναι μια ασπίδα που κρύβει ένα θεμελιώδες τραύμα της παιδικής ηλικίας, την έλλειψη αγάπης! Αυτή η πανανθρώπινη πληγή σπάνια αναγνωρίζεται και η απώθησή της δηλητηριάζει τις σχέσεις. Κάθε φορά που ένα παιδί δεν θεωρείται ως πρόσωπο, με δικαιώματα και προνόμια, αισθάνεται μια στέρηση αγάπης και μεγαλώνει με τον ασυνείδητο φόβο του άλλου.

Ο φόβος του να μην αγαπηθούμε

Πολλοί ενήλικοι εξακολουθούν να αντιδρούν με βάση αυτόν τον φόβο. Φοβούνται μήπως δεν πάρουν αυτό που στερήθηκαν όταν ήταν παιδιά: την αγάπη, την υπόληψη, την προσοχή, μερικές φορές μια απλή απάντηση σε αυτά που ζητούν κ.λπ. Η συμπεριφορά τους και οι απαιτήσεις τους απέναντι στον άλλον προδίδουν την αδυναμία τους να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Κάποια γυναίκα, αδυνατώντας να καθησυχάσει τους φόβους της, απαιτεί από τον σύζυγό της να της τηλεφωνεί πολλές φορές μέσα στη μέρα. Κάποιος άντρας, συνεχώς μέσα στο τρέξιμο και στη βιασύνη, ζει πορευόμενος με εκατό χιλιόμετρα την ώρα για να ξεφύγει από την αίσθηση του κενού που τον πνίγει. Πίσω από αυτές τις συμπεριφορές κρύβονται πραγματικές ανάγκες. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες; Επειδή, πολύ συχνά, έχουμε τον φόβο για το πώς θα μας κρίνουν, τι θα πουν για μας.

Ό,τι κάνω, το κάνω πρώτα απ' όλα για τον εαυτό μου. Αν ακούω το εσωτερικό μου παιδί και δεν έχω καμία απαίτηση από τον άλλον, συμβάλλω στη ζωογόνηση και στις υγιείς σχέσεις. Μπορώ να μοιραστώ τις ανάγκες μου και να ακούσω τις ανάγκες των άλλων. Αν υπακούσω στο προσαρμοσμένο παιδί μέσα μου, που διεκδικεί να πάρει αυτό που θέλει από εξωτερικούς παράγοντες, τότε τροφοδοτώ το φόβο και τη βία στη σχέση με τον εαυτό μου και με τους άλλους.

Διαβάστε επίσης στην Πύλη μας το άρθρο Τι σημαίνει να αγαπάς τον εαυτό σου; (περιλαμβάνεται σχετικό test)

Η συμφιλίωση με το εσωτερικό μας παιδί

Ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος συμφιλιώνεται με το παιδί μέσα του. Για να συγκεκριμενοποιήσει τη ζωή του, κανείς δεν μπορεί να αποφύγει, κι ούτε χρειάζεται, τη συνάντηση με το παιδί που ήταν. Το εσωτερικό μας παιδί έχει δύο αδιαχώριστες όψεις. Το θλιμμένο και εξόριστο παιδί επιτρέπει να ξπεράσουμε τον πόνο που συνδέεται με τη ζωή, ενώ το ελεύθερο και δημιουργικό παιδί προσφέρει τις έμφυτες δυνάμεις του. Είναι το ίδιο ον. Αν το ακούσετε προσεκτικά, σας ψυθιρίζει: «Είμαι πάντα εδώ». Είναι καιρός να το καλωσορίσετε, να το κρατήσετε στην αγκαλιά σας, να πάρετε το μέρος του και να το αγαπάτε σε όλες τις περιστάσεις. Πρόκειται για μία μοναδική εμπειρία, βαθύτατα ανθρώπινη, σπαρμένη από ταπεινοφροσύνη, αγάπη και συμπόνια.

Το εσωτερικό μας παιδί είναι μια απτή πραγματικότητα, η ενθύμηση και η ζωογόνηση του μικρού ανθρώπινου όντος που υπάρχει μέσα μας. Όσο περισσότερο τροφοδοτείται ο δεσμός μαζί του, τόσο πιο αισθητός γίνεται. Ένας ενήλικος που ολοκληρώνεται λάμπει γιατί έχει την καρδιά ενός αιώνιου παιδιού που ενθουσιάζεται και χαίρεται.

Το εσωτερικό σας παιδί είναι εκεί, στην καρδιά της ύπαρξής σας. Χρειάζεται έναν καλό γονέα που να του δίνει την πρώτη θέση. Λαχταρά εσάς και την αγάπη σας. Όπως τονίζει η Alice Miller, ο καθένας έχει ανάγκη να βιώσει την αγάπη για το παιδί που έχει μέσα του, διαφορετικά δε θα μάθει ποτέ στη ζωή του τι σημαίνει η λέξη «αγαπώ».

Κι όπως είπε κι ο Carl Jung: Το Εγώ τελικά καταθέτει τα όπλα μπροστά στον αυθεντικό Εαυτό όχι επειδή δεν μπορεί πλέον να επιβάλλει τη θέλησή του, αλλά αντίθετα, επειδή αναγνωρίζει ότι εκεί βρίσκεται η πηγή της ευτυχίας του.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Νίκησε το φόβο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.