Πώς η κουλτούρα μας καταστρέφει ΑΔΙΚΑ τις σχέσεις μας (και τι να κάνεις γι αυτό)

Ακρόαση άρθρου......

Η Δυτική κοινωνία έχει χτιστεί πάνω στο μοντέλο του Αmerican Dream (Αμερικάνικο Όνειρο). Να ζήσουμε το όνειρο. Στον τομέα των σχέσεων όμως αυτό οδηγεί σε εφιάλτη.

Τι ήσουν στην προηγούμενη ζωή σου;

Όπως ανέφερα σε προηγούμενο άρθρο, η επιταγή της πυραμίδας του Maslow ότι ο τελικός σκοπός του ανθρώπου είναι η αυτοπραγμάτωση, μπορεί εύκολα να μας κάνει να νιώσουμε Υπαρξιακή Ενοχή, την αίσθηση ότι χαραμίζουμε τη ζωή μας.

Όπως εξήγησα, για να νιώθουμε ότι εκπληρώνουμε το δυναμικό μας, πρέπει να κάνουμε κάτι το μεγαλειώδες. Κανείς δε θεωρεί μέσα του πως αν ζει μια κοινωνικά μέτρια ζωή, τότε εκπληρώνει το δυναμικό του.

Αν ρωτήσεις σε κάποιον που πιστεύει σε προηγούμενες ζωές: «Τι ήσουν στην προηγούμενη ζωή σου;» θα ήταν είτε βασιλιάς, είτε πολεμιστής, είτε ιερέας, είτε ένα σημαντικό πρόσωπο. Κανείς δεν ήταν αγρότης, ναυτικός, έμπορος ή δούλος (τα οποία στατιστικά είναι μάλλον τα πιο πιθανά να ήσουν αν ακολουθήσεις δημογραφικά χαρακτηριστικά των προηγούμενων αιώνων). Άραγε (σύμφωνα με τη λογική όσων υποστηρίζουν τις προηγούμενες ζωές) όλοι αυτοί δεν μετενσαρκώθηκαν;

Χωρίς να πω ότι πιστεύω σε προηγούμενες ζωές, το αναφέρω γιατί θεωρώ ότι δείχνει την ανάγκη μας να είμαστε κάτι το ξεχωριστό. Όπως λοιπόν υποσυνείδητα θέλουν να ήταν κάτι ξεχωριστό στην προηγούμενη ζωή τους όσοι πιστεύουν στις προηγούμενες ζωές, έτσι κι εμείς θεωρούμε πως το «δυναμικό» μας είναι κάτι το ξεχωριστό όταν σκεφτόμαστε την παρούσα μας ζωή.

Ρομαντισμος + «Δυναμικό» = Καταστροφή

Στον τομέα των σχέσεων, η κουλτούρα του «δυναμικού» ενώνει τις δυνάμεις της με το κίνημα του ρομαντισμού και η καταστροφή για τις σχέσεις είναι ολοκληρωτική.

Όπως έχουμε ιδέες μεγαλείου για τον εαυτό μας και τη ζωή μας, έτσι έχουμε ιδέες μεγαλείου και για τις σχέσεις μας, οι οποίες προκύπτουν από το κίνημα του ρομαντισμού. Σε μια όμορφη σχέση, θα έπρεπε να γουστάρουμε τον σύντροφό μας, να μας έλκει ερωτικά πάντα και να υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός, επικοινωνία και μοίρασμα, να καταλαβαινόμαστε χωρίς να μιλάμε και να βρούμε το άλλο μας μισό. Μα, τι ωραία που ακούγονται όλα αυτά…

Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από τις σχέσεις. Όμως στον πραγματικό κόσμο οι σχέσεις είναι πάρα πολύ δύσκολες. Απλά κοιτάξτε γύρω σας.

Πόσες καλές σχέσεις πιστεύετε ότι ξέρετε (όπως φαντάζεστε τις καλές σχέσεις); Τι συμβαίνει άραγε σε αυτές τις σχέσεις που ξέρετε όταν κλείνουν οι πόρτες και το ζευγάρι μένει μόνο του; Καταλαβαίνετε τι εννοώ…

Εμείς δυστυχώς όμως θέλουμε να εκπληρώσουμε το «δυναμικό» μας και έτσι, ενώ είναι πιθανό να είμαστε σε μια σχέση με την οποία είμαστε σε γενικές γραμμές ευχαριστημένοι, αναρωτιόμαστε: «Τώρα αυτό είναι; Με αυτόν τον άνθρωπο θα μείνω; Δε θα ξανακάνω έρωτα με κάποιον άλλον; Δε με καταλαβαίνει πολλές φορές. Μαλώνουμε συχνά και διαφωνούμε. Έχει τόσες ιδιοτροπίες. Μήπως υπάρχει και καλύτερα;»

Η κουλτούρα του «δυναμικού», μας βάζει στο πλαίσιο σκέψης να αμφισβητούμε τις επιλογές μας και να φαντασιωνόμαστε κάτι καλύτερο. Αυτό έχει δυο καταστροφικές συνέπειες:

1. Δεν ευχαριστιόμαστε την καλούτσικη σχέση μας γιατί πάντα κοιτάζουμε με μισό μάτι εκτός.
2. Δεν βάζουμε την απαιτούμενη προσπάθεια που μια σχέση χρειάζεται για να παραμείνει υγιής, ή τη βάζουμε με μισή καρδιά, καταδικάζοντας τη σχέση να μαραζώσει.

Είναι ένας φαύλος κύκλος. Δεν είμαστε σίγουροι αν αυτή η σχέση ανταποκρίνεται στο «δυναμικό» μας οπότε δεν προσπαθούμε γι αυτή. Όσο δεν προσπαθούμε γι αυτή η σχέση αναγκαστικά χειροτερεύει, οπότε είναι ακόμα πιο απίθανο να μοιάζει με τη σχέση που φαντασιωνόμαστε ότι αντιστοιχεί με το δυναμικό μας. Οπότε προσπαθούμε λιγότερο, κ.ο.κ...

Φωτογραφίες και πόστερ

Σε μια έρευνα είπανε σε φοιτητές του Harvard να βγάλουν όσες φωτογραφίες ήθελαν και μετά να διαλέξουν μια από αυτές για να πάει σε ένα «ειδικό» εργαστήριο στο Λονδίνο για εκτύπωση και να τους τη φέρουν σε πόστερ.

Στους μισούς τους είπαν πως αν ήθελαν, μπορούσαν να αλλάξουν γνώμη μέχρι την τελευταία μέρα και να διαλέξουν μια άλλη φωτογραφία.

Σκέψου μια στιγμή: Σε ποιο γκρουπ θα ήθελες να είσαι; Σε αυτούς που είχαν δικαίωμα να αλλάξουν γνώμη ή σε αυτούς που δεν είχαν; Διάλεξες;

Όταν ήρθαν τα πόστερ μετά από δυο εβδομάδες, τελικά κανείς δεν είχε αλλάξει γνώμη. Όταν τους ρώτησαν όμως, πόσο τους άρεσε το πόστερ, όσοι ανήκαν στην ομάδα που είχαν δικαίωμα να αλλάξουν γνώμη, είπαν ότι τους άρεσε λιγότερο από όσο είπαν όσοι ήταν στην άλλη ομάδα.

Το γεγονός ότι είχαν δικαίωμα να αλλάξουν γνώμη τους έκανε να αμφιταλαντεύονται και να έχουν αμφιβολίες μέχρι τελευταία στιγμή για την αρχική τους επιλογή. Σαν αποτέλεσμα, τους άρεσε λιγότερο.

Το ίδιο και με τη σχέση σου. Αν οι σκέψεις του «δυναμικού» σου σε κάνουν να πιστεύεις ότι θα μπορούσες να βρεις και καλύτερα (ή ότι θα έπρεπε να ζεις κάτι άλλο), αυτό σε κάνει να αμφισβητείς μέσα σου τον σύντροφό σου. Και αυτή ακριβώς η αμφισβήτηση μπορεί να ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το ότι δεν λαμβάνεις ευχαρίστηση από τη σχέση σου.

Δυστυχώς στη σημερινή εποχή με την ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των εφαρμογών γνωριμιών φαντάζει εύκολο στο μυαλό κάποιου ότι μια άλλη επιλογή θα μπορούσε να είναι καλύτερη.

Είναι ένδειξη μεγάλης συναισθηματικής ωριμότητας να αποδεχθεί κανείς ότι όσο καλή και αν φαντάζει μια άλλη επιλογή συντρόφου, είναι μόνο θέμα χρόνου πριν τα θέματα του νέου ανθρώπου κάνουν την εμφάνισή τους στη σχέση. Γιατί όλοι οι άνθρωποι έχουμε θέματα. Θα έχει και ο καινούριος.

Τον εαυτό μας τον κουβαλάμε παντού και οι άλλοι τον δικό τους.

Τι να κάνεις

Εάν είσαι σε μια σχέση που σου αρέσει, αλλά δεν τρελαίνεσαι κιόλας, τότε η λύση ίσως να μην είναι να την αλλάξεις με κάποια άλλη με την ελπίδα ότι θα είναι καλύτερη και θα εκπληρώσεις το «δυναμικό» σου.

Αντιθέτως, η απάντηση ίσως να είναι αντί να μην μπεις στη διαδικασία εσωτερικής αμφισβήτησης της σχέσης, να εστιάσεις εκεί. Κάνε ό,τι μπορείς για να δουλέψει, γνωρίζοντας τις ρεαλιστικές δυσκολίες κάθε σχέσης. Αυτό θα ανεβάσει την αξία της σχέσης στα μάτια σου.

Όπως περιγράφω αναλυτικά στο βιβλίο μου Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής, η προσπάθεια που επενδύουμε σε ένα πράγμα, ανεβάζει την αξία αυτού του πράγματος στα μάτια μας. Όσο πιο ακριβό είναι ένα μπλουζάκι (μεγαλύτερος κόπος για να το αποκτήσουμε) τόσο περισσότερο τείνει να μας αρέσει (ακόμα και αν δεν είναι η καλύτερη επιλογή.

Αντί να ψάχνεις πώς να φύγεις, κάνε το ανάποδο. Δες πώς μπορείς να μπεις πιο βαθιά στη σχέση. Αφιέρωσε το χρόνο σου σε αυτή. Σκέψου πώς μπορείτε να τη δουλέψετε. Αυτό θα έχει τρεις συνέπειες:

1. Η ειλικρινής προσπάθεια θα κάνει τη σχέση πιο πολύτιμη στα μάτια σου, έτσι θα θέλεις να τη φροντίσεις όσο γίνεται. Αυτό σημαίνει πως θα απολαμβάνεις την προσπάθεια. Θα το βιώνεις θετικά γιατί θα έχει νόημα και θα είναι σημαντικό για σένα.
2. Θα είναι πιο πιθανό να τα καταφέρεις να δουλέψει.
3. Αν εν τέλει δε δουλέψει, τότε θα μπορείς να φύγεις με τη συνείδησή σου ήσυχη, πως έκανες ό,τι μπορούσες και θα είσαι έτοιμος για ό,τι άλλο έρθει. Θα είναι πολύ πιο πιθανό να μην μετανιώσεις για το ότι έφυγες μετά.

Αν μένεις στη σχέση και διαρκώς ρίχνεις κλεφτές ματιές εκτός και αυτό έχει τρεις συνέπειες:

1. Δε θα περνάς καλά όσο θα παραμένεις μέσα στη σχέση. Ίσως να νιώθεις εγκλωβισμένος. Θα νιώθεις συνεχώς αμφιθυμία για το αν πρέπει να συνεχίσεις ή όχι.
2. Η αμφιθυμία σου αυτή θα σε οδηγεί να μην προσπαθείς όπως η σχέση το έχει ανάγκη και έτσι το τέλος της θα είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα. Απλά τραβάς το μαρτύριό σου λίγο παραπάνω.
3. Όταν χωρίσεις είναι πιθανό να σκέφτεσαι πως ίσως θα μπορούσες να είχες κάνει κάτι διαφορετικά όσο ήσουν στη σχέση και να μην είχε φτάσει στο χωρισμό.

Στην Ινδία

Σε μια έρευνα στην Ινδία, όπου μελέτησαν 25 ζευγάρια που είχαν παντρευτεί από συνοικέσιο και 25 από αγάπη.

Αρχικά όσα είχαν παντρευτεί από αγάπη ένιωθαν μεγαλύτερη αγάπη ανάμεσά τους (όπως θα περίμενε κανείς). Αλλά η αγάπη στα ζευγάρια αυτά μειωνόταν με το χρόνο. Αντίστοιχα η αγάπη ανάμεσα στα άλλα ζευγάρια αυξανόταν με το χρόνο. Μετά από τρία χρόνια όσοι είχαν παντρευτεί από συνοικέσιο βίωναν περισσότερη αγάπη στη σχέση τους από όσους είχαν παντρευτεί από αγάπη εξ αρχής και η αγάπη των πρώτων συνέχιζε να αυξάνεται (και των δεύτερων να μειώνεται).

Δεν είχαν επιλογή, οπότε έπρεπε να κάνουν τη σχέση να δουλέψει. Όταν πιέζεσαι ίσως να χρειάζεσαι λιγότερες επιλογές. Όχι περισσότερες.

Να σημειώσω εδώ ότι δεν αναφέρομαι σε σχέσεις συναισθηματικά κακοποιητικές ή βίαιες. Αλλά σε περιπτώσεις σχέσεων που είσαι κάπως χλιαρός ή όχι πολύ ευχαριστημένος. Σε αυτές τις περιπτώσεις η λύση ίσως να είναι να πας βαθύτερα, όχι αλλού.

Συμβιβασμός;

«Ναι, αλλά έτσι συμβιβάζομαι» σε ακούω να λες.

Και τι πειράζει που συμβιβάζεσαι; Συμβιβάζεσαι στα πάντα. Στο πόσο θα πληρώσεις για το ψωμί, για το ρεύμα και το ξενοδοχείο, στο τι θα φορέσεις στη δουλειά, στο πότε θα πας διακοπές και μέχρι τι ώρα θα ακούσεις τη μουσική δυνατά και στο ποια μεριά του δρόμου οδηγείς.

Συμβιβάζεσαι σχεδόν στα πάντα. Δε σε ενοχλεί το να συμβιβάζεσαι. Σε ενοχλεί το να συμβιβάζεσαι, μόνο όταν πιστεύεις πως δε θα έπρεπε να συμβιβάζεσαι.
Οι ιδέες του ρομαντισμού και του «δυναμικού» σου σε κάνουν να πιστεύεις πως δεν πρέπει να συμβιβάζεσαι στην αγάπη. Δεν είναι έτσι. Ο συμβιβασμός είναι η αγάπη. Το γεγονός ότι και οι ανάγκες του άλλου σου είναι σημαντικές. Όχι μόνο οι δικές σου. Όποιος δε συμβιβάζεται στην αγάπη, αναγκαστικά μένει μόνος.

Το πόσο θα συμβιβαστείς θα το καθορίσεις εσύ και λέω ξανά πως δε μιλάω για σχέσεις συναισθηματικά κακοποιητικές ή βίαιες.

Ξενέρωτο;

«Ναι, αλλά είναι ξενέρωτο» σε ακούω να επιμένεις.

Έχεις δίκιο. Ίσως να ακούγεται ξενέρωτο. Και οι καλές σχέσεις γενικά είναι «ξενέρωτες». Διότι έχουν ασφάλεια, επικοινωνία, σεβασμό, ζεστασιά, αγάπη, οικειότητα. Αυτά είναι ήπια συναισθήματα. Έχουν γλύκα, αλλά δεν έχουν ένταση. Είναι μια διαφορετική ποιότητα ζωής.

Σου δίνουν μια ασφαλή βάση για να εξερευνήσεις την υπόλοιπη ζωή. Δεν πρέπει να ασχολείσαι μόνο με τη σχέση. Είναι το μέρος που φορτίζεις, το μέρος που παίρνεις κουράγιο, που φροντίζεσαι και σε καταλαβαίνουν. Είναι υπέροχες.

Αν όμως θέλεις πάθος, έρωτα, δυναμισμό και ενθουσιασμό, τότε αυτά τα συναισθήματα δεν ανήκουν εύκολα σε μια καλή σχέση. Ανήκουν σε μια απιστία ή σε μια νέα σχέση, ή σε μια αρρωστημένη σχέση. Σε αυτές τις περιπτώσεις ασχολείσαι κυρίως με τη σχέση. Δεν μπορείς να ανθίσεις σαν άνθρωπος ολιστικά επειδή συνεχώς σε απασχολεί κάτι στη σχέση σου. Οι συναισθηματικοί σου πόροι είναι δεσμευμένοι εκεί.

Πρέπει να επιλέξεις. Δυστυχώς.

Δεν είναι το ένα σενάριο καλύτερο από το άλλο. Δεν είναι η καλή σχέση καλύτερη από τον παθιασμένο έρωτα. Είναι απλά διαφορετικά. Όμως, δεν μπορείς να τα έχεις όλα. Όλα έχουν συνέπειες. Τα πιο γρήγορα αυτοκίνητα είναι μονοθέσια. Η Φόρμουλα 1. Υπάρχουν και πολύ γρήγορα αυτοκίνητα τα οποία είναι διθέσια.

Αν όμως θέλεις ένα αυτοκίνητο για την οικογένεια, ή ένα αυτοκίνητο με το οποίο ταξιδεύεις με άνεση μεγάλες αποστάσεις, αυτό έχει άλλα χαρακτηριστικά. Είναι άνετο, ψηλό, με πολλούς χώρους, ασφαλές και ευχάριστο. Δεν είναι το ένα αυτοκίνητο καλύτερο από το άλλο. Είναι απλά διαφορετικά. Δεν μπορείς να τα έχεις όλα. Πρέπει να επιλέξεις. Έτσι είναι τα πράγματα.

Έτσι και στις σχέσεις. Δεν μπορείς να τα έχεις όλα. Αν θέλεις τον πιο πολύ ερωτικό ενθουσιασμό και θέλεις να αλλάζεις συντρόφους, τότε θα είσαι συναισθηματικά μόνος σου (μονοθέσιο). Αν θέλεις το πάθος σε μια σχέση, τότε θα πρέπει να κάνεις σχέσεις μικρής διάρκειας ή να έχεις απιστίες (διθέσιο).

Αν θέλεις να έχεις μια οικογένεια ή μια καλή μακροχρόνια σχέση, τότε θα βιώσεις άλλης ποιότητας συναισθήματα, τα οποία δεν αντιστοιχούν στις πρώτες δυο καταστάσεις (οικογενειακό ή σεντάν). Δεν μπορείς να τα έχεις όλα. Αλλά η προσδοκία που το “δυναμικό” σου και ο ρομαντισμός δημιουργεί ότι θα έπρεπε να τα βιώνεις όλα, ευθύνεται για την απογοήτευσή σου.

Να σημειώσω εδώ, πως δεν είναι πως δεν μπορείς να βάλεις πιο έντονα συναισθήματα σε μια καλή σχέση. Μπορείς. Αλλά θα πρέπει να το προσπαθήσεις αρκετά. Από μόνα τους δε θα εμφανίζονται.

Το πένθος της ελπίδας

Με όσους συζητάω αυτά τα πράγματα απογοητεύονται. Προτιμάνε να μένουν τις φαντασιώσεις του «δυναμικού» τους που τα ρομαντικά ιδεώδη τούς δημιουργούν. Σίγουρα είναι μια πιο ελκυστική φαντασίωση. Χρειάζεται αρκετή επεξεργασία να αποδεχθείς αυτό που το μυαλό σου ξέρει ότι ισχύει (το βλέπει ολόγυρα και το έχει ζήσει στο παρελθόν), αλλά που η καρδιά σου ελπίζει τόσο πολύ να είναι αλλιώς…

Έχει μια διαδικασία πένθους να δεχθείς πως όσα ελπίζεις ίσως να μην αντιστοιχούν στον πραγματικό κόσμο.

Πονάει να χάνεις το όνειρο.

Ταυτόχρονα ίσως να είναι απελευθερωτικό. Μπορείς να σταματήσεις να ελπίζεις για το τέλειο και να έρθεις αντιμέτωπος με το γήινο και το πραγματικό.

Να σταματήσεις να θεωρείς πως εσύ είσαι αποτυχημένος και ότι η σχέση σου είναι ανεπαρκής. Είναι μια φυσιολογική σχέση. Έτσι μοιάζουν οι σχέσεις στην πραγματικότητα. Δεν είναι απαραίτητα ανεπαρκής η σχέση σου. Μπορείς και τώρα να ζήσεις ολοκληρωμένα.

Η συνειδητοποίηση αυτή μπορεί να σου δώσει κουράγιο και δύναμη να παλέψεις ειλικρινά και με επίγνωση για τη σχέση σου.

Συμπέρασμα

Πέταξε τα βάρη του ρομαντισμού και του «δυναμικού» σου που σε εμποδίζουν να απολαύσεις τις σχέσεις σου. Οι σχέσεις είναι ανθρώπινες και οι άνθρωποι είμαστε γήινοι, ατελείς, μπερδεμένοι και πολύπλοκοι.

Σταμάτα να ονειρεύεσαι και άνοιξε τα μάτια. Η πραγματικότητα ίσως είναι πολύ πιο ανακουφιστική από όσο φαντάζεσαι…