Παιδική & εφηβική ψυχολογία τη περίοδο της Πανδημίας Covid-19

Ακρόαση άρθρου......

Μετά τη πρώτη ανακοίνωση της πανδημίας της νόσου coronavirus 2019 (COVID-19 SARS-CoV-II) διανύουμε τη περίοδο απολογισμού της. Τα τελευταία τρία χρόνια βιώσαμε μια άνευ προηγουμένου αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οργανωνόμαστε κοινωνικά, στην καθημερινότητά μας και βρεθήκαμε αντιμέτωποι με νέες συνθήκες στις οποίες η προσαρμογή αποδείχτηκε απαιτητική και δύσκολη.

Σε  παγκόσμια  κλίμακα,  δοκιμάστηκε το δημόσιο αγαθό της υγείας, η εργασία, η οικονομία, η  λειτουργία  των  δημοκρατικών θεσμών  και  η  προστασία  των ατομικών  δικαιωμάτων.

Κάθε ηλικιακή ομάδα επηρεάστηκε ραγδαία ωστόσο τα παιδιά και οι έφηβοι εκτέθηκαν a priori στις επιβλαβείς συνθήκες της πανδημίας τις οποίες οφείλουμε να συλλάβουμε και να αναγνωρίσουμε.

Η απορρόφηση των γονέων από τις καθημερινές αλλαγές της νέας πραγματικότητας σε συνάρτηση με μια πιθανή πεποίθηση ότι το παιδί ή ο/η έφηβος αδυνατεί να αντιληφθεί τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτής της πανδημίας έχουν ως αποτέλεσμα οι ανάγκες των νέων συχνά να αγνοούνται ή να παραμελούνται.

Τα παιδιά και οι έφηβοι/έφηβες βίωσαν ξαφνική απομόνωση, απότομη απόσυρση από το σχολείο, τη κοινωνική ζωή, τις υπαίθριες δραστηριότητες που αποτελούν φορείς και πηγές κοινωνικοποίησης. Ορισμένα έγιναν θύματα ενδοοικογενειακής βίας όπως μαρτυρούν τα αυξημένα ποσοστά ερευνών.

Συναισθήματα άγχους, φόβου και ανασφάλειας που κυριάρχησαν, επηρεάζουν άμεσα την ψυχική τους υγεία. Πυροδοτούν πλέον αλλαγές στη συμπεριφορά, δυσκολίες στην επικοινωνία η οποία κατά τη διάρκεια της πανδημίας περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό μέσω τηλεφώνου και μέσων δικτύωσης.

Ακόμα και η φυσική άσκηση και το παιγνίδι σε εξωτερικό χώρο που ενισχύουν τη σωματική, τη πνευματική και τη ψυχική υγεία του ατόμου περιορίστηκαν υπό όρους.

Παρόν είναι ο φόβος της σχολικής αποτυχίας τόσο για τον/την μαθητή/μαθήτρια όσο και για τους/τις υποψηφίους/υποψήφιες των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Συναισθήματα αγωνίας, στρες, χαμηλή αυτοπεποίθηση και παρακίνηση κλιμακώνουν το πρόβλημα.

Η δυναμική του σχολείου αποδυναμώθηκε μέσα από τη παρατεταμένη απουσία των μαθητών από τις σχολικές αίθουσες, την αποτυχημένη κυβερνητική διαχείριση  και τους περιορισμούς της τηλεκπαίδευσης με αποτέλεσμα χαμηλή δέσμευση των μαθητών στις σχολικές διαδικασίες και τη σχολική τους μελέτη.

Πιθανόν να παρατηρήθηκαν διαταραχές στη διατροφή και πρόσληψη τροφής καθώς αυξήθηκε η αγορά και η κατανάλωση εύγευστων μη ωφέλιμων τροφών γεγονός που σύμφωνα με έρευνες παρατηρείται σε περιόδους άγχους κι εγκλεισμού.

Ο ρόλος της σωματικής άσκησης

Αναμφίβολα εν μέσω πανδημίας διαφάνηκε η ανάγκη του ανθρώπινου σώματος και ψυχισμού για σωματική άσκηση σε επαφή με τη φύση. Δραστηριότητες ήπιας έντασης με πρώτο το περπάτημα ξεκίνησαν να αποτελούν καθημερινή αφορμή για έξοδο.

Το περπάτημα όπως διάφορα είδη γυμναστικής υιοθετήθηκαν ευκολότερα από ποτέ και αποτέλεσαν μέσο εκτόνωσης αλλά και δίαυλο κοινωνικοποίησης σε μια περίοδο φόβου κι απομόνωσης.

Τα προγράμματα άσκησης και τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας είναι γνωστοί ρυθμιστές των κλινικών εκδηλώσεων και της πρόγνωσης σε πολλές χρόνιες ασθένειες. Έχει αναδειχθεί μέσω μελετών η συμβολή της τακτικής άσκησης στη ψυχική υγεία κι ευεξία. Κατόπιν του μετασυνδρόμου του covid που παρατηρήθηκε μελετώνται τύποι σωματικής άσκησης, ενδεδειγμένης έντασης και συχνότητας που μπορούν να βελτιώσουν πολλά από τα συμπτώματα και να μειώσουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του COVID-19.

Η νευροβιολογία και το αναπτυξιακό στάδιο

Στις ηλικίες αυτές το κεντρικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε ένα ευάλωτο αναπτυξιακό παράθυρο, στο οποίο η εμφάνιση οποιασδήποτε στρεσογόνου πρόκλησης κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων μπορεί να προκαλέσει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες σωματικές, γνωστικές, συμπεριφορικές παθήσεις.

Στον αναπτυσσόμενο εφηβικό εγκέφαλο η ρύθμιση του φόβου συνιστά περίπλοκη διαδικασία. Οι περιοχές του εγκεφάλου που ανταποκρίνονται σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα όπως είναι το στρες, αποκρίνονται μέσω ενός περίπλοκου δικτύου ορμονικών, ανοσολογικών και νευροδιαβιβαστικών επαναδράσεων, οι οποίες μπορούν με τη σειρά τους να αλλάξουν τα πρότυπα απόκρισης, οδηγώντας σε διαταραχές της ψυχικής υγείας.

Η παρουσία ψυχοκοινωνικών στρεσογόνων παραγόντων, όπως η κοινωνική απομόνωση κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, συνδέεται με φλεγμονώδεις βιοδείκτες καθώς και κίνδυνο για κατάθλιψη, γνωστικές διαταραχές και διαταραχές της διάθεσης στην ενήλικη ζωή.

Ενδοψυχική υγεία και πολιτικές στρατηγικές στη μετα-covid εποχή

Έρευνες που πραγματοποιήθηκαν για τη μελέτη των επιπτώσεων του covid-19 στη ψυχική υγεία παιδιών κι εφήβων έδειξαν ότι, κατά την επιβολή περιοριστικών μέτρων λόγω της πανδημίας, τα υποκειμενικά αισθήματα μοναξιάς συνδέονται σημαντικά με σοβαρότερα συμπτώματα άγχους, μεγαλύτερη ευπάθεια στο στρες, δυσκολίες στη ρύθμιση των συναισθημάτων, αντίληψη μεγαλύτερης κοινωνικής απομόνωσης και λιγότερες κοινωνικές επαφές.

Εφόσον εξ ορισµού, η ποιότητα ζωής θεωρείται ως η αντίληψη του ατόµου για τη θέση του στη ζωή στο πλαίσιο του πολιτισµού και των συστηµάτων αξιών στα οποία ζει και σε σχέση µε τους στόχους, τις προσδοκίες, τα πρότυπα και τις ανησυχίες του (WHOQOL Group,1995) επηρεάζεται άμεσα από στοιχεία όπως η μοναξιά η οποία αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα στην εμφάνιση κατάθλιψης και αγχώδους συμπτωματολογίας.

Με τη σειρά της, η αντίληψη της κοινωνικής απομόνωσης συνδέεται όχι μόνο με λιγότερες κοινωνικές επαφές, αλλά και με χαμηλότερη παιδεία για την ψυχική υγεία και την κοινωνική αποστασιοποίηση.

Από κοινού, τα ευρήματα αυτά συνάδουν με προηγούμενα στοιχεία ερευνών που υποστηρίζουν τη συμβολή της κοινωνικής απομόνωσης και των μέτρων περιορισμού στην αύξηση της αγχώδους και καταθλιπτικής συμπτωματολογίας, καθώς και της αντιλαμβανόμενης μοναξιάς σε υγιείς ενήλικες. 

Οι τρέχουσες έρευνες αναδεικνύουν πως τα συναισθήματα μοναξιάς και η αντιλαμβανόμενη κοινωνική απομόνωση δεν σχετίζονται μόνο με τον αριθμό των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, αλλά και με την ευπάθεια στο στρες, τις δυσκολίες στη ρύθμιση των συναισθημάτων.

Στόχος, είναι να αναδείξουμε το μοίρασμα και την επικοινωνία, να ακούσουμε και να κατανοήσουμε, ανοίγοντας διάλογο υπό διάφορες πτυχές με το παιδί και τον/την έφηβο, σε μια προσπάθεια οι επαγγελματίες μαζί με το υγιές οικογενειακό περιβάλλον να υπάρξουν ουσιαστικό στήριγμα.

Με γνώμονα την ανάρρωση από το ψυχικό και πρακτικό κόστος της πανδημίας μπορούμε να εστιάσουμε στο παιδί-έφηβο-ενήλικα συνεργατικά με την οικογένεια καθώς η σχέση ανάμεσα στην ενδοψυχική ζωή και τις οικογενειακές διαντιδράσεις είναι αμφίδρομη. Η ψυχική υγεία τους συνιστά  πρόκληση για τη δημόσια υγεία η οποία μόνο με νέες, κατάλληλες και έγκαιρες παρεμβάσεις θα πλησιάσει να φροντίσει.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Γεωργία Βλάχου - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Γεωργία Βλάχου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια & Οικογενειακή Θεραπεύτρια -  Κλινική Κοινωνική Λειτουργός  MSc 

6980556855

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού