Η προσκόλληση και το άγχος του αποχωρισμού

Ακρόαση άρθρου......

Το βρέφος ήδη από τον 7^ο μήνα της ζωής του αναπτύσσει ένα ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με την μητέρα του δηλαδή μία έντονη προσκόλληση η οποία είναι σημαντική και φυσιολογική. Αποτέλεσμα αυτής της έντονης προσκόλλησης είναι το άγχος του αποχωρισμού όταν η μητέρα του φεύγει π.χ. για τη δουλειά της και το παιδί φοβάται ότι θα το εγκαταλείψει. Το άγχος του αποχωρισμού κορυφώνεται μεταξύ του 13^ου και 18^ου μήνα και μετά υποχωρεί σταδιακά.

Από το 3^ο έτος τα παιδιά ξεπερνούν το άγχος του αποχωρισμού και μπορούν να βρεθούν με άγνωστα πρόσωπα για αρκετή ώρα χωρίς να αναζητήσουν την μητέρα.

Ο σπουδαίος Erik Erikson τονίζει: «Το πρώτο κοινωνικό επίτευγμα του παιδιού είναι η επιθυμία του να αφήσει τη μητέρα του έξω από το οπτικό του πεδίο, χωρίς να νιώσει ανησυχία ή οργή, διότι η μητέρα του έχει πλέον γίνει για το παιδί μια εσωτερική βεβαιότητα όσο και μια εξωτερική προβλεψιμότητα».

Δείτε επιλεγμένα βιβλία για την Ψυχολογία παιδιού, στο εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο της Πύλης μας.

Όταν το άγχος αποχωρισμού δεν αποβάλλεται

Δυστυχώς όμως μερικά παιδιά συνεχίζουν να βιώνουν το άγχος του αποχωρισμού και σε μεγαλύτερη ηλικία. Για παράδειγμα το παιδί αρνείται να πάει στο σχολείο, ή έχει ψυχοσωματικές ενοχλήσεις στο σχολείο και ζητά την μητέρα του. Παρόμοια παραδείγματα είναι όταν το παιδί ζητάει περιττή βοήθεια από την μητέρα του δηλαδή ενώ μπορεί να κάνει μία άσκηση παρόλα αυτά ζητάει βοήθεια ή όταν επιθυμεί και αναζητά την σωματική επαφή συνέχεια για να νιώσει καλύτερα. Μια άλλη συμπεριφορά που κάνει το παιδί με άγχος αποχωρισμού είναι η εξασφάλιση της προσοχής των άλλων. Το παιδί που έχει άγχος αποχωρισμού θεωρείται υπερεξαρτημένο.

Το βρέφος μέχρι και το 3^ο έτος της ζωής του δεν έχει την αυτοσυνείδηση. Για να την αποκτήσει πρέπει πρώτα να προσκολληθεί στη μητέρα του με το σημαντικότερο δεσμό της αγάπης. Η μητέρα είναι εκείνη που θα διαμορφώσει τις πρώτες συναντησιακές επαφές του παιδιού με τον κόσμο γύρω του και αυτές οι επαφές θα του αναπτύξουν την συνείδηση του εαυτού και των άλλων. Στη συνέχεια, για να γίνει το παιδί αυτεξούσιο πρέπει να αποσπαστεί ή τουλάχιστον εν μέρει από το προστατευτικό περιβάλλον της μητέρας του και σιγά σιγά να βρει την θέση του στον κόσμο. Έτσι λοιπόν, η ασφαλής ανεξαρτητοποίηση περνάει μέσα από την εξάρτηση.

Η προσκόλληση είναι η πρώτη διαπροσωπική σχέση που διαμορφώνει το παιδί, με σημαντικές επιπτώσεις στην συναισθηματική του και κοινωνική του ανάπτυξη. Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της ψυχανάλυσης, αυτή η πρώτη διαπροσωπική σχέση μητέρας παιδιού αποτελεί το πρότυπο πάνω, στο οποίο διαμορφώνονται όλες οι μετέπειτα διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου.

Οι αιτίες που ενισχύουν το άγχος αποχωρισμού

Οι σημαντικότερες αιτίες του άγχους του αποχωρισμού είναι αρχικά η συμπεριφορά των γονιών. Ο τρόπος που συνδιαλέγεται συναισθηματικά με το παιδί τους (π.χ: φοβικός) και ο τύπος του γονεϊκού χαρακτήρας τους (π.χ.: υπερπροστατευτική). Η υπερβολική λειτουργία των παραπάνω τύπων συμβάλουν να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί το άγχος αποχωρισμού σε διαταραχή καθώς επίσης και κάποιοι γενετικοί παράγοντες όπου έδειξαν ότι παιδιά των γονιών, οι οποίοι εμφανίζουν διαταραχές άγχους, έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για να αναπτύξουν στην παιδική ηλικία άγχος αποχωρισμού.

Πολλές φορές ο αποχωρισμός είναι δυσκολότερος από την μητέρα από ότι απο το παιδί, εξαιτίας των ενοχών που ενδεχομένως νιώθει για την «εγκατάλειψη» του στο παιδικό σταθμό, εξαιτίας του άγχους της αν θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου, αν θα κάνει φίλους, αν οι δασκάλες του θα το αγαπούν και θα το προσέχουν. Ακόμα και “εξαιτίας μιας θλίψης της, η οποία μπορεί να πηγάζει από το γεγονός της απομάκρυνσης του παιδιού από κοντά της”.

Τα στάδια της προσκόλλησης

Η διαδικασία της προσκόλλησης περιλαμβάνει τρία στάδια:

Α. Το στάδιο της αδιαφοροποίητης προσκόλλησης κατά το οποίο το βρέφος δείχνει σημεία προσκόλλησης, χωρίς αναφορά σε συγκεκριμένο πρόσωπο. Ξεκινάει από την 8η βδομάδα και διαρκεί ως τον 5ο μήνα. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να κλαίει και να νιώθει δυσφορία, αν κάποιος που το κρατάει αγκαλιά, το αφήσει μόνο του στην κούνια.

Β. Το δεύτερο στάδιο είναι αυτό της μονοπροσωπικής προσκόλλησης, όπου το βρέφος δείχνει σαφή προσκόλληση σε ένα πρόσωπο, το οποίο είναι η μητέρα. Εκδηλώνει έντονες αντιδράσεις προσκόλλησης στο συγκεκριμένο πρόσωπο μεταξύ 5ου και 12ου μήνα, ενώ σε αυτό το στάδιο εμφανίζεται και το άγχος προς τα ξένα πρόσωπα καθώς και το άγχος του αποχωρισμού.

Γ. Το τρίτο στάδιο είναι της πολυπροσωπικής προσκόλλησης που το βρέφος πλέον διευρύνει τις προσκολλήσεις του σε ένα ακόμη άλλο πρόσωπο και αργότερα σε περισσότερα. Στον 18ο μήνα τα περισσότερα βρέφη έχουν αναπτύξει πολλαπλές προσκολλήσεις όπως προς την μητέρα, τον πατέρα, την γιαγιά και τον παππού κ.α. και διατηρεί μαζί του μια στενή και σταθερή αλληλεπίδραση.

Πηγή

Herbert Martin (1998). Ψυχολογικά προβλήματα της παιδικής ηλικία. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αγγελίδου Ασημίνα - Ψυχολόγος

Αγγελίδου Ασημίνα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, Εξειδικευμένη σε πρόγραμμα ψυχοθεραπείας - Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία, μεταπτυχιακά στη Ψυχολογία Υγείας και Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων.

2510.211540

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού