Στρες στα παιδιά: αιτίες και συμπτώματα

Ακρόαση άρθρου......

Ως ενήλικοι και μάλιστα πιεσμένοι από το σύγχρονο τρόπο ζωής, αναπολούμε την παιδική μας ηλικία σαν μια περίοδο ανεμελιάς και ελεύθερης έκφρασης. Συχνά λοιπόν πιστεύουμε ότι τα παιδιά δεν μπορεί να υποφέρουν από στρες, άγχος, κατάθλιψη και τα θεωρούμε ευτυχισμένα και ξένοιαστα. Στο κάτω-κάτω, δεν έχουν εργασιακά προβλήματα, δάνεια και λογαριασμούς που τρέχουν, τη φροντίδα της οικογένειας ή δύσκολες συζυγικές σχέσεις. 

Γιατί λοιπόν τα παιδιά θα μπορούσαν να ανησυχούν και να στεναχωριούνται;

Κι όμως ακόμα και πολύ μικρά παιδιά έχουν ανησυχίες και βιώνουν στρες. Το στρες γενικά, είναι αποτέλεσμα των συνθηκών και των απαιτήσεων του περιβάλλοντος ή των διαπροσωπικών σχέσεων, στις οποίες νιώθουμε ότι δεν μπορούμε ή δεν ξέρουμε πώς να αντεπεξέλθουμε. Επίσης μπορεί να είναι απόρροια του τρόπου σκέψης μας και να σχετίζεται με αλλαγές στον εαυτό μας. Ακόμα και τα ευχάριστα γεγονότα της ζωής μπορεί να είναι στρεσογόνα. 

Το στρες είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό μέρος των αλλαγών στη ζωή μας και της διαδικασίας σωματικής και ψυχολογικής ανάπτυξης.  Μπορεί όμως να αποβεί βλαπτικό τόσο για την ποιότητα ζωής όσο και για την υγεία μας εάν είναι υπερβολικό και παρατεταμένο. 

Μερικές πηγές στρες στην παιδική ηλικία

Τα βρέφη και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να έχουν το άγχος του αποχωρισμού και να νιώθουν ανασφάλεια όταν βρίσκονται μακριά από τους γονείς. Έχουν ανάγκη την παρουσία ενός ατόμου που τα βοηθά να νιώθουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη και ο αποχωρισμός από τους γονείς να είναι μεγάλη πηγή άγχους. Μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν την γέννηση ενός αδελφού, τη συμμετοχή σε έναν παιδικό σταθμό, επίσης μπορεί να έχουν διάφορους φόβους καθώς δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη η διάκριση της φαντασίας από την πραγματικότητα. 

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν έχουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της σχολικής και κοινωνικής ζωής: να αποδώσουν στα μαθήματα, να δημιουργήσουν φιλίες, να ανήκουν σε μια ομάδα, να ασχολούνται με εξωσχολικές δραστηριότητες και να αποκτήσουν νέες ικανότητες. Συχνά τα παιδιά σχολικής ηλικίας πιέζονται από την έλλειψη ελεύθερου χρόνου για παιχνίδι ή χαλάρωση λόγω του υπερβολικού αριθμού προγραμματισμένων δραστηριοτήτων.  Οι γονείς παρά τις καλές τους προθέσεις συχνά συμβάλλουν στην αύξηση του στρες, καθώς μπορεί να δίνουν πολύ μεγάλη έμφαση στην επιτυχία, την άριστη απόδοση και την τέλεια συμπεριφορά, ενώ αρκετές φορές αντιμετωπίζουν τα παιδιά σαν μέσο για την επίτευξη δικών τους στόχων και ανεκπλήρωτων επιθυμιών.  Το παιδί απογοητεύεται και αγχώνεται όταν δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις πολύ υψηλές προσδοκίες των γονέων, που μπορεί να μην ταιριάζουν με τις δικές τους ικανότητες και ενδιαφέροντα.

Η εφηβεία είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος της ζωής καθώς στις προηγούμενες προκλήσεις προσθέτονται οι σωματικές και γνωστικές αλλαγές, οι ερωτικές σχέσεις, η προσπάθεια για ανεξαρτητοποίηση και απόκτηση της προσωπικής ταυτότητας.

Τα παιδιά δεν στρεσάρονται μόνο από όσα συμβαίνουν στη δική τους ζωή. Ως μέλη μια οικογένειας και της ευρύτερης κοινωνίας, παρακολουθούν και συμμετέχουν σε όσα συμβαίνουν. Δεν μένουν ανεπηρέαστα από τις διαφωνίες, τους προβληματισμούς και τα άγχη των γονέων και συχνά στενοχωριούνται περισσότερο από τους ίδιους ή υιοθετούν την αρνητική τους διάθεση. Στην πορεία της ζωής βιώνουν κάθε είδους απώλειες, χωρισμούς, ασθένειες, θανάτους αγαπημένων προσώπων. Από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πληροφορούνται για κάθε είδους δυσάρεστα γεγονότα, φυσικές καταστροφές, πολεμικές επιχειρήσεις, που απειλούν την ασφάλεια αυτών και των αγαπημένων τους προσώπων.

Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία να έχουμε επίγνωση των παραγόντων που προκαλούν αναστάτωση και να παρατηρούμε προσεκτικά τις ενδείξεις στρες στα παιδιά.

Ποια είναι τα συμπτώματα του στρες

Σωματοποίηση

Τα μικρά παιδιά δεν έχουν τις δικές μας ικανότητες επικοινωνίας και δυσκολεύονται να εκφράσουν άμεσα και ξεκάθαρα τα συναισθήματά τους. Γι’ αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις το εσωτερικευμένο στρες σωματοποιείται και το παιδί παραπονιέται για σωματικά συμπτώματα και πόνους, μπορεί για παράδειγμα να νιώθει ζαλάδες, αδυναμία, πονοκέφαλο, πόνο στην κοιλιά, ναυτία.

Αλλαγές στη διάθεση, συμπεριφορά, απόδοση

Οι αλλαγές και οι μεταπτώσεις στη διάθεση και τη συμπεριφορά είναι επίσης ενδείξεις στρες. Μπορεί να παλινδρομήσουν σε συμπεριφορές μικρότερων ηλικιών, όπως να βρέχουν το κρεβάτι τους ή αποκτούν συνήθειες όπως το φάγωμα των νυχιών. Μπορεί να κλαίνε υπερβολικά έντονα και συχνά και να παρουσιάζουν υπερβολική προσκόλληση σε αγαπημένα πρόσωπα.  Ένα συνήθως ήσυχο παιδί ίσως παρουσιάζει εκρήξεις θυμού, ενώ ένα εκφραστικό και δραστήριο παιδί αποσύρεται και απομονώνεται.  Συχνά έχουν δυσκολίες στον ύπνο και εφιάλτες.

Άλλα συμπτώματα στρες μπορεί να είναι η μείωση της αυτοσυγκέντρωσης και της σχολικής απόδοσης, η απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που ευχαριστούσαν το παιδί, αλλαγές στις παρέες και κρίση στις φιλικές σχέσεις.  Ακόμα, αντιδραστική ή παραβατική συμπεριφορά, ψέματα, υπερβολικές αντιδράσεις σε μικροπροβλήματα.

Δεν είναι εύκολο να διακρίνουμε το στρες σε ένα παιδί, καθώς πιθανώς να παρερμηνευθεί ακόμα και ως δείγμα ψυχικής διαταραχής, ή σε μεγαλύτερες ηλικίες να δημιουργήσει φόβο στους γονείς ότι το παιδί «έμπλεξε».

Καλό είναι όμως πρώτα να ελέγχουμε για τυχόν καταστάσεις που μπορεί να κάνουν το παιδί να νιώθει ότι είναι αδύναμο να αντιμετωπίσει. 

Επιπλέον να παρατηρούμε δραστηριότητες όπως το παιδικό σχέδιο, το παιχνίδι, το γράψιμο που συχνά δείχνουν ό,τι επίμονα το απασχολεί.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Τζίνα Χονδρού - Ψυχολόγος

Τζίνα Χονδρού: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος - Msc στην Ψυχολογία Υγείας.
Άτομο, Ζευγάρι, Οικογένεια, Ομάδα. Συμβουλευτική - Ψυχοθεραπεία, Ψυχοεκπαίδευση.
Γνωσιακή & Συνθετική Θεραπεία.

2106399742

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού