Εφηβεία

Ακρόαση άρθρου......

Η εφηβεία είναι εκείνη η περίοδος που σηματοδοτεί το πέρασμα από την παιδικότητα στην ενηλικίωση. Καλύπτει την ηλικία των 13-20 ετών και σηματοδοτεί το πέρασμα στην κυρίως ήβη και τη γενετήσια ωρίμανση ( πρώτη εκσπερμάτωση στα αγόρια και έναρξη της έμμηνου ρύσεως στα κορίτσια). Η σωματική ανάπτυξη ολοκληρώνεται στην προχωρημένη εφηβική ηλικία, γύρω στα 18 και 20.

Παρατηρώντας τις αλλαγές του εφήβου στη σωματική ανάπτυξη, βλέπουμε  μία οργανική αναστάτωση. Η έντονη δραστηριότητα των ενδοκρινών αδένων και η αύξηση της καρδιάς, ειδικά σε μία περίοδο που το αναπνευστικό σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως, κάνουν τον έφηβο να είναι περισσότερο ευπαθής και να κουράζεται πιο εύκολα.  Με την ολοκλήρωση όμως της εφηβείας τα πράγματα αλλάζουν και υπάρχει μεγαλύτερη αντίσταση στις ασθένειες και καλή υγεία. Μία ισορροπημένη και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά διατροφή είναι απαραίτητη για την κάλυψη των αναγκών των εφήβων και βάζει την υποδομή για την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και στην ενήλικη ζωή.

Γνωστική ανάπτυξη στην εφηβεία

Ερευνώντας τη γνωστική ανάπτυξη του εφήβου μπορούμε – σύμφωνα με τον Piaget- να παρατηρήσουμε ότι ό έφηβος περνάει στο στάδιο της τυπικής αφαιρετικής σκέψης. Ο έφηβος διακρίνεται από μεγαλύτερη ωριμότητα σε σχέση με το παιδί, μπορεί  να φτάνει στην εξαγωγή συμπερασμάτων μετά από μία υπόθεση ή σειρά σκέψεων, όπως και αντιλαμβάνεται καλύτερα το χρόνο, ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Η ηλικία αυτή ενισχύει το ενδιαφέρον των εφήβων για τη μουσική, τη μελέτη βιβλίων, την ψυχαγωγία, την πολιτική, και αυτό επειδή είναι η περίοδος στην οποία ολοκληρώνεται η ενηλικίωση του ανθρώπου.

Τα συναισθήματα στην εφηβεία

Τα συναισθήματα των εφήβων είναι έντονα, ορμητικά και θυελλώδη. Ο έφηβος νοιώθει και βιώνει όλα τα συναισθήματα, τόσο τα θετικά ( φιλία, αγάπη, έρωτας, χαρά, συμπάθεια, θαυμασμός), όσο και τα αρνητικά ( μίσος, άγχος, ζήλια , φόβος). Αυτό από μία άποψη μπορεί να θεωρηθεί εξαιρετικά χρήσιμο, διότι ο έφηβος που επηρεάζεται από υγιή πρότυπα, μπορεί να οδηγηθεί και στη μίμηση των προτύπων αυτών. Ο άνθρωπος στην περίοδο της εφηβείας σηματοδοτεί για τον έφηβο μία έντονη υπαρξιακή αγωνία για ανακάλυψη και πιστοποίηση της ταυτότητας του ατόμου. Ο έφηβος θέτει στον εαυτό του την ερώτηση ‘’ποιος είμαι;’’ και προχωράει στη βαθύτερη ενδοσκόπηση του εαυτού του. Η εικόνα για τον εαυτό θα κριθεί και από τον εαυτό του, αλλά και από τους άλλους.

Οι έφηβοι χαρακτηρίζονται από τη σημασία που δίνουν στη σύναψη τόσο φιλικών, όσο και ερωτικών σχέσεων. Ο έφηβος ανακαλύπτει το σώμα του, αρχίζει να καλλιεργεί τον ερωτισμό του και να αναρωτιέται για την ερωτική του ταυτότητα. Επιπλέον, η ένταξη των εφήβων σε κοινές ομάδες τους προσφέρει πολλά θετικά στοιχεία (αυτογνωσία, πνευματική ανάπτυξη, ανάληψη ευθυνών). Όμως, επειδή η εφηβεία είναι μία περίοδος η οποία χαρακτηρίζεται από έντονο μιμητισμό, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο να μην υιοθετηθούν επικίνδυνες και αρνητικές δραστηριότητες, όπως το κάπνισμα, τα οινοπνευματώδη και η χρήση τοξικών ουσιών.

Η διαμόρφωση της προσωπικότητας του εφήβου

Το μεγαλύτερο γνώρισμα της εφηβείας είναι οι εντάσεις ανάμεσα στους εφήβους και τους γονείς και εκπαιδευτικούς. Οι έφηβοι εκφράζουν πια την επιθυμία να απομακρύνονται από τους γονείς και να χτίζουν μόνοι τους τη δική τους προσωπικότητα, προσδοκώντας  μεγαλύτερη ελευθερία, χειραφέτηση και ανάγκη υποστήριξης. Οι κυριότερες κόντρες εφήβων και γονιών αφορούν κυρίως τις εξόδους, τις φιλικές και συναισθηματικές σχέσεις και τις επιδόσεις στο σχολείο. Οι γονείς πρέπει να αποφύγουν την καταπίεση και να δώσουν ελευθερία, αρκεί να μάθουν στους εφήβους ότι η ελευθερία συνεπάγεται  έλλειψη ευθύνης και υπευθυνότητα. Οι εκπαιδευτικοί επίσης μπορούν να προσεγγίσουν τους μαθητές με μεγαλύτερη παιδαγωγική ευαισθησία και υπομονή.

Έχει διαπιστωθεί ότι ο έφηβος περνάει μία πνευματική και ηθική ανάγκη για τη διαμόρφωση μίας φιλοσοφίας ζωής. Οι έφηβοι διακατέχονται από την επιθυμία για έναν κόσμο πιο ιδανικό, πιο όμορφο , πιο ηθικό και την καταπολέμηση του κακού και της αδικίας. Οι κρίσεις των εφήβων είναι διαδοχικές και αφορούν πολλά και διαφορετικά θέματα, όπως η θρησκευτική κρίση και η κρίση των ιδεών, με την προσπάθεια των ίδιων να δώσουν απαντήσεις σε σοβαρά και μείζονα φιλοσοφικά και κοινωνικά θέματα. Οι κρίσεις αυτές είναι παροδικές, απόρροια της έντονης αντιδραστικότητας και απολυτότητας των εφήβων.

Εν κατακλείδι, αυτό που χρειάζονται τόσο οι έφηβοι όσο και γονείς, είναι να προσπαθήσουν να εξισορροπήσουν τις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν χωρίς φωνές και εντάσεις αλλά μόνο σε κλίμα ηρεμίας και συνεννόησης, χωρίς υπερβολική στέρηση ελευθερίας και καταπίεση, οι οποίες θα βοηθήσουν τον έφηβο να καλλιεργήσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να περάσει όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα τη μετάβασή στην ενήλικη ζωή.