Πένθος και απώλεια: οι σιωπηρές παρουσίες στη ζωή μας

Ακρόαση άρθρου......

Ενιωθα σφίξιμο στο στήθος και ένα κόμπο στο λαιμό. Ένα αίσθημα κενού και κούρασης με κατέβαλε πριν ακόμη καλά καλά σηκωθώ από το κρεβάτι. 

Αποφάσισα να επισκεφτώ καρδιολόγο για τα συμπτώματά μου. Μου έκανε κάμποσες εξετάσεις και όταν ήρθε η ώρα της διάγνωσης με κοίταξε χαμογελαστά και μου είπε σε παιχνιδιάρικο τόνο: 'πολύ άγχος! Δεν έχεις τίποτα. Αν θέλεις πήγαινε δες ένα ψυχίατρο ή ψυχολόγο μπας και σε βοηθήσει. 

Ξαφνιάστηκα.....

Χάρηκα βέβαια αλλά κάπου μέσα μου ένιωθα ακόμη πιο μπερδεμένη από πριν. Τίποτα; και ο κόμπος στο λαιμό; η διαρκής κούραση; τα ξαφνικά τινάγματα ακόμη και στους πιο ανεπαίσθητους θορύβους; οι αρρυθμίες; οι ενοχλήσεις στο στομάχι; δεν μπορεί...!

Κι όμως!

Τα συμπτώματα που περιγράφονται από την κυρία Ε. μπορεί να μην αναφέρονται σε κάποιο οργανικό αίτιο.

Αντίθετα, τα παραπάνω καθώς και πολλά περισσότερα αναφέρονται ως φυσιολογικές σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις σε κάποια σημαντική για μας απώλεια (Worden, 2002).

Αφότου λοιπόν αποκλειστεί η οργανική αιτία για πιθανές ενοχλήσεις στο σώμα μας, μπορούμε πια να στρέψουμε το βλέμμα μας στην ψυχική μας κατάσταση.

Ποια είναι τα μηνύματα που μου μεταφέρει το σώμα μου; τί θέλει να μου πει; τί είναι αυτό που με βασανίζει αλλά δεν του δίνω χώρο μέσα μου, δεν το πλησιάζω; και γιατί;

Πολλές φορές ακούμε ανθρώπους να επαινούν τις σιωπηρές μας αντιδράσεις σε ισχυρά χτυπήματα της ζωής όπως αυτό της σημαντικής για μας απώλειας. Ειδικά όταν η απώλεια δεν είναι άμεσα και απερίφραστα αναγνωρισμένη από το κοινωνικό σύνολο όπως πχ. η απώλεια κοντινού συγγενικού μας προσώπου, αλλά είναι για παράδειγμα η απώλεια του μικρού μας σκύλου, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα.

Ο παραγνωρισμένος θρήνος

Υπάρχουν απώλειες που δεν θεωρούνται κοινωνικά άξιες ιδιαίτερης προσοχής, που μάλλον θα περίμενε κανείς να τις ξεπεράσουμε εύκολα, γρήγορα, χωρίς ιδιαίτερη φασαρία και κόπο.

Τέτοιες είναι για παράδειγμα: μια αποβολή (έλα μωρέ, αυτά τυχαίνουν), ο θάνατος κατοικίδιου (πώς κάνεις έτσι για μια γάτα;), μια έκτρωση (καλά, εσύ δεν το ήθελες;), ο θάνατος του πρώην συζύγου (αφού είχατε χωρίσει 10 χρόνια πριν, τί σε νοιάζει;), ο θάνατος του ναρκομανή φίλου μας (τα ΄θελε και τα ΄παθε) κ.α.

Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τις παραπάνω φράσεις στην καθημερινότητά μας;

Απώλειες που δεν αναγνωρίζονται από το κοινωνικό σύνολο αλλά καμιά φορά και από εμάς τους ίδιους, συντελούν στον παραγνωρισμένο θρήνο (Doka, 1995 In DeSpelder & Strickland).

Περιμένουμε συχνά από τους εαυτούς μας να είμαστε δυνατοί, να είμαστε το καλό παράδειγμα. Μεγαλώνουμε σε μια κοινωνία που συχνά δεν συμμερίζεται το θρήνο, που φοβάται τις έντονες εκδηλώσεις συναισθημάτων και τις αποδίδει στους ευαίσθητους και ευάλωτους ανθρώπους, μια κατηγορία που δεν θεωρείται ιδιαίτερα αποδοτική στο σκληρό εργασιακό χώρο.

Στην πραγματικότητα όμως, εμείς βιώνουμε οτιδήποτε καλούμαστε να βιώσουμε, είτε το μοιραστούμε είτε όχι. Είτε το αναγνωρίσουμε είτε όχι.

Το σώμα μας και η ψυχή μας που συχνά συνομιλούν, ζητάνε το χώρο τους.

Την ελευθερία να εκφραστούν κλαίγοντας ή γελώντας ή φωνάζοντας ή και όλα μαζί... την ελευθερία να θρηνήσουν για αυτό που χάθηκε και να καλωσορίσουν με το δικό τους μοναδικό ρυθμό αυτόν τον καινούριο κόσμο που τώρα ανοίγεται μπροστά τους.

Γιατί ο κόσμος δεν είναι ποτέ ξανά ο ίδιος μετά από μια σημαντική για μας απώλεια αλλά και η απώλειά μας δεν είναι ποτέ εντελώς απούσα όταν της αφιερώνουμε ένα βαγόνι στο τρένο της ψυχής μας να ταξιδεύει -αν θέλει- μαζί μας.

Βιβλιογραφία

Worden, W. (2002). Grief Counseling and grief therapy: a Handbook for the mental health practitioner (3rd Ed.). New York: Springer Publishing company.

DeSpelder, L. & Strickland, A. (Eds.) (1995). The path ahead: readings in death and dying. USA: Mayfield.