Κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία

Ακρόαση άρθρου......

Η κατάθλιψη, η οποία  αποτελεί μια από τις πιο συνηθισμένες συναισθηματικές διαταραχές,  προσβάλλει περισσότερα από 34 εκατομμύρια άτομα όλων των ηλικιών κάθε χρόνο.  Μπορεί να συμβεί στον καθένα ανεξάρτητα από την  ηλικία, το φύλο ή την κοινωνικοοικονομική του κατάσταση.

Τα περιστασιακά συναισθήματα θλίψης, η συναισθηματική κατάπτωση και η κακή διάθεση θεωρούνται φυσιολογικά. Για να πούμε ότι κάποιος πάσχει από κατάθλιψη θα πρέπει τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει να είναι επίμονα, συνεχή και να δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή και τις δραστηριότητές του.  

Η κατάθλιψη  κάνει την εμφάνισή της και σε άτομα μεγάλης ηλικίας. Αυτή η  κατάθλιψη ονομάζεται κατάθλιψη  της τρίτης ηλικίας και  εμφανίζεται για πρώτη φορά σε προχωρημένη ηλικία, περίπου δηλαδή μετά τα πενήντα, εξήντα ή εξήντα πέντε έτη.

Για το αν η ίδια αποτελεί ένα  «φυσιολογικό» στοιχείο  της διαδικασίας γήρανσης υπάρχουν δύο απόψεις. Οι υπέρμαχοι της ιδέας ότι η κατάθλιψη είναι φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας γήρανσης στηρίζονται στην άποψη ότι τα άτομα της τρίτης ηλικίας τείνουν να αισθάνονται συναισθήματα λύπης και θλίψης εξαιτίας διάφορων αλλαγών στη ζωή τους. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τη μείωση της ανεξαρτησίας τους, τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν, την  απώλεια της εργασίας και καριέρας τους,  αλλά και το θάνατο αγαπημένων προσώπων (αδερφών, φίλων, συντρόφου).   

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η άποψη ότι η κατάθλιψη δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύει τα μεγαλύτερα σε ηλικία  άτομα. Απόδειξη σε αυτό είναι ότι το γεγονός ότι δε βιώνουν  όλοι η μεγάλης ηλικίας άνθρωποι καταθλιπτικά συναισθήματα - για μεγάλο τουλάχιστον χρονικό διάστημα - ούτε χάνουν την ελπίδα τους και κάθε διάθεση για ζωή. 

Όταν γίνεται αυτό, τότε κάνουμε λόγο για κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία.  Αυτό το είδος κατάθλιψης  θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πραγματικό πρόβλημα υγείας και να  χαίρει θεραπευτικής φροντίδας, μιας και  μπορεί να οδηγήσει το ηλικιωμένο άτομο  σε κάποιου είδους ανικανότητα, στην εξάρτησή του από τους άλλους, στην αδυναμία διεκπεραίωσης των καθημερινών του δραστηριοτήτων ή ακόμη και στο θάνατο.

Τα ηλικιωμένα άτομα,  μάλιστα,  που έχουν προσβληθεί από κατάθλιψη τείνουν να θεραπεύονται ή να ανακτούν την υγεία τους σε μικρότερο βαθμό όταν βρεθούν αντιμέτωπα με κάποιο παθολογικού τύπου πρόβλημα.

Συμπτώματα Κατάθλιψης στην Τρίτη Ηλικία

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης της τρίτης ηλικία, η οποία προσβάλλει περίπου το 5% των ηλικιωμένων,  μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας με κατάθλιψη  συχνά έχουν αισθήματα αναξιότητας,  απελπισίας, νιώθουν αβοήθητα και έχουν ενοχές χωρίς να υπάρχει λόγος. Επίσης μπορεί να αισθάνονται συνεχή στεναχώρια, κούραση, έλλειψη ενεργητικότητας, ανεξήγητα άλγη και πόνους,  άγχος και ένα αίσθημα «κενού». Χάνουν το ενδιαφέρον τους και την αγάπη τους προς τις καθημερινές δραστηριότητες, αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον ύπνο τους και τη διατροφή τους, ξεσπούν σε κλάματα πολύ συχνά, δυσκολεύονται να επιτελέσουν διανοητικές διαδικασίες, δηλαδή αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη συγκέντρωση και λήψη αποφάσεων αλλά και προβλήματα που σχετίζονται με τη μνήμη.

Παράλληλα, οι ηλικιωμένοι με κατάθλιψη τείνουν να είναι ευερέθιστοι, μπορεί να έχουν αυτοκτονικές σκέψεις, χάνουν εύκολα τον προσανατολισμό τους και αποσύρονται από τις κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες παλαιότερα συμμετείχαν. 

Αιτίες κατάθλιψης στην τρίτη ηλικία

Οι αιτίες που αλλάζουν τη εγκεφαλική χημεία των ηλικιωμένων και οδηγούν,  κατά συνέπεια, στην εμφάνιση της κατάθλιψης είναι αρκετές. 

Κάποιες από αυτές μπορεί να είναι: η μοναξιά,  η απομόνωση, το άγχος για τα οικονομικά τους προβλήματα, ο φόβος θανάτου,  το οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, ο θάνατος αγαπημένων και προσφιλών προσώπων (αδέρφια, σύντροφος, φίλοι), οι ορμονικές αλλαγές,  η αίσθηση μειωμένου σκοπού και  η επίδραση που έχουν στους ηλικιωμένους  διάφορα προβλήματα υγείας όπως το Alzheimer, το Parkinson, τα καρδιακά προβλήματα, ο καρκίνος,  η αρθρίτιδα, τα εγκεφαλικά επεισόδια ή άλλα παθολογικά προβλήματα που μπορεί να σχετίζονται με την ηλικία.

Κάποιες φορές η φαρμακευτική αγωγή  ή μια  αλλαγή στη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθούν οι υπερήλικες για να αντιμετωπίσουν άλλες αρρώστιες είναι πιθανόν να ενεργοποιήσουν την κατάθλιψη. 

Θεραπεία κατάθλιψης στην τρίτη ηλικία

Το θετικό νέο είναι ότι η κατάθλιψη της τρίτης ηλικίας είναι θεραπεύσιμη σε ποσοστό μέχρι και 80%.  Η θεραπευτική διαχείριση της μπορεί να πραγματοποιηθεί  μέσω κάποιας ψυχοθεραπείας (συμβουλευτικής, γνωσιακή- συμπεριφορικής κ.α.), με τη συνταγογράφηση  αντικαταθλιπτικών φαρμάκων ή με το συνδυασμό αυτών των δύο.

Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία αποτελεί  επίσης μια αξιόπιστη και αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση. Πέρα από την αρωγή που μπορεί να λάβει ένα άτομο τρίτης ηλικίας από εξειδικευμένο και καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό,  υπάρχει και μια σειρά δραστηριοτήτων αυτοβοήθειας.

Τα μεγάλης ηλικίας άτομα μπορούν να εμπλουτίσουν και να υποβοηθήσουν τη θεραπεία τους με διάφορους τρόπους. Μπορούν,  λοιπόν,  να συναναστρέφονται με συνομήλικα άτομα που αντιμετωπίζουν ή έχουν αντιμετωπίσει παρόμοιες με αυτούς καταστάσεις, να ζητούν συμπαράσταση από κάποιον καλό τους φίλο ή συγγενή, να αναγνωρίζουν τα προβλήματα που τους απασχολούν, να ασχολούνται με ευχάριστες δραστηριότητες, να αποφεύγουν να μένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα μόνοι στο σπίτι αλλά να βγαίνουν εκτός σπιτιού, να διατρέφονται υγιεινά και να ασκούνται.

Εναλλακτικά, μπορούν να ασχοληθούν με τη φροντίδα κάποιου οικιακού ζώου, να αφιερώσουν το χρόνο τους στην εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας ή  να αναλάβουν κάποια εθελοντική εργασία βοήθειας προς τους άλλους, στοιχείο που θα τους κάνει να αισθανθούν καλά με τον εαυτό τους.

Αλλά και τα άτομα του συγγενικού ή φιλικού περιβάλλοντος ενός προχωρημένης ηλικίας ατόμου είναι δυνατόν  να βοηθήσουν με συγκεκριμένες μεθόδους.

Μπορούν, δηλαδή,  να κάνουν δραστηριότητες εκτός σπιτιού μαζί το άτομο που πάσχει από κατάθλιψη, όπως περιπάτους, επισκέψεις σε  μουσεία, σε σινεμά ή να οργανώσουν  κάποιο ταξίδι. Καλό  είναι επίσης να σχεδιάζουν  τακτικές κοινωνικές δραστηριότητες, να φροντίζουν για την παρασκευή υγιεινών γευμάτων, να ενθαρρύνουν το ηλικιωμένο άτομο να ακολουθεί τη θεραπευτική αγωγή του και να φροντίζουν να παίρνει σωστά τα φάρμακά του.

Όλες αυτές οι δραστηριότητες (αυτοβοήθειας και βοήθειας από τους άλλους)  μπορούν να ενισχύσουν και να χαροποιήσουν τόσο το άτομα της τρίτης ηλικίας  που πάσχουν από κατάθλιψη όσο και τα ηλικιωμένα άτομα που δεν πάσχουν από αυτή. 

Μπορούν δηλαδή με μια έννοια  να λειτουργήσουν και προληπτικά με σκοπό την αποφυγή της εμφάνισης της κατάθλιψης. Το σίγουρο είναι ότι  άτομα της τρίτης ηλικίας θα πρέπει χαίρονται τη ζωή  και να αντιμετωπίζονται με σεβασμό, αγάπη και συμπάθεια. Εξάλλου το δικαίωμα για μια καλής ποιότητας ζωή πρέπει να το απολαμβάνουν τα άτομα όλων των ηλικιών.