Η απώλεια μέσα από την οπτική της Θεραπείας Gestalt

Ακρόαση άρθρου......

«Μὴ ζήτει τὰ γινόμενα γίνεσθαι ὡς θέλεις, ἀλλὰ θέλε τὰ γινόμενα ὡς γίνεται καὶ εὐροήσεις», Επίκτητος.

Όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή της ζωή μας βιώνουμε συναισθήματα τα οποία δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε και να αναγνωρίσουμε και ένα από αυτά είναι το αίσθημα απώλειας.

Η απώλεια δεν συνεπάγεται πάντα τον χαμό ενός αγαπημένου προσώπου αλλά καμία φορά του ίδιου τους μας του εαυτού όπως τον ξέραμε μέχρι τώρα,  της συνοχής της προσωπικότητας μας και της συναισθηματικής μας ισορροπίας.

Κάθε αλλαγή είναι μια απώλεια, δεν υπάρχει εξέλιξη χωρίς να χάνεται κάτι. Περνάμε μέσα απο΄την φωτιά για να βγούμε από την άλλη πλευρά της ζωής (Kübler – Ross, & Kessler, 2012).

Η νοηματοδότησή όλων των αλλαγών ,είναι σημαντική ώστε να προχωράμε στη ζωή ενσωματώνοντας και τιμώντας όλα όσα ανεπιστρεπτί έφυγαν για πάντα (Neimeyer, 2006a).

Τι είναι απώλεια;

Η απώλεια είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής, είτε πρόκειται για το θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου, είτε γαι αποξένωση απο εν ζωή φίλους και οικογένεια, είτε για ασθένεια, ανεργία, συνταξιοδότηση, διαζύγιο, υιοθεσία, μετανάστευση, είτε για οποιαδήποτε χωρισμό από ένα πρόσωπο, μέρος, πράγμα ή δραστηριότητα με τα οποία έχουμε συνδεθεί και τα οποία αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ταυτότητας ή της αίσθησης του εαυτού μας. (Sabar, 2000).

H απώλεια προκαλεί το πένθος, το Πένθος είναι μια επώδυνη, φυσιολογική διαδικασία της επεξεργασίας μιας απώλειας, που αποσκοπεί στην προσαρμογή και την εναρμόνιση της εσωτερικής και εξωτερικής μας κατάστασης απέναντι σε μια νέα πραγματικότητα (Μπουκάι, 2010).

Πρόκειται για δυναμική διαδικασία που διαφέρει ανάμεσα σε διαφορετικές κοινωνίες, κουλτούρες, οικογένειες και άτομα. Μας επηρεάζει σε όλα τα επίπεδα της εμπειρίας μας, δηλαδή στο σωματικό, συναισθηματικό, γνωστικό, κοινωνικό, πνευματικό και θρησκευτικό επίπεδο (Sabar, 2000).

Η απώλεια, επίσης οδηγεί σε σοβαρές αλλαγές στη λειτουργικότητα μας και στο πώς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, το μέλλον μας, το παρελθόν μας, τις σχέσεις μας, την ταυτότητά μας. Σύμφωνα με την θεραπεία Gestalt, στην περίπτωση μιας σημαντικής απώλειας στη ζωή ενός ατόμου προκαλείται μια ανισορροπία στο σύστημα αυτορρύθμισης του πεδίου οργανισμού-περιβάλλοντος (Vazquez Bandin, 2012). Ένας ελεύθερος  ορίσμος της υγείας στην θεραπεία Gestalt θα ήταν ότι το καλό Όλον, το πεδίο δηλαδή όπως το αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, οργανωμένο, με σαφήνεια και καλή Μορφή, δίνει νόημα (Yontef &Simkins, 1981).

Με απλά λόγια χρειάζεται να δώσουμε νοήμα στην εμπειρία που καλούμαστε να βιώσουμε, και να ανταπεξέλθουμε ολόκληροι σε αυτό. Είμαστε αυτοί που είμαστε, χάρη σε όλα όσα χάνουμε και το πως αντιμετωπίζουμε τις απώλειες εκείνες. ( Μπουκάι, 2010).

Σύμφωνα με την Kubler- Ross τα στάδια του πένθους είναι η άρνηση, η οργή, η διαπραγμάτευση, η προσαρμογή και η αποδοχή.

Ο θρήνος είναι μια φυσιολογική και αναμενόμενη προσαρμοστική αντίδραση απέναντι στην απώλεια.Το κάθε άτομο έχει το δικό του μοναδικό τρόπο να θρηνεί και δεν παύει ποτέ να αλληλεπιδρά με το πεδίο. Επιπλέον, οι άνθρωποι δεν περνούν τα διάφορα στάδια του θρήνου με γραμμικό τρόπο, αλλά συχνά βιώνουν τα στάδια περισσότερες από μία φορές, χωρίς να υπάρχει μια καθολική πορεία που ακολουθείται παγκόσμια (Francesetti, Gecele & Roubal, 2013).

Καμία φορά το να μην εγκαταλείπεις κάτι είναι θάνατος, κάποιες φορές, ζωή είναι να παρατάς αυτό που κάποτε σε έσωσε (Μπουκαι., 2010).

Η θλίψη στη διαδικασία του θρήνου μπορεί να οριστεί ως μεγάλη λύπη για κάποιο δυσάρεστο γεγονός και αβάσταχτο βάρος που συνθλίβει  το άτομο που πενθεί (Τριανταφυλλίδη,1998; Σταματάκος, 1994). Θεωρείται ένα από τα 4 βασικά συναισθήματα και είναι απαραίτητη στη διαδικασία της αποδόμησης μέσα στον κύκλο της επαφής. Ο άνθρωπος χρειάζεται να τη ζει ως μια συναισθηματική αντίδραση για τις απώλειες που γνωρίζει κατά την διάρκεια της εποχής  των αλλαγών.

Η θεραπεία Gestalt υποστηρίζει τη θλίψη και αυτό σημαίνει ότι επιτρέπει στον άνθρωπο να πενθήσει πλήρως και να φθάσει στο βάθος της απώλειας και του πόνου του. Η θλίψη δεν αντιμετωπίζεται ως κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί ή να τελειώσει άμεσα. O θρήνος και το πένθος αποτελούν τρόπους μέσω των οποίων ο άνθρωπος εκφράζεται και αφομοιώνει αυτές του τις εμπειρίες (Sabar, 2000).

Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους ο καθένας μας  μπορεί να «κολλήσει» στον κύκλο της διαδικασίας του θρήνου, με συνέπειες καταστροφικές και για την ψυχική του υγεία  (Neimeyer,2006a). Στη διαδικασία του θρήνου και πρίν ακόμα αρχίσει η διαδικασία  του θρήνου, κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί : «Γιατί εγώ;», «Γιατί σε εμένα;» Γιατί συνέβη σε αυτόν; Γιατί πρέπει εγώ να τα τραβήξω όλα αυτα;». Ερωτήματα που μένουν αναπάντητα και το κενό τους οδηγεί σε απελπισία, σε υπαρξιακό κενό, σε ψυχικό κενό (Bandin, 2012).

Η ολοκληρωτική συνειδητοποίηση της πραγματικότητας της απώλειας, οδηγεί σε έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις ή μη, δηλαδή σε έντονες συναισθηματικές συγχήσεις και παρατεταμένο στρες (Neimeyer, 2006a). Από την στιγμή που ερχόμαστε  αντιμέτωποι με την απώλεια, βρίσκομαστε σε ακραία αποδιοργάνωση σε όλα τα επίπεδα: στα συναισθήματα (αγωνία, πανικός), στη σκέψη (δυσπυστία, αδυναμία συγκέντρωσης), στη συμπεριφορά (διαταραχές ύπνου).

Η αλλαγή είναι ο αποχαιρετισμός μιας παλιάς οικείας κατάστασης και η αντιμετώπιση μιας νέας και πρωτόγνωρης κατάστασης. Κάθε αλλαγή εμπεριέχει  μια απώλεια και κάθε απώλεια εμπεριέχει και μια αλλαγή. Είναι δυο έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους (Kübler – Ross, & Kessler, 2012).

Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας :

• Αποδεχόμαστε την πραγματικότητα της απώλειας
• Βιώνουμε τον πόνο του θρήνο.
• Να αποσύρουμε μια συναισθηματική ενέργεια και να ξαναεπενδύσουμε σε μια άλλη σχέση
• Βρίσκοντας ένα άλλο μέρος για αυτό που αγαπάμε : Η συνέχιση των δεσμών (Sabar, 2000).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Bandin, C. V. (2012), The Process of Grief According to Gestalt Therapy. Gestalt Review, 16(2):126-144
2. Bandin, V., C. (2012), “Esperame en el cielo”: The process of grief according to Gestalt Therapy. Gestalt Review, 16(2), 126-144.
3. Francesetti, G., Gecele, M. & Roubal, J. (2013),Gestalt Therapy in Clinical Practice: From Psychopathology to the Aesthetics of Contact. Italy: Gestalt Therapy Book Series.
4. Kübler – Ross, E. & Kessler  D. (2012), Μαθήματα ζωής. Αθήνα: Εκδόσεις Europubli
5. Neimeyer, R. A. (2006a). Widowhood, grief and the quest for meaning. In D. Carr, R. Nesse, & C. B. Wortman (Eds.), Spousal bereavement in late life (pp. 227–252). New York: Springer
6. Sabar, St. (2000), Bereavement, grief and mourning, a Gestalt perspective. Gestalt Review, 4 (2): 152 – 168.
7. Yontef, G. and Simkin, J. (1981) Gestalt Therapy: An Introduction
8.Μπουκάι Χ. (2010), Ο δρόμος των δακρύων, φύλλα πορείας ΙΙΙ. Μετάφραση: Επισκοποπούλου Ε. Αθήνα: Όπερα.
9. Σταματάκης Δρ. Ι. (1994), Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αθήνα.
10.Τριανταφυλλίδη Μ. (1998), Λεξικό της κοινής νεοελληνικής. Θεσ/νικη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών σπουδών ΑΠΘ.