Η πρόβλεψη της βίαιης συμπεριφοράς

Ακρόαση άρθρου......

Τόσο η επιστήμη της Ψυχολογίας, όσο και η Ψυχιατρική, διδάσκουν πως η συμπεριφορά είναι το αποτέλεσμα πολύπλοκων περιβαλλοντικών παραγόντων σε συνδυασμό με την αλληλεπίδραση τους με την εκάστοτε χαρακτηριστικά προσωπικότητας και βιολογική κατάσταση του ατόμου την κάθε δεδομένη στιγμή. Όταν η συζήτηση έρχεται στο θέμα της επικινδυνότητας, το ζήτημα εκλαμβάνεται διαφορετικά από τη νομική επιστήμη σε σχέση με τις επιστήμες της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Η πρόβλεψη της επικινδυνότητας είναι κάτι πολύ επικίνδυνο

Δεν είναι εφικτό να δοθεί μια ακριβής, επιστημονικά βασισμένη και ολοκληρωμένη απάντηση όσο αφορά το νομικό ερώτημα της επικινδυνότητας.   

Οι ειδικοί ψυχικής υγείας με τη σειρά τους, δεν μπορούν πάντα να δώσουν την διαβεβαίωση ότι ένα άτομο το οποίο έχει ολοκληρώσει μία παράνομη πράξη δεν είναι επικίνδυνο και δεν πρόκειται να επαναλάβει ή να μην επαναλάβει το ίδιο ή αντίστοιχο αδίκημα. Η ελαχιστοποίηση των θετικών εκτιμήσεων της επικινδυνότητας ενός ατόμου είναι πολύ σημαντική από τη πλευρά της ατομικής ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρόλα αυτά η μη ύπαρξη επικινδυνότητας δεν είναι δυνατό να διασφαλιστεί σε καμία περίπτωση. Αυτό ισχύει τόσο για τους πρώην εγκληματίες και άτομα με ψυχικές διαταραχές που έχουν εγκληματήσει στο παρελθόν, όσο και για τα υγιή μέλη της κοινότητας.

Ουσιαστικά, η πρόβλεψη της επικινδυνότητας αναφέρεται στη πιθανότητα το μελετώμενο άτομο να επαναλάβει αντίστοιχες εγκληματικές πράξεις με αυτές που διέπραξε στο παρελθόν. Κατά τη διαδικασία της ποινικής δίκης, η πρόβλεψη της επικινδυνότητας κρίνεται ζωτικής σημασίας καθώς αφορά στην ασφάλεια της κοινωνίας. Ο στόχος της δικαιοσύνης είναι η ελαχιστοποίηση των εσφαλμένων αρνητικών, δηλαδή να αποφεύγεται άτομα που κρίνονται ως μη επικίνδυνα, στη πραγματικότητα να είναι επικίνδυνα και τελικά να διαπράττουν ένα έγκλημα όντας ελεύθερα στη κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, θεωρείται άδικο εκ μέρους της νομικής δικαιοσύνης να στερεί την ελευθερίας ενός ατόμου αλλά και τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά του  ενώ στη πραγματικότητα δεν είναι ένα βίαιο.

Η επιστημονική πρόβλεψη της βίαιης συμπεριφοράς είναι αυτό το οποίο τελικά αναζητείται. Η πραγματικότητα είναι όμως, πως δεν είναι εφικτό να αναφέρουμε με σιγουριά πως κάποιος δεν πρόκειται να φερθεί ποτέ στη ζωή του βίαια, σε καμιά περίπτωση, για κανένα λόγο και με καμιά αφορμή, ενώ ταυτόχρονα ισχύει το ότι ο καθένας είναι εν δυνάμει επικίνδυνος. Προκειμένου να καθίσταται λίγο περισσότερο δυνατή η εκτίμηση της επικινδυνότητας ενός άτομου, είναι απαραίτητο να καθορίζεται ο τύπος της άδικης πράξης όπως παραδείγματος χάριν μία ληστεία, ένας φόνος ή ένας βιασμός και να προσδιορίζεται χρονικά η μελέτη της πρόβλεψης.

Η επικινδυνότητα κρίνεται με βάση το περιβάλλον στο οποίο βρίσκετε και δρα ο θύτης, καθώς αυτό καθορίζει την δυνατότητα που του δίνεται να εγκληματήσει. Προκειμένου να έχει επιστημονική βάση μία έκθεση πρόβλεψης της επικινδυνότητας ενός ατόμου, χρειάζεται συστηματική συλλογή στοιχείων, συμπεριλαμβανομένου του ιστορικού του ατόμου αλλά και μια πληθώρα πληροφοριών για την προηγουμένη βίαιη συμπεριφορά.

Άλλωστε, όπως ορθά τόνισε ο Prins (1986), «η πρόβλεψη της επικινδυνότητας είναι κάτι πολύ επικίνδυνο».

Βιβλιογραφία

1. Αλεξιάδης, Σ. (1986). Η επικινδυνότητα του εγκληματία ένα στοιχείο πλαστό, σεΜνήμη Ν. Χωραφά, Η. Γάφου, Κ. Γαρδίκα, τόμος Β΄, Αθήνα: Α.Ν. Σάκκουλας.
2. Borum, R. (1996). Improving the clinical practice o f violence risk assessment. American Psychologist, 5, 1, 945-956.
3. Cooke, J.D. (2010). Personality disorder and violence: understand violence risk: an introduction to the special section personality disorder and violence, Journal of Personality Disorders, 24 (5), 539–550.
4. Λύκουρας, E., & Δουζένης, A. (2011). Η επικινδυνότητα της σχιζοφρένειας στοΨυχιατρική, 22 (2), σελ. 105-106.