Φράνκλ Β. (Frankl Victor 1905-1997)

Ακρόαση άρθρου......

Αυστριακός ψυχίατρος και νευρολόγος, επιζών του ολοκαυτώματος. Διατύπωσε τη θεωρία της λογοθεραπείας και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και διεύρυνση της υπαρξιακής θεραπευτικής προσέγγισης.

Προσωπική ζωή του Victor Frankl

Γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου του 1905 στη Βιέννη από εβραίους γονείς. Σπούδασε ψυχιατρική και νευρολογία στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, μελετώντας ιδιαίτερα τα φαινόμενα της αυτοκτονίας και της κατάθλιψης.

Το 1942, ο Φρανκλ μαζί με τους γονείς του, τον αδερφό του και την σύζυγό του συνελήφθησαν και εστάλησαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ, όπου ο πατέρας του πέθανε μέσα σε έξι μήνες. Κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών ετών, ο Φράνκλ έζησε σε τέσσερα στρατόπεδα συγκέντρωσης, χωρίς να γνωρίζει την τύχη των συγγενών του. Από την οικογένειά του σώθηκε μόνο η αδερφή του, η οποία μετανάστευσε στην Αυστραλία.

Συχνά έλεγε ότι ακόμα και μέσα στα στενά όρια ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης μπορείς κανείς να διαπιστώσει την ύπαρξη μόνο δύο τύπων ανθρώπων: τους έντιμους και τους ανέντιμους. Οι δύο αυτοί τύποι εντοπίζονται σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, σε όλες τις εθνότητες, σε κάθε είδους ομάδα.

Το 1947 παντρεύτηκε τη δεύτερη σύζυγό και απέκτησαν μία κόρη η οποία ακολούθησε τον κλάδο της παιδοψυχολογίας. Το 1948 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην φιλοσοφία. Πέθανε στις 2 Σεπτεμβρίου 1997 από καρδιακή ανεπάρκεια.

Επαγγελματική διαδρομή του Victor Frankl

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, ως φοιτητής ιατρικής, συμβούλευσε με επιτυχία μαθητές λυκείου με σκοπό την πρακτική εξάλειψη της αυτοκτονίας. Εξαιτίας αυτών των επιτευγμάτων τού ζητήθηκε να διευθύνει το τμήμα πρόληψης αυτοκτονιών του γενικού νοσοκομείου της Βιέννης. Μετά τη θεραπεία χιλιάδων ασθενών κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ετών που εργάστηκε εκεί, ανέλαβε τη θέση του διευθυντή του νευρολογικού τμήματος στο νοσοκομείο Rothschild, μια από τις λίγες εγκαταστάσεις εκείνης της εποχής που επέτρεπε στους εβραίους να ασκούν την ιατρική.

Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του δόθηκε η ευκαιρία να ασκήσει το επάγγελμά του και να αντιμετωπίσει την απελπισία που διαπίστωνε σε συγκρατούμενούς του. Σε μία προσπάθεια να εμποδίσει απόπειρες αυτοκτονίας κρατουμένων που βίωναν σοβαρή κατάθλιψη, τους ενθάρρυνε να επαναφέρουν στη μνήμη τους θετικές αναμνήσεις, σκηνές και σκέψεις.

Οι εμπειρίες που βίωσε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης τον βοήθησαν αργότερα να αναπτύξει τη θεωρία του για τη λογοθεραπεία (όπου λόγος σημαίνει νόημα). Θεωρούσε ότι ακόμα και εν μέσω απάνθρωπων και άθλιων συνθηκών, η ζωή εξακολουθεί να έχει νόημα και ότι ο πόνος υπηρετεί κάποιον σκοπό. Πίστευε ότι όταν ένα άτομο βιώνει ακραίες φυσικές καταστάσεις έχει τη δυνατότητα να επιβιώσει χρησιμοποιώντας τον πνευματικό του εαυτό ως μέσο διαφυγής.

Διετέλεσε καθηγητής νευρολογίας και ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο της Βιέννης από το 1948 έως το 1990 και διηύθυνε το τμήμα νευρολογίας του πολυκλινικού νοσοκομείου της Βιέννης από το 1946 έως το 1970. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, δημοσίευσε πολλά βιβλία, έλαβε δεκάδες τιμητικές διακρίσεις, έδωσε διαλέξεις σε όλο τον κόσμο και διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια όπως το Harvard, το Southern Methodist και το Duquesne.

Συμβολή στην ψυχολογία

Στο βιβλίο του «Man's Search for Meaning» αναφέρει λεπτομερώς τη δική του οπτική για τη δοκιμασία του να ζει κανείς μέσα σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Στο βιβλίο αυτό, το οποίο θεωρείται ως ένα από τα πιο σημαντικά και πιο εμπνευσμένα βιβλία του 20ού αιώνα, περιγράφει τις τρεις φάσεις προσαρμογής που βιώνει ένα άτομο το οποίο ζει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης:
1. Σοκ ή άρνηση κατά την αρχική εισαγωγή.
2. Απάθεια απέναντι στους άλλους.
3. Αποπροσωποποίηση, πικρία, ηθική παραμόρφωση, απογοήτευση για τους επιζώντες και νέκρωση συναισθημάτων.

Ο Φράνκλ υποστηρίζει ότι η εύρεση νοήματος στις καθημερινές στιγμές μπορεί να επιτρέψει στους επιζώντες τραυματικών εμπειριών να αποφύγουν την πικρία και την απάθεια που συχνά είναι αποτελέσματα βασανισμού, φυλάκισης και παρατεταμένης βίωσης τραυματικών εμπειριών.

Η ζωή συνεχίζει να έχει νόημα ακόμα και όταν το άτομο καλείται να επιβιώσει σε απάνθρωπες συνθήκες. Το νόημα της ζωής μπορεί να βρεθεί μέσα από τη δημιουργικότητα και την εργασία, μέσα από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση και την εμπειρία και μέσα από τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας αντιδρά στον αναπόφευκτο πόνο.

Μέσα από το βιβλίο του, ενθαρρύνει τα άτομα που βιώνουν ακραίες και τραυματικές εμπειρίες να σκεφτούν ανθρώπους τους οποίους δεν θα ήθελαν να απογοητεύσουν και να προβληματιστούν σχετικά με το πώς θα ήθελαν να τους βλέπουν αυτά τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η θεωρία της λογοθεραπείας βασίζεται στη «θέληση για νόημα» του Σόρεν Κίρκεγκαρντ. Αντλώντας από τις απόψεις του Δανού φιλοσόφου, ο Φράνκλ υποστηρίζει ότι η πρωταρχική κινητήρια δύναμη στη ζωή είναι η αναζήτηση νοήματος, κινητήρια δύναμη όχι με την έννοια της αναζήτησης της απόλαυσης ή της σεξουαλικής επαφής, όπως υποστήριξε ο Φρόυντ, ή με την έννοια της αναζήτησης της δύναμης όπως υποστήριξε ο Νίτσε ή ο Άντλερ.

Η λογοθεραπεία είναι μια μορφή υπαρξιακής θεραπείας η οποία τονίζει ότι οι άνθρωποι διαθέτουν την ικανότητα να βρουν νόημα σε οτιδήποτε κάνουν.

Είπε: «Ο άνθρωπος μπορεί να χάσει τα πάντα εκτός από ένα πράγμα, την τελευταία των ανθρωπίνων ελευθεριών, τη δυνατότητα να επιλέγει τη στάση του απέναντι σε οποιαδήποτε περίσταση, να επιλέγει τον μοναδικό δικό του τρόπο.»

Βιβλία  του Victor Frankl

• Man's Search for Meaning (1946)
• The Doctor and the Soul (1946) 
• The Unheard Cry for Meaning (1962)
• Psychotherapy and Existentialism: Selected Papers on Logotherapy (1967)
• The Unconscious God (1975) 
• Man's Search for Ultimate Meaning (1997)
• Recollections: An Autobiography (1997)