Όταν το άγχος γίνεται ημικρανία: Υπάρχει πρόληψη πριν τη θεραπεία;

Ακρόαση άρθρου......

Το παρατεταμένο στρες εντείνει τις ημικρανίες, αλλά ο χρόνιος πόνος εγκυμονεί περισσότερο στρες. Η στενή σχέση του άγχους με την ημικρανία σημαίνει έναν αναπόφευκτο φαύλο κύκλο.

Είναι γνωστό ότι ο παράγοντας άγχος συνυφαίνεται με μια πληθώρα ψυχολογικών και σωματικών δυσλειτουργιών, σε τέτοιο βαθμό που πλέον καταλήγει σχεδόν συνώνυμο πολλών αρνητικών προβλημάτων που προκύπτουν από τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Το άγχος μπορεί να επιδράσει με τις ακτίνες του τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα στη ζωή.

Μια από τις συχνότερες παθήσεις παγκοσμίως αποτελεί ο πονοκέφαλος που οφείλεται στην ημικρανία. Ο συγκεκριμένος τύπος πονοκεφάλου επιφέρει μια δυσλειτουργία στο άτομο και μια σημαντική απώλεια παραγωγικότητας και ποιότητας ζωής. Το άτομο υποφέρει αδυνατώντας να αποδώσει στα εργασιακά του καθήκοντα, στις κοινωνικές εκδηλώσεις και να απολαύσει την προσωπική του ζωή.

Η ημικρανία στο μικροσκόπιο…

Τι κρύβεται, λοιπόν, πίσω από αυτήν την ημικρανία;

Αυτή η έντονη ενόχληση εντοπίζεται συνήθως στο ήμισυ της κεφαλής και συνοδεύεται από συμπτώματα όπως ναυτία, ευαισθησία στον ήχο και την όραση. Μερικές ώρες πριν το ξέσπασμα του πονοκεφάλου το άτομο μπορεί να περνάει από μια προδρομική φάση με συμπτώματα όπως σωματική κόπωση, μείωση ή αύξηση της όρεξης για φαγητό, ζάλη και συναισθηματικές μεταπτώσεις.

Τυπικά, εμφανίζεται κατά επεισόδια, που διαρκούν από 4 έως 72 ώρες. Η συχνότητα, η ένταση και τα συμπτώματα ποικίλουν. Σημασία έχει η ανίχνευση των ερεθισμάτων που πυροδοτούν την ημικρανία.

Εντούτοις, η ημικρανία είναι ένα νευρολογικό σύνδρομο κατά βάση. Ένας γενετικά προδιατεθειμένος εγκέφαλος αντιδρά με μια σειρά από βιολογικές διεργασίες όταν μεταβάλλεται το εσωτερικό (ορμόνες) ή το εξωτερικό περιβάλλον (τραυματικές εμπειρίες, οικονομικές δυσκολίες, ψυχοπιεστικά γεγονότα). Ιδιαίτερα το στρες συνιστά τον πιο εκλυτικό παράγοντα. Το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από ημικρανίες λόγω στρες αγγίζει το 70%.

Παρόλη τη γνώση γύρω από τις ημικρανίες και τους τρόπους αντιμετώπισης που προτείνονται, το ακριβές αίτιο που πυροδοτεί την ημικρανία παραμένει ακόμη άγνωστο. Αυτό που συμμετέχει στην εκδήλωση κρίσεως ημικρανίας είναι τα αγγεία του εγκεφάλου που διαστέλλονται και γίνονται ευαίσθητα (για αυτό και είναι ο πόνος τόσο σφυγμώδης), καθώς μεταβάλλεται η ροή του αίματος στον εγκέφαλο με κρίσιμο ρόλο να παίζουν οι νευροδιαβοβαστές όπως η σεροτονίνη που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και οξύ πόνο.

Για την κληρονομικότητα της ημικρανίας έχουν ταυτοποιηθεί συγκεκριμένα γονίδια καθιστώντας κάποιον τρεις φορές παραπάνω ευπαθή σε σύγκριση με κάποιον άλλον που δεν έχει στο ιστορικό επιβαρυντικούς γενετικούς παράγοντες. Ωστόσο, η περίπτωση αυτή είναι αρκετά σπάνια.

Ενημερωθείτε για το ασύγχρονο σεμινάριο Διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων: Μία ικανότητα για την υγεία και την ευτυχία μας! από την πλατφόρμα του PSYVERSITY

Ημικρανία: Μια δυσπροσαρμοστική ανταπόκριση στο στρες;

Καταλαβαίνουμε ότι η ημικρανία είναι η αντίδραση του εγκεφάλου μας στο άγχος. Το άγχος μπορεί να είναι συνειδητό, λόγου χάρη κάποιος μπορεί να περνάει τη διαδικασία ενός διαζυγίου αναγνωρίζοντας πόσο στρεσογόνος εμπειρία είναι, μπορεί όμως να είναι ακόμη και υποσυνείδητο που προέρχεται από παρελθοντικές τραυματικές εμπειρίες και συσσωρευμένο χρόνιο στρες.

Η υπερευαισθησία στο άγχος αυξάνει τις νευροχημικές μεταβολές μη μπορώντας ο εγκέφαλος να λειτουργήσει με ηρεμιστική δράση. Αυτό σημαίνει ότι η ανταπόκριση του εγκεφάλου μεταξύ των επεισοδίων δεν υπάγεται εντελώς σε φυσιολογική λειτουργία αλλά διακατέχεται από μια παραπάνω από το φυσιολογικό ευαισθησία.

Το υπερβολικό άγχος δύναται να αλλάξει τις ισορροπίες στη σκέψη, τη συμπεριφορά μας και τις αντιδράσεις μας. Υπό το στρες πολλοί άνθρωποι γίνονται περισσότερο ευερέθιστοι, νευρικοί και αγχώδεις μη μπορώντας να καταστείλουν την υπερδιέγερση που νιώθουν.

Οι ενήλικες που εκτίθενται συχνά σε περιόδους στρες ή σε κάποιο τραύμα κατά την παιδική ηλικία, αναπτύσσουν μια μειωμένη ικανότητα να επαναφέρουν την ηρεμία τόσο ψυχικά όσο και σωματικά.

Η συναισθηματική παραμέληση, η κακοποίηση, το μετα-τραυματικό στρες, η ενδοοικογενειακή βία και άλλες δυσμενείς εμπειρίες του παρελθόντος έχουν συνδεθεί σύμφωνα με έρευνες με χρόνιες ημικρανίες.

Σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεται το άτομο να έχει μάθει τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράει το σώμα του στην απειλή του στρεσογόνου ερεθίσματος. Οι πάσχοντες από ημικρανία παρουσιάζουν ίδιες νευροχημικές αλλαγές με εκείνες του συμβαίνουν κατά το τραύμα ως αντίδραση στο στρες. Είναι σαν το σώμα να ξέρει τι πρέπει να κάνει όποτε εκτείθεται στο στρες. Σαν να έχει αποθηκεύσει υποσυνείδητα και αυτόματα τον τρόπο που αντιδράει απέναντι στην απειλή. Με την πάροδο του χρόνου οι νευρωνικές αλληλεπιδράσεις χάνουν την ικανότητά τους να ελέγχουν αποτελεσματικά την απόκριση στο άγχος.

Οι ημικρανίες μοιάζουν επίσης να συνδέονται ως προς τις εγκεφαλικές αλλαγές με την κατάθλιψη, τις διατροφικές διαταραχές και τις αγχώδεις διαταραχές.

Τι πυροδοτεί την ημικρανία;

• Φύλο: Οι γυναίκες εμφανίζουν ημικρανίες τρεις φορές συχνότερα από τους άνδρες.
• Ορμονικές αλλαγές: Η περίοδος της εγκυμοσύνης, της ωορρηξίας και της φάσης μετά τον τοκετό καθιστούν τη γυναίκα περισσότερο ευάλωτη στις ημικρανίες.
• Tα αραιά γεύματα, ο ελλιπής ύπνος, η καφεΐνη, το αλκοόλ, η νικοτίνη, η εντονη σωματική άσκηση, η κακή στάση σώματος.
• Οι καιρικές αλλαγές μπορούν επίσης να ενισχύσουν την πιθανότητα ημικρανίας.
• Η πολύωρη εργασία.

Η πρόληψη της ημικρανίας πριν τη θεραπεία

Για να αντιμετωπίσουμε πιο αποτελεσματικά τον πονοκέφαλο, θα πρέπει να σκεφτούμε πρώτα δύο πράγματα:

• Να αναγνωρίσουμε το είδος του πονοκεφάλου.
• Να αναζητήσουμε πως συνδέεται ο πονοκέφαλος με τον τρόπο ζωής μας και το άγχος.

Αν προσεγγίσουμε τον πονοκέφαλο ως έναν πόνο περιορισμένο στο κρανίο δεν θα καταλάβουμε ποτέ το πραγματικό αίτιο. Η αιτία μπορεί να προέρχεται από το σώμα ή τη συμπεριφορά μας. Για να τον αντιμετωπίσουμε πλήρως χρειάζεται να κοιτάξουμε πέρα από το κεφάλι μας.

Εκείνοι που υποφέρουν συχνά από ημικρανίες, το καταλαβαίνουν καθώς παρατηρούν ότι ο πόνος έρχεται έπειτα από συγκεκριμένες δραστηριότητες, τις συνήθειες του φαγητού και την κακή ποιότητα ύπνου. Πολλοί άνθρωποι αποδίδουν τις συχνές ημικρανίες στο άγχος που τους προκαλεί η υπερανάλυση των πραγμάτων και οι συνεχόμενες σκέψεις γύρω από ένα αγχωτικό ζήτημα.

Από την άλλη ορισμένοι που νιώθουν σπάνια ημικρανίες δυσκολεύονται περισσότερο να αναγνωρίσουν τι τις προκαλεί. Συνήθως, το άτομο μπορεί να ξεχωρίσει μια ημικρανία από άλλα είδη πονοκεφάλων, διότι η ένταση και το σημείο στο κεφάλι μπορεί να διαφέρουν.

Η εύκολη λύση στην αντιμετώπιση ημικρανίας είναι να πάρουμε κάποιο φάρμακο ή αναλγητικό. Μπορεί να μας ανακουφίσει από τον πόνο, όμως είναι μια γρήγορη, πρόσκαιρη λύτρωση που δεν μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε πιο άμεσα τους στρεσογόνους παράγοντες που μας προκαλούν τις ημικρανίες.

Με φυσικούς τρόπους και αλλαγές στην καθημερινότητά μας μπορούμε να προβλέψουμε μια κρίση ημικρανίας, αποκτώντας ταυτοχρόνως την αίσθηση ότι ο πόνος είναι στο χέρι μας, υπό έλεγχο, αλλά και την ικανότητά μας για παραγωγικότητα και ευφορία.

Τι μπορούμε να κάνουμε για τις ημικρανίες;

Αναγνωρίζουμε και αποφεύγουμε ότι μας οδηγεί συνήθως σε ημικρανία. Ωφέλιμο θα ήταν να κρατάμε ένα ημερολόγιο ή σημειώσεις τι κάναμε πριν νιώσουμε τον πόνο της ημικρανίας. Αυτό θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε πιο ξεκάθαρα τι την προκαλεί ώστε να το βελτιώσουμε ή να βρούμε εναλλακτικές.

Δείτε το μασάζ ως ένα δώρο στον εαυτό σας. Καλό θα ήταν σε εβδομαδιαία βάση να επισκέπτεστε έναν ειδικό ή ακόμη να ζητάμε από ένα οικείο πρόσωπο να σας κάνει ένα χαλαρωτικό μασάζ ή ένα τρίψιμο που θα εστιάζει στις περιοχές του κρανίου και τον αυχένα. Οι ορμόνες που απελευθερώνονται καταπολεμούν το στρες, τη συσσωρευμένη πίεση και την εσωτερική ένταση που υποθάλπει τόσο ο σωματικός μυς όσο και η ψυχολογία μας. Δίνετε την ευκαιρία ενός restart συνεχίζοντας τη ρουτίνα σας και τις υποχρεώσεις σας ανακουφισμένοι, ευδιάθετοι και με αυξημένο κίνητρο.

Οι τεχνικές αναπνοής όπως και άλλα χαλαρωτικά μέσα, ο διαλογισμός και η γιόγκα έχουν αποδειχθεί να μειώνουν το άγχος, να το ελέγχουν και να το καταπολεμούν. Παράλληλα διορθώνουν τα αδύνατα σημεία με διατάσεις στο λαιμό, τη σπονδυλική στήλη βοηθώντας τη ροή του αίματος. Η ελεγχόμενη αναπνοή μπορεί να ρυθμίσει τη ροή της κορτιζόλης, που συνιστά την ορμόνη του στρες. Ενσωματώνοντας τις τεχνικές αναπνοής κατά τη διάρκεια μιας έντονης ημέρας μπορούμε να ελέγχουμε την κορτιζόλη και να αποτρέψουμε το άγχος να γίνει ημικρανία.

Ακόμη για τις απλές μορφές πονοκεφάλου η ξεκούραση και η αποχή από τις καθημερινές δραστηριότητες είναι ένα βασικό προληπτικό εργαλείο. Χρειάζεται να ανανεώσουμε και να οργανώσουμε το πρόγραμμά μας έτσι ώστε να έχουμε τον χωροχρόνο μας κάνοντας ένα διάλλειμα. Εάν αφιερώνετε λίγο χρόνο σε ένα δωμάτιο με ελάχιστο φως αυτό μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο ή να προλάβει την κρίση ημικρανίας όταν νιώθετε ότι είστε σε ένταση.

Πέρα από τα προαναφερθέντα εργαλεία που συστήνονται για την προληπτική τους δράση στην ημικρανία, έχουμε την επιλογή να εμβαθύνουμε ακόμη περισσότερο στο πρόβλημα της ημικρανίας.

Βιοανάδραση για την ημικρανία

Η βιοανάδραση (biofeedback) τον τελευταίο καιρό γίνεται αρκετά δημοφιλής λόγω της αποτελεσματικότητάς της και του γεγονότος ότι αποτελεί μια μη-φαρμακευτική, εύκολη και σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση.

Στην κλινική πράξη προάγει τη χαλάρωση, την ενσυνειδητότητα και τον αυτοέλεγχο απαλύνοντας το θεραπευόμενο από το στρες. Ενεργοποιεί στο άτομο τη σύνδεση μεταξύ νου και σώματος, αξιοποιώντας την στην βελτίωση της υγείας του.

Οι μελέτες έχουν υποστηρίξει την υψηλή αποτελεσματικότητα της βιοανάδρασης στις ημικρανίες, τους πονοκεφάλους, το άγχος, το μετατραυματικό στρες, την κατάθλιψη όπως και άλλων προβλημάτων υγείας, π.χ υπέρταση και επιληπτικές κρίσεις.

Γνωστική-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (CBT)

Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας, μπορεί να σας κατευθύνει και να σας εκπαιδεύσει πάνω στο πως οι σκέψεις μας και οι συμπεριφορές μας σχηματίζουν την αίσθηση του πόνου. Το CBT αποτελεί την πιο αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση για καταστάσεις άγχους και κατάθλιψης σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα.

Ο θεραπευόμενος εστιάζει στο εδώ και το τώρα, εντοπίζει τόσο τις προφανείς όσο και τις πιο ενδόμυχες αιτίες που μπορεί να μεταφράζονται σε ημικρανίες (δυσλειτουργικός τρόπος σκέψης-τραύμα-υποσυνείδητο άγχος), καθώς μέσα από τις κατευθύνσεις που του δίνει ο θεραπευτής τις αναγνωρίζει και τις μεταβάλλει.

Είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο θεραπευόμενος μπορεί να γίνει θεραπευτής του εαυτού του, του σώματός του, μέσα από αυτή τη διαδικασία. Με το πέρας των συνεδριών, θα είναι ικανό το άτομο να αναγνωρίζει τα στρεσογόνα ερεθίσματα που τον απειλούν και να τα προλαμβάνει πριν αυτά γίνουν σύμπτωμα, προάγοντας παράλληλα την αυτογνωσία του απέναντι στο κομμάτι του πόνου και των αδύνατων σημείων του. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να φτάσει στο σημείο να υποφέρει με ημικρανίες για να χτυπήσει την πόρτα ενός ειδικού.

Η Ψυχοθεραπεία είναι το καλύτερο εργαλείο πρόληψης και υποτροπής σε μια ανεπιθήμητη κατάσταση. Να μάθει κανείς τι πρέπει να κάνει ώστε να μην ξανανιώσει τον πόνο.

Άλλωστε η ημικρανία, είναι ένα μέρος του σώματος που νοσεί για κάποιο λόγο. Όταν είμαστε βιαστικοί να προλάβουμε τα πάντα, όταν καταπονούμε τον εαυτό μας με ευθύνες ή όταν κουβαλάμε μέσα μας αρνητικές και δυσλειτουργικές σκέψεις είναι αναμενόμενο ότι το σώμα θα μας δώσει τα σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά.

Είναι σημαντικό να είμαστε οι παρατηρητές του εαυτού μας, ώστε να προλαμβάνουμε τυχόν συμπτώματα, να αναβαθμίσουμε την ενσυνειδητότητά μας ώστε να αποκτήσουμε τον αυτοέλεγχο της συμπεριφοράς μας, να μαθαίνουμε να έχουμε επίγνωση του τι μας επηρεάζει και τέλος να μην παραμελούμε το μυαλό και το σώμα μας διότι κάποια στιγμή μπορεί να μας προδώσουν.