Αγχώδεις διαταραχές και τεχνικές αντιμετώπισης

Ακρόαση άρθρου......

Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα που ο καθένας βιώνει κατά καιρούς. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ανήσυχοι ή νευρικοί, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα στο χώρο εργασίας, ή πριν από ένα τεστ/εξέταση ικανοτήτων, ή όταν καλούνται να πάρουν μια σημαντική απόφαση.

Αγχώδεις διαταραχές

Οι αγχώδεις διαταραχές, όμως, είναι διαφορετικές. Μπορούν να προκαλέσουν τόσο μεγάλη αγωνία στο άτομο, ώστε να επηρεάζεται η ικανότητά του να ζήσει μια φυσιολογική ζωή.

Μια αγχώδης διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική ασθένεια.

Στη σκέψη των ασθενών επικρατούν αόριστοι και ευμετάβλητοι φόβοι επικείμενων κινδύνων που απειλούν αυτούς ή προσφιλή τους άτομα. Το ίδιον της διαταραχής αυτής είναι ότι το άγχος δεν αναδύεται μόνο κάτω από ορισμένες συνθήκες ούτε βελτιώνεται κάτω από ορισμένες περιστάσεις, αλλά είναι διάχυτο και αποτελεί διαρκές βίωμα. Το άτομο αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ελέγξει και να περιορίσει την ανησυχία του η οποία διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες και προκαλεί σημαντική έκπτωση στην λειτουργικότητά του.

Συμπτώματα αγχώδους διαταραχής

Η διαταραχή συνοδεύεται από χρόνια και έντονα συμπτώματα, λόγω της διαρκούς υπερεγρήγορσης και της μυϊκής έντασης:

• Ανησυχία
• Αϋπνία
• Μείωση συγκέντρωσης
• Τρόμο
• Μυϊκή ένταση
• Κινητική ανησυχία
• Εύκολη κόπωση
• Ευερεθιστότητα
• Διαταραχή ύπνου

Οι  διάφοροι τύποι αγχωδών διαταραχών είναι, διαταραχή πανικού με αγοραφοβία ή χωρίς, ειδική φοβία, κοινωνική φοβία, ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή, διαταραχή μετά από Ψυχοτραυματικό στρες, διαταραχή από οξύ στρες, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή.

Έρευνες και Θεωρίες για τα αίτια του άγχους

Υπάρχουν πολλές έρευνες και θεωρίες για την αιτιολογία του άγχους όπως είναι οι νευροβιολογικές θεωρίες (που στην ουσία ισχυρίζονται ότι υπάρχει κληρονομικότητα) οι ψυχαναλυτικές που πιστεύουν ότι υπάρχουν ενδοψυχικές συγκρούσεις και οι μαθησιακές που ισχυρίζονται ότι το άγχος είναι μια μαθημένη αντίδραση/απάντηση σε κάποια περιβαλλοντική κατάσταση που προκάλεσε φόβο.

Με λίγα λόγια αν υποθέσουμε το πρώτο τότε από την στιγμή που είναι κληρονομικό δύσκολο να ξεφύγουμε από αυτό, στην δεύτερη περίπτωση χρειάζονται χρόνια ψυχοθεραπείας. Στην τρίτη περίπτωση οι άνθρωποι που τείνουν να αγχώνονται τόσο εύκολα είναι συνήθως άτομα που παίρνουν μια πιο αρνητική στάση ζωής και περιμένουν τα χειρότερα. Αυτό το στοιχείο του χαρακτήρα τους μπορεί βέβαια να  είναι και μια μαθημένη αντίδραση από τον τρόπο ανατροφής τους. Για να μειώσουμε λοιπόν το άγχος μας πρέπει να αλλάξουμε σε μεγάλο βαθμό αυτά τα 2 στοιχεία, συμπεριφορά και τρόπο σκέψης. 

Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχολογία και Άγχος

Ο κλάδος που ασχολείται με αυτά τα 2 λέγεται γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχολογία και η συγκεκριμένη άποψη αρχίζει να κατακτάει όλο και περισσότερους οπαδούς μιας και οι τελευταίες έρευνες θεωρούν ότι ο εγκέφαλος μας, αποδεικνύεται εξαιρετικά πλαστικός και μεταβλητός, με τεράστιες δυνατότητες να αντεπεξέρχεται στις προκλήσεις του περιβάλλοντός του. Παλιότερα  οι ερευνητές πίστευαν ότι η δημιουργία νέων νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο σταματάει μετά τη γέννηση και ότι πεθαίνουμε έχοντας στον εγκέφαλό μας τα ίδια (ή και λιγότερα) νευρικά κύτταρα σε σχέση με όσα είχαμε την ημέρα της γέννησής μας.

Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι τουλάχιστον σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου η γένεση νέων νευρικών κυττάρων συνεχίζεται καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής, ακόμη και σε πολύ ηλικιωμένα άτομα.

Περιττό να πούμε ότι το εύρημα αυτό έχει αλλάξει άρδην τον τρόπο με τον οποίο οι ερευνητές αντιλαμβάνονται τον εγκέφαλο.

Δεν υπάρχει ίσως καλύτερος τρόπος να αντιληφθούμε πόσο «ερμηνευτικός» και υποκειμενικός είναι ο εγκέφαλός μας από τις οπτικές πλάνες. Δύο γραμμές που είναι αντικειμενικά ίσες «ερμηνεύονται» ως άνισες όταν στα άκρα της μιας υπάρχουν τόξα που δείχνουν προς αυτή ή προς το εξωτερικό περιβάλλον. Οι αισθητηριακές πλάνες αποδεικνύουν ότι «η λειτουργία του εγκεφάλου είναι ερμηνευτική και όχι καταγραφική. Στόχος του είναι η σύνθεση και το νόημα και όχι η ακρίβεια»

Σε αυτό λοιπόν το νόημα και την ακρίβεια βασίζεται η γνωσιακή θεραπεία που έχει αποδειχτεί ως η καλύτερη μέθοδος αντιμετώπισης τόσο την κατάθλιψης όσο και του άγχους. Και πολλές φορές μαζί με την φαρμακευτική αγωγή μπορούν να λειτουργήσουν θαυματουργά. Όλα αυτά βέβαια μαζί με την  άσκηση , τη προσωπική προσπάθεια και το κόπο που πρέπει να καταβάλουμε.

Για να αλλάξουμε λοιπόν συμπεριφορά και τρόπο σκέψης πρέπει να κάνουμε δίαιτα στο μυαλό μας και στις συνήθειες μας.

Το πρώτο βήμα αλλαγής που πρέπει να κάνει κάποιος είναι να επαναπροσδιορίσει την διάσταση του προβλήματος που τον απασχολεί. Να κάνει μια αυτοπαρατήρηση και να ανιχνεύσει τα ερεθίσματα που του πυροδοτούν το άγχος.

Το δεύτερο βήμα στην αντιμετώπιση του άγχους είναι να κατανοήσει την αλήθεια για τους φόβους του και να απαλλαγεί από τις προκαταλήψεις καθώς και από τις καλοπροαίρετα βέβαια απόψεις των συγγενών και φίλων του.

Όχι, δεν αρχίζετε να τρελαίνεστε!

Αυτή είναι η πρώτη σκέψη όλων όταν βλέπουν ότι δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους.

Οι μέθοδοι χαλάρωσης και η διαφραγματική αναπνοή είναι απαραίτητοι τρόποι του να ελέγχει κάποιος τα δυσάρεστα ερεθίσματα που του προκαλούν άγχος. Όπως τσιμπήματα, μουδιάσματα κτλ.

Εστίαση στην λογική και ρεαλιστική σκέψη. Εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Η μέθοδος την γνωσιακής θεραπείας εστιάζει πάρα πολύ στη Ρεαλιστική σκέψη και όχι στη Θετική. Οι άνθρωποι λανθασμένα θα σας πουν να σκέφτεστε θετικά. Αυτό που δεν αντιλαμβάνεται ο περισσότερος κόσμος είναι ότι τις περισσότερες φορές όταν κάποιος βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση είναι γιατί βίωσε ή βιώνει πραγματικά δυσάρεστα και αρνητικά γεγονότα.

Εστίαση στο παρόν. Οι αγχώδεις τύποι κάνουν δύο σημαντικά λάθη. Τείνουν να εστιάζουν σε νοητικές πλάνες που σχετίζονται είτε με το παρελθόν είτε με το μέλλον. Δίνουν υπερβολική προσοχή στις αρνητικές πλευρές μιας κατάστασης. Εξαιτίας αυτού αποφεύγουν οποιαδήποτε κατάσταση θεωρώντας την επικίνδυνη αντί να εστιάζουν σε κάθε πιθανή έκβαση. Ακόμα όμως και αν θεωρούν την πιθανότητα να συμβεί πολύ έντονη τότε μπορούμε τουλάχιστον να θεωρήσουμε ποια είναι τα ποσοστά που μπορούν να διαχειριστούν αυτήν την κατάσταση.

Αποστασιοποίηση. δηλαδή να δουν τις προβλέψεις τους αλλά όχι με βάση τον εαυτό τους αλλά ένα άλλο άτομο. Έτσι προσπαθούν να συγκεντρώσουν αποδείξεις με ένα πιο αντικειμενικό τρόπο ,κοιτάνε ποιες εναλλακτικές ερμηνείες έχουν στα χέρια τους και  Επιλέγουν την εναλλακτική ερμηνεία που προκαλεί το λιγότερο άγχος αλλά και που είναι και πιο αξιόπιστη.

Μέθοδοι ελέγχου του ερεθίσματος. Ως ένα πρώτο βήμα συνιστάται στους πελάτες να προγραμματίσουν μια καθημερινή περίοδο 30 λεπτών κατά την οποία θα αφήνονται στις ανήσυχες σκέψεις τους. αυτή η χρονική περίοδος θα είναι σταθερή στο χρόνο και τον τόπο κάθε μέρα και άσχετη με την εργασία και την χαλάρωση. Οι διαδικασίες αυτές παρέχουν στον αγχώδη τύπο μια αίσθηση ελέγχου πάνω στην ανήσυχη σκέψη του διότι με την εξάσκηση μπορεί βουλητικά να μειώσει ή να αυξήσει την ανησυχία του.

Μια τελευταία αλλά και πολύ σημαντική τεχνική είναι να συνεχίζουμε να εξασκούμε το μυαλό μας και να κεντρίζουμε τον εαυτό μας με καινούργιες γνώσεις και δεξιότητες.

Οι Άγγλοι λένε ότι δεν μπορείς να διδάξεις νέα κόλπα σε ένα γέρικο σκυλί , αλλά οι νευροεπιστήμονες διαφωνούν: μπορεί, λένε, όσο μεγαλώνουμε να μη μαθαίνουμε με την ταχύτητα που μαθαίναμε νεότεροι, αλλά θα κάναμε πολύ καλό στον εγκέφαλό μας αν τον δυσκολεύαμε λιγάκι. Ειδικότερα, η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, η εξάσκηση σε νέους χορούς, η επίλυση σταυρολέξων ή sudoku, η ενασχόληση με οτιδήποτε μας ήταν άγνωστο ως χθες (όπως το Διαδίκτυο ή το μπριτζ) ενισχύουν την επιβίωση των κυττάρων του εγκεφάλου και έχουν αποτέλεσμα τη μείωση της ταχύτητας εξασθένησης των ικανοτήτων του.

Τέλος,  με αυτόν τον τρόπο δεν αφήνουμε χώρο στο μυαλό μας να ασχοληθεί με τις αρνητικές μας σκέψεις που μας προκαλούν χρόνιο στρες και που τελικά μας καταστρέφουν την ποιότητα της ζωής μας.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αικατερίνη Τζανοπούλου Καβουσανού - Ψυχολόγος

Αικατερίνη Τζανοπούλου Καβουσανού: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, απόφοιτη του Εθνικου και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Buckinghamshire University College στο Λονδινο. Οι  μεταπτυχιακές μου σπουδές είναι στη λογικοθυμική θεραπεία, MSc in Rational Emotive Behavior therapy, Goldsmiths University of London. Τακτικό μέλος του συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων. Αριθμός άδειας ασκήσεως επαγγέλματος: 1272/09.

6980989432

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού