Έγκλημα και Τιμωρία ή Συναισθηματική Νοημοσύνη και Ευημερία

Ακρόαση άρθρου......

Τι κάνει έναν άνθρωπο εγκληματία; Ας δούμε τι λένε οι επιστημονικές έρευνες.

Το παρόν άρθρο είναι μια μικρή ανασκόπηση ερευνών για την κοινωνική αφύπνιση και τον εντοπισμό πιθανών απαντήσεων, λαμβάνοντας υπόψιν τη Διαπολιτισμική ψυχολογία που μας υπενθυμίζει πως υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους πολιτισμούς και την ανθρώπινη συμπεριφορά (Jahoda, 1993).

Σε αυτό το πλαίσιο εξετάζονται διαχρονικές έρευνες που έχουν γίνει σε δυτικού τύπου κοινωνίες στα πρότυπα Ευρώπης και Η.Π.Α.

Οι ψυχολόγοι ερευνούν την εγκληματικότητα προσανατολισμένοι στην βιολογία & το περιβάλλον

Σύμφωνα με την βιολογική προσέγγιση ο Lombroso (1835-1907) ισχυρίζεται πως ο εγκληματίας αναγνωρίζεται από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της ανατομίας και του προσώπου όπως μεγάλο κεφάλι, στραβή μύτη, ασύμμετρο πρόσωπο!

Από την άλλη, η επιστημονική προσέγγιση της θεωρίας του Δαρβίνου (1809-1882) για την εξέλιξη των ειδών έγινε μέσα από πολυετή έρευνα. Μαθαίνοντας για την εξέλιξη των ειδών πληροφορούμαστε πως η επιθετικότητα είναι ένα έμφυτο ένστικτο έχει βοηθήσει το άτομο αλλά και το είδος να επιβιώσει από επιθέσεις και να διεκδικήσει ωφέλιμους πόρους.

Επιπλέον κατά την προϊστορική εποχή αναπτύχθηκαν τα συναισθήματα μας όταν δεν είχαμε την γνώση και την τεχνολογία να επιδράσουμε δυναμικά πάνω σε αυτά. Το πιο επικίνδυνο από τα συναισθήματα είναι ο θυμός γιατί μας παροτρύνει να πολεμήσουμε. (Ekman, 1998).

Σύγχρονες έρευνες μας παρουσιάζουν πως δεν υπάρχει σαφώς αποδεδειγμένη σχέση μεταξύ βίαιης εγκληματικότητας και ψυχοπαθολογίας από την σκοπιά της κληρονομικότητας. Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με «σχιζοφρένεια» ευθύνονται για μόλις 1-2 % στο σύνολο των κατηγορουμένων για βίαια εγκλήματα και ιδιαίτερα μετά από κατάχρηση ουσιών ή από καθεστώς κοινωνικής και οικονομικής περιθωριοποίησης (Taylor, 2008;Vinkers et al., 2012;Fazel et al., 2009).

Παράλληλα οι ερευνητές ψυχολόγοι της κοινωνικής μάθησης μέσα από πειράματα, παρουσίασαν πως τα παιδιά θα μιμηθούν ενέργειες και συναισθηματικές αντιδράσεις ενηλίκων μέσα από την παρατήρηση. Οι εικόνες επιθετικότητας και παραβατικής συμπεριφοράς στο οικείο περιβάλλον επηρεάζουν τις κοινωνικές τους σχέσεις (Bandura, 1991).

Αυτή η αλληλεπίδραση επηρεάζει την αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας και τα άλλα μέλη τις κοινωνίας, διαμορφώνοντας την κοινωνική μας ταυτότητα (Erikson όπ αν από Syed & McLean, 2017).

Τα συμπεράσματα από σύγχρονες έρευνες παρουσιάζουν πως το σχολικό περιβάλλον, η οικογένεια όπως και οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες διαβίωσης επηρεάζουν την νεανική βία ( Bozzini et al., 2020 ; Mansurov, 2023).

Πρόσφατα στοιχεία στην Ευρώπη παρουσιάζουν πως εκτός της σωματικής βίας, παιδιά χωρίς την επίβλεψη από γονείς ή φροντιστές, πέφτουν θύματα (cyberbullying) διαδικτυακού μίσους-εκφοβισμού (Wachs et al., 2021).

Έχει ακόμη βρεθεί πως θύματα διαδικτυακού μίσους κάποια στιγμή συμπεριφέρονται και τα ίδια ως θύτες στον χώρο του διαδικτύου (Anjaswarni et al.,2019 ; Costello et al., 2017).

Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την βίαιη συμπεριφορά στις νεαρές ηλικίες;

Μαθαίνοντας να χρησιμοποιούμε την Συναισθηματική Νοημοσύνη ως ασπίδα προστασίας κατά της βίας, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις βίαιες συμπεριφορές των νέων.

Μέσα από το συλλογικό έργο του Daniel Goleman (1995,2020) για την Θεωρία της Συναισθηματικής Νοημοσύνης εξηγείται με λεπτομέρεια η ικανότητα και ο τρόπος που το άτομο κατανοεί και διαχειρίζεται τα συναισθήματα του και τα συναισθήματα των άλλων.

Εξηγείται ακόμη ο λόγος για τον οποίο ο δείκτης νοημοσύνης από μόνος του δεν μας λέει τίποτα για το πώς θα αντιδράσει κάποιος στις διάφορες καταστάσεις τις ζωής του.

Για παράδειγμα, ένας μαθητής ή φοιτητής που είναι άριστος, σημαίνει μόνο πως είναι εξαιρετικά καλός σε κάτι που μετριέται με βαθμούς.

Οι βασικοί πυλώνες της συναισθηματικής νοημοσύνης

Η Αυτογνωσία, δηλαδή η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς τα συναισθήματα του την ώρα που δημιουργούνται, να τα παρατηρεί και να μην αφήνεται στο έλεος τους. Η γνωστή ρήση του Σωκράτη «γνώθι σαυτόν».

Ο Έλεγχος των συναισθημάτων, η αυτοδιαχείριση. Δηλαδή να μαθαίνουμε να διαχειριζόμαστε και να ελέγχουμε τον θυμό, την ανησυχία και τα συναισθήματα μας ανά πάσα στιγμή. Με αυτό τον τρόπο αποκτάμε την ικανότητα να ηρεμούμε.

Η Εύρεση κινήτρων ώστε να βελτιωθούμε περισσότερο σε κάτι που μας ενδιαφέρει και να βρισκόμαστε σε μια ροή απασχόλησης. Με την αισιοδοξία και την ελπίδα ότι γενικά τα πράγματα θα πάνε καλά.

Η Ενσυναίσθηση μια θεμελιώδης δεξιότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων και να συντονίζεται με αυτά, έχει συνδεθεί με τον αλτρουισμό. Οι άνθρωποι με ενσυναίσθηση είναι πιο δεκτικοί στα κοινωνικά μηνύματα και αναγνωρίζουν τι θέλουν και τι έχουν ανάγκη οι άλλοι.

Η Δεξιότητα στον χειρισμό των ανθρώπινων σχέσεων ώστε να πετυχαίνουμε μια ομαλή αλληλεπίδραση με τους συνανθρώπους μας. Άτομα με αυτή την ικανότητα είναι συνήθως δημοφιλή και βρίσκονται σε ηγετικές θέσεις. (Mayer et al., 2000 ; Salovey & Pizzaro, 2003).

Την θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο ώστε να προάγουμε προγράμματα με στόχο την ανάπτυξη υγιών σχέσεων που θα ενισχύουν την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ευθύνη, για παράδειγμα, βελτιώνοντας τις δεξιότητες των μαθητών για μια καλύτερη σχολική απόδοση ή προλαμβάνοντας την βία μέσα από εργαστήρια διαχείρισης θυμού με μεθόδους επίλυσης συγκρούσεων (Goleman, 1995; Goleman,2020;Vega et al., 2022).

Ποιοι λόγοι μπορούν να περιορίσουν την αντιμετώπιση της βίαιης συμπεριφοράς;

Μερικοί από αυτούς μπορεί να είναι :

• H χαμηλή αποτελεσματικότητα στις οικονομικές, πολιτικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις.
• Η αδιαφορία στην ανθρώπινη επιθυμία για αυτοπραγμάτωση.
• Η υποβάθμιση των κοινωνικών δομών και η μειωμένη λειτουργικότητα τους (Bozzini et al., 2020 ; Mansurov, 2023; Wright et al., 2014).

Οι περισσότερες από τις παραπάνω έρευνες δείχνουν τί είναι σημαντικό να παρατηρηθεί και όχι απαραίτητα την αιτιότητα. Δεν μπορούμε να εξαφανίσουμε την βία ωστόσο μπορούμε να την μειώσουμε, μαθαίνοντας στα παιδιά πως να δομούν ειρηνικές σχέσεις στο περιβάλλον τους, διατηρώντας παράλληλα την αυτοεκτίμηση τους.

Βιβλιογραφία

Anjaswarni, T., Nursalam, N., Widati, S., & Yusuf, A. (2019). Analysis of the Risk Factors Related to the Occurrence of Juvenile Delinquency Behavior.
Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-regulation. Organizational behavior and human decision processes, 50(2), 248-287.
Bozzini, A. B., Bauer, A., Maruyama, J., Simões, R., & Matijasevich, A. (2020). Factors associated with risk behaviors in adolescence: a systematic review. Brazilian Journal of Psychiatry, 43, 210-221.
Costello, M., Hawdon, J., & Ratliff, T. N. (2017). Confronting online extremism: The effect of self-help, collective efficacy, and guardianship on being a target for hate speech. Social Science Computer Review, 35(5), 587-605.
crime. American Journal of Psychiatry, 163, 1397–1403
Ekman, P. (1998). Universality of emotional expression? A personal history of the dispute. The expression of the emotions in man and animals, 363-393.
Ellwood, C. A. (1912). Lombroso's theory of crime. Journal of the American Institute of Criminal Law and Criminology, 716-723.
Gardner, H. E. (2011). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. Basic books.
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence, Because It’s more Important than IQ.
Goleman, D. (2020). Emotional intelligence. Bloomsbury Publishing.
Jahoda, G. (1993). Crossroads between culture and mind: Continuities and change in theories of human nature. Harvard University Press.
Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. (2000). Models of emotional intelligence. Handbook of intelligence, 2, 396-420.
oglu Mansurоv, V. S. (2023). Modern Methods of Criminological Study of the Personality of Selfish Criminals: A Critical Review and Comparative Analysis. Futurity Economics&Law, 3(4), 67-85.
Salovey, P., & Pizarro, D. A. (2003). The value of emotional intelligence (pp. 263-278). na.
Stoilova, M., Livingstone, S., & Khazbak, R. (2021). Investigating Risks and Opportunities for Children in a Digital World: A rapid review of the evidence on children’s internet use and outcomes.
Syed, M., & McLean, K. C. (2017). Erikson’s theory of psychosocial development.
Taylor, P. J. (2008). Psychosis and violence: Stories, fears, and reality. The Canadian Journal of Psychiatry, 53(10), 647-659.
Vega, A., Cabello, R., Megías-Robles, A., Gómez-Leal, R., & Fernández-Berrocal, P. (2022). Emotional intelligence and aggressive behaviors in adolescents: A systematic review and meta-analysis. Trauma, Violence, & Abuse, 23(4), 1173-1183.
Vinkers, D. J., de Beurs, E., Barendregt, M., Rinne, T., & Hoek, H. W. (2012). Proportion of crimes attributable to mental disorders in the Netherlands population. World Psychiatry, 11(2), 134.
Wachs, S., Mazzone, A., Milosevic, T., Wright, M. F., Blaya, C., Gámez-Guadix, M., & Norman, J. O. H. (2021). Online correlates of cyberhate involvement among young people
Wright, J. P., Tibbetts, S. G., & Daigle, L. E. (2014). Criminals in the making: Criminality across the life course.
Fazel, S., Långström, N., Hjern, A., Grann, M., & Lichtenstein, P. (2009). Schizophrenia, substance abuse, and violent crime. Jama, 301(19), 2016-2023.