Συνέντευξη με τον Νίκο Σταθόπουλο owner & CEO της ISON PSYCHOMETRICA

Ακρόαση άρθρου......

Φιλοξενούμε σε μια αποκλειστική συνέντευξη τον owner & CEO της εταιρείας ISON Psychometrica, η οποία είναι πρωτοπόρος στην ανάπτυξη ψυχομετρικών τεστ. Ο κύριος Σταθόπουλος, μιλώντας στο Psychology.gr και στη Χρύσα Πράντζαλου, μας έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα την ISON Psychometrica και να καταλάβουμε τι είναι αυτό που την καθιστά ξεχωριστή και φυσικά μας μίλησε για το διάσημο τεστ MMPI-2, τα δικαιώματα χορήγησης ψυχομετρικών τεστ καθώς και πολλά άλλα.

ΕΡ: Πείτε μας λίγα λόγια για την εταιρεία ISON Psychometrica και τις υπηρεσίες που προσφέρει.

ΑΠ: Η ISON Psychometrica είναι μια εταιρία «εντάσεως γνώσης», η οποία προσφέρει υπηρεσίες που σχετίζονται με τον ανθρώπινο παράγοντα. Από την ίδρυσή της το 1991, κύριο μέλημά μας είναι να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να παίρνουν πιο σωστές αποφάσεις, να βελτιώσουν τη συμπεριφορά τους, καθώς και τη γενικότερη επίδοσή τους στον τομέα που τους απασχολεί και να νιώθουν καλύτερα. Συνεργαζόμαστε κατ’ αποκλειστικότητα στο αντικείμενό μας με παγκοσμίως αναγνωρισμένους φορείς, όπως τα πανεπιστήμια Minnesota και Harvard ή την Society for Human Management.

Η ISON είναι πρωτοπόρος στην ανάπτυξη, έκδοση, και διάθεση ψυχολογικών τεστ, καθώς και στην προσφορά ολοκληρωμένων μεθοδολογιών για τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό, τη Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας και την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Επίσης, διοργανώνει εξειδικευμένες επαγγελματικές εκπαιδεύσεις για όλα τα αντικείμενα ενασχόλησής της.

Η εταιρία στα 30 χρόνια λειτουργίας της έχει αναπτύξει, σταθμίσει και εκδώσει πάνω από 25 νέα ψυχομετρικά εργαλεία, και έχει προσαρμόσει, σταθμίσει και μηχανογραφήσει πάνω από 10 κορυφαία διεθνώς τεστ. Παράλληλα, έχει εκπαιδεύσει πάνω από 2.000 ειδικούς, έχει συμμετάσχει σε πάνω από 20 ερευνητικά Ευρωπαϊκά Προγράμματα και έχει διεξάγει σε πανελλήνιο επίπεδο για πολλά χρόνια εξωτερικές αξιολογήσεις για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

ΕΡ: Σε ποιους απευθύνεται η ISON Psychometrica;

ΑΠ:  Η ISON Psychometrica έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο. Σκοπός μας είναι να βελτιώνουμε τη συνολική λειτουργικότητα ενός ατόμου, κάτι το οποίο όχι μόνο ωφελεί τον ίδιο, αλλά και τα συστήματα στα οποία ανήκει, είτε αυτά είναι η οικογένεια, μια ομάδα είτε μια εταιρεία. Για αυτό και θα λέγαμε ότι οι υπηρεσίες μας απευθύνονται σε όλους.

Προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας σε οργανισμούς κάθε είδους, επαγγελματίες της ανθρώπινης συμπεριφοράς όπως ψυχολόγους και ψυχίατρους, καθώς και ιδιώτες. Έχουμε συνεργαστεί με εταιρείες κάθε είδους και κάθε μεγέθους, από γνωστές πολυεθνικές, μέχρι τράπεζες και ναυτιλιακές. Δεν περιοριζόμαστε στον ελληνικό χώρο, καθώς μέσα στα χρόνια έχουμε κάνει έργα σε πολλές χώρες της Ευρώπης.

Επίσης, η ISON συνεργάζεται με δημόσιες υπηρεσίες και φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Και, εννοείται, απευθυνόμαστε και στο γενικό κοινό. Άτομα από όλα τα υπόβαθρα, ηλικιακά, επαγγελματικά κλπ. είναι ευπρόσδεκτα να χρησιμοποιούν και να επωφελούνται από τις υπηρεσίες μας.

ΕΡ: Πώς προέκυψαν τα ψυχομετρικά τεστ στην επιστήμη της ψυχολογίας καιπώς μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή μας;

ΑΠ:  Οι προσωπικές περιγραφές των χαρακτηριστικών και συμπεριφορών ενός ανθρώπου είναι υποκειμενικές. Δεν είναι κατάλληλες, επομένως, για να αποτυπώσουμε με αυτές την πραγματική εικόνα ενός ανθρώπου, ή να κάνουμε συγκρίσεις. Για το λόγο αυτό, από πολύ νωρίς, αρχές του 20ου αιώνα, έγινε φανερή η ανάγκη να μετράται συγκρίνεται το κάθε ανθρώπινο χαρακτηριστικό, έτσι ώστε να μπορούμε να πούμε, για παράδειγμα, ότι «η Γεωργία είναι πιο ριψοκίνδυνη από τη Μαρία, αλλά και οι δύο είναι πιο ριψοκίνδυνες από τα περισσότερα κορίτσια της ηλικίας τους» ή ότι ο «Γιάννης έχει πιο πολύ πείσμα από τον Κώστα».

Στη πορεία, ο ψυχολόγος Gordon Allport έφτασε να καταγράψει περίπου 4.000 διαφορετικές λέξεις-εκφράσεις που περιγράφουν ανθρώπινους τύπους και συμπεριφορές. Στη συνέχεια επινοήθηκαν μεθοδολογίες, προκειμένου αυτό το τεράστιο φάσμα να οργανωθεί, ούτως ώστε να υπάρχουν εύχρηστοι και αξιόπιστοι τρόποι για την ποιοτική και ποσοτική αποτύπωση των διάφορων όψεων της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Κατά τη διάρκεια αυτής της προσπάθειας, διαπιστώθηκε ότι τα διάφορα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, οι φυσικές ευκολίες-ικανότητες των ανθρώπων, τα κίνητρά τουςκαι τα ενδιαφέροντά τους, θα έπρεπε να εξεταστούν με διαφορετικές μεθόδους. Για κάθε λοιπόν κατηγορία, άρχισαν να αναπτύσσονται τεστ. Τα τεστ που εν τέλη αποδείχθηκαν πιο αξιόπιστα και έγκυρα για καθολική εφαρμογή είναι αυτά τα οποία αποκαλούμε αντικειμενοστραφή.

Αυτό σημαίνει ότι οι εξεταζόμενες έννοιες δεν ακολουθούν τη θεωρία του Χ του Ψ ψυχολόγου, αλλά προκύπτουν από ανάλυση παραγόντων που προέρχονται από τεκμηριωμένα στατιστικά στοιχεία. Κορυφαίο ανάμεσα σε αυτά είναι το MMPI-2.

ΕΡ: Μιλήστε μας για το MMPI-2. Τι είναι αυτό που το ξεχωρίζει;

ΑΠ: 

Το MMPI-2 αναπτύσσεται από τη δεκαετία του 1930. Είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο τεστ παγκοσμίως, όσον αφορά την εξέταση της προσωπικότητας.

Το τεστ υποστηρίζεται από τεράστιο όγκο επιστημονικών δεδομένων, καθώς μόνο οι τίτλοι των επιστημονικών βιβλίων που έχουν εκδοθεί για αυτό ξεπερνάνε τους 250 και έχουν δημοσιευθεί χιλιάδες επιστημονικά άρθρα που το συμπεριλαμβάνουν στη μεθοδολογία της μελέτης τους.

Το MMPI-2 έχει μοναδικά χαρακτηριστικά, κινώντας από την αρχή το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας ψυχολόγων και ψυχιάτρων, καθώς μετράει με ακρίβεια 120 διαφορετικά χαρακτηριστικά, αλλά διαθέτει και οχτώ κλίμακες εγκυρότητας, που εντοπίζουν αν τυχόν ο εξεταζόμενος παραποιεί την εικόνα του με διάφορου τρόπους.

Για τους λογούς αυτούς, το MMPI-2 έχει μεγάλο πλήθος εφαρμογών, ξεκινώντας από την συστηματική διαφοροδιάγνωση σε κλινικά πλαίσια, και προχωρώντας στην αξιολόγηση της δυνατότητας ενός εξεταζόμενου να εκτελέσει με ασφάλεια δύσκολα και επικίνδυνα καθήκοντα, όπως παραδείγματος χάριν να είναι πιλότος, οδηγός ΜΜΜ, ναυτικός, αστυνομικός, στρατιωτικός, φρουρός ασφάλειας, διοικητικό στέλεχος με μεγάλες ευθύνες και λοιπά. Η αξιοπιστία του είναι τέτοια, που χρησιμοποιείται και ως αποδεικτικό μέσο στα δικαστήρια.

ΕΡ: Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την αξιοπιστία και εγκυρότητα του MMPI-2;

ΑΠ:  Αρχικά, πρέπει να εξηγήσουμε το τι σημαίνει «αξιοπιστία» και «εγκυρότητα» στην ψυχομετρία. Ένα αξιόπιστο τεστ είναι εκείνο που παρουσιάζει σταθερότητα αποτελεσμάτων σε διαδοχικές μετρήσεις. Πολύ απλά, εάν αναλύσουμε τη προσωπικότητα του Γιάννη τον Ιανουάριο, τότε το τεστ θα πρέπει να εμφανίσει παρόμοια αποτελέσματα τον Απρίλιο. Τώρα, ένα τεστ θεωρείται έγκυρο όταν πράγματι μετράει την μεταβλητή-χαρακτηριστικό που υποτίθεται ότι μετράει.

Για παράδειγμα, μια κλίμακα ενσυναίσθησης πρέπει όντως να μετράει τα επίπεδα ενσυναίσθησης του εξεταζόμενου. Τόσο η εγκυρότητα όσο και η αξιοπιστία του τεστ MMPI-2 έχουν επιβεβαιωθεί μέσω εκατοντάδων μελετών που έχουν διεξαχθεί σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες, οι οποίες ξεκίνησαν να δημοσιεύονται τη δεκαετία του 1990.

Συγκεκριμένα, το τεστ παρουσιάζει μεγάλη συνάφεια, εξαιρετική αξιοπιστία, καθώς και επαναληψιμότητα.

Οι ψυχομετρικοί δείκτες της ελληνικής στάθμισης του τεστ είναι εξ ίσου ικανοποιητικοί με της αμερικανικής. Η εγκυρότητα και η αξιοπιστία, τόσο των κυρίων, όσο και των επιμέρους κλιμάκων, βοηθούν τους επαγγελματίες στην επιβεβαίωση υποθέσεων για τους εξεταζόμενους, προσδίδοντας μεγάλη βεβαιότητα στη διαδικασία αξιολόγησης και διάγνωσης.

ΕΡ: Υπάρχουν «αδυναμίες» στα ψυχομετρικά τεστ;

ΑΠ:  Όπως κάθε εργαλείο, τα τεστ έχουν όρια μέσα στα οποία είναι χρηστικά. Τα τεστ χρειάζονται χρόνο και συγκέντρωση από τη πλευρά του εξεταζόμενου, προκειμένου να συμπληρωθούν σωστά. Ταυτοχρόνως, τα ψυχομετρικά τεστ χρειάζονται έναν εκπαιδευμένοκαι ειδικά καταρτισμένο εξεταστή, ο οποίος θα μπορεί να τα ερμηνεύσει σωστά.

Ένα θέμα στο χώρο της ψυχομετρίας είναι ότι τα τεστ που δημοσιεύονται δεν ελέγχονται από κάποιο κεντρικό επιστημονικό φορέα, με αποτέλεσμα ορισμένες φορές να κυκλοφορούν στην αγορά τεστ χωρίς επαρκές επιστημονικό υπόβαθρο.

Προφανώς αυτό αποτελεί πρόβλημα, καθώς αφήνεται το περιθώριο να κυκλοφορούν ερωτηματολόγια και τεστ που είναι επιστημονικώς αναξιόπιστα.

Είναι επίσης πολύ σημαντικό τα περιεχόμενα των ψυχομετρικών τεστ να είναι προσαρμοσμένα και να παρακολουθούν την εξέλιξη της γλώσσας και των κοινωνικών συνηθειών. Τέλος, εάν ο εξεταζόμενος προέρχεται από διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο ή έχει γλωσσικούς φραγμούς, τότε ενδέχεται μια ψυχομετρική δοκιμασία να είναι ακατάλληλη γι αυτόν. Βέβαια, σε αυτό το σημείο να πούμε ότι ακόμα και σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν τρόποι να αποφευχθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα.

ΕΡ: Ποιο είναι το πιο εντυπωσιακό ψυχομετρικό τεστ για εσάς και γιατί;

ΑΠ:  Σε ερευνητικό επίπεδο, το χρωματικό τεστ του Lüscher μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, εξαιτίας της λιτότητάς του. Ο Lüscher πίστευε ότι, επειδή οι επιλογές χρώματος καθοδηγούνται με ασυνείδητο τρόπο, τα χρώματα μπορούν να μας αποκαλύψουν τη πραγματική προσωπικότητα ενός ανθρώπου.

Σύμφωνα με το τεστ, ανάλογα με τις διαδοχικές επιλογές χρωμάτων λοιπόν, ο εξεταστής θα μπορούσε να δημιουργήσει μια γενική εικόνα των βασικών χαρακτηριστικών του ατόμου. Δυστυχώς, το συγκεκριμένο τεστ είχε αρκετά θέματα εγκυρότητας και αξιοπιστίας, για αυτό και δεν έχει διαδοθεί όπως άλλα. Σε πρακτικό επίπεδο, το ΜΜΡΙ-2 είναι ασυναγώνιστο, ως προς την ακρίβεια και την πληρότητα της πληροφορίας που παρέχει.

Βαδίζοντας σήμερα με την Τεχνητή Νοημοσύνη, την Αυξημένη Πραγματικότητα και τα άλλα μέσα που προσφέρει ο ψηφιακός κόσμος, προχωράμε, μαζί και η ISON, στην ανάπτυξη της νέας γενιάς τεστ, που προσεγγίζουν με νέο τρόπο το ευαίσθητο θέμα της πρόβλεψης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

ΕΡ: Γίνεται πολύ συζήτηση στους κύκλους των ειδικών ψυχικής υγείας για το ποιοι έχουν «δικαίωμα» χορήγησης ψυχομετρικών τεστ. Θέλετε να κάνετε ένα σχόλιο για αυτό;

ΑΠ:  Επαγγελματικό δικαίωμα να χορηγούν ψυχομετρικά τεστ διεθνώς είχαν παραδοσιακά οι ψυχολόγοι και μάλιστα μετά από ειδικές πιστοποιήσεις. Παρόλα αυτά, από το τέλος της δεκαετίας του 80’ - αρχές του ’90, ξεκίνησαν να κυκλοφορούν στη διεθνή αγορά όλο και περισσότερα «ελαφρά» ψυχομετρικά τεστ.

Με τον όρο «ελαφρά» εννοούμε ότι τα συγκεκριμένα τεστ εξετάζουν επιφανειακά στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τα τεστ αυτού του τύπου παραθέτουν τα αποτελέσματά τους χρησιμοποιώντας εύληπτους όρους, έτσι ώστε να είναι κατανοητά και από τους μη ειδικούς. Τα τεστ αυτά έχουν σαφώς μικρότερη προβλεπτική αξία και κυκλοφορούν χωρίς περιορισμούς στην αγορά.

Χρησιμοποιούνται κυρίως στις διαδικασίες διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού και από επαγγελματικούς συμβούλους. Θα πρέπει ίσως να διαχωρίσουμε τα επιστημονικά τεστ από τα εμπορικά τεστ. Προφανώς, τα επιστημονικά τεστ μπορούν να αξιοποιηθούν, τόσο σε θεραπευτικά πλαίσια, όσο και σε συμβουλευτικά, μόνον από τους ειδικούς που έχουν εκπαιδευτεί σε αυτά.