Η πορεία προς την αλλαγή και πιθανά εμπόδια

Ακρόαση άρθρου......

Η ανάγκη μας για αλλαγή ενεργοποιείται όταν διαπιστώνουμε ότι κάποια πράγματα στον εαυτό μας και στην καθημερινότητά μας δεν πηγαίνουν όπως τα θέλουμε ή μας δημιουργούν δυσάρεστες συνέπειες στην ψυχική ή/ και σωματική μας υγεία και στις σχέσεις μας.

Η αλλαγή τρόπου ζωής, καταστάσεων και συνηθειών συνεπάγεται και αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο.

Αλλαγή και φόβος αβεβαιότητας και αποτυχίας

Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί κάποιες συνήθειες και τρόποι συμπεριφοράς να αλλάξουν και να αντικατασταθούν από νέους τρόπους τους οποίους πιθανόν να μην είχαμε χρησιμοποιήσει πριν ή να μην γνωρίζαμε καν ότι υπάρχουν.

Αρκετές φορές αυτή η μετάβαση προς μια καινούρια αλλά άγνωστη κατάσταση μας φέρνει αντιμέτωπους με το φόβο της αβεβαιότητας και της αποτυχίας.

Ο φόβος αυτός μπορεί να μας κάνει να προτιμάμε να παραμένουμε στην παλιά δυσλειτουργική κατάσταση επειδή έστω και υπό αυτές τις συνθήκες είναι κάτι που το γνωρίζουμε, μας είναι οικείο και έτσι διατηρούμε κάποιας μορφής έλεγχο με τους ήδη γνωστούς μας (δυσλειτουργικούς) τρόπους αντιμετώπισης.

Έτσι συνεχίζουμε να εθελοτυφλούμε αγνοώντας το πρόβλημα, μέχρι η κατάσταση να φτάσει σε τέτοιο δυσάρεστο σημείο για εμάς (ή και για άλλα πρόσωπα που μπορεί να εμπλέκονται), ώστε να μην μπορούμε πλέον να την αγνοήσουμε.

Παρ’όλα αυτά θα πρέπει να λάβουμε υπόψην μας ότι η αλλαγή δεν συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά είναι μια διαδικασία που ακολουθεί μια πορεία στην οποία χρειάζεται να διαθέσουμε χρόνο και ενέργεια.

Αποκτήστε το βιβλίο Άλλαξε τις σκέψεις σου, άλλαξε τη ζωή σου, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Τα στάδια της αλλαγής

Σύμφωνα με τους Prochaska & DiClemente η διαδικασία της αλλαγής περνάει μέσα από στάδια όπου το καθένα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, ιδιαιτερότητες και στόχους.

Τα στάδια αυτά είναι τα εξής:

Προ- περίσκεψη:

Σε αυτό το στάδιο δεν έχουμε αποκτήσει επίγνωση της προβληματικής συνήθειας/ συμπεριφοράς ή νιώθουμε απροθυμία ή παραίτηση για να προχωρήσουμε σε κάποια αλλαγή. Μπορεί να νιώθουμε απογοήτευση και να πιστεύουμε ότι τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν.

Επίσης μερικές φορές είναι πιθανόν να βλέπουμε στην προβληματική κατάσταση κάποιες θετικές όψεις οι οποίες αντικρούουν τις αρνητικές επιπτώσεις.

Δηλαδή μπορεί οι τρόποι αντίδρασης που χρησιμοποιούμε να είναι δυσλειτουργικοί, όμως μας προσφέρουν ανακούφιση ή αποφυγή καταστάσεων στις οποίες νιώθουμε άβολα ή δυσφορικά. Εδώ θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν τι είναι αυτό που χάνουμε λόγω της προβληματικής κατάστασης, ώστε να αποκτήσουμε περισσότερη επίγνωση των εμποδίων και να κινητοποιηθούμε προς την αντιμετώπιση τους.

Προετοιμασία:

Σε αυτό το στάδιο έχουμε αποκτήσει επίγνωση του προβλήματος και των αρνητικών συνεπειών του στη ζωή μας και σκεφτόμαστε πώς μπορούμε να κατευθυνθούμε προς το να αλλάξουμε κάποια πράγματα. Ίσως να μας αποθαρρύνουν προηγούμενες προσπάθειες που κάναμε και δεν είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα ή να μας μπλοκάρουν αρνητικές σκέψεις, ένα μη- υποστηρικτικό και επικριτικό περιβάλλον, ο φόβος της αποτυχίας, κλπ.

Εδώ μπορεί να μας βοηθήσει το να σκεφτούμε διάφορες πιθανές λύσεις και εκβάσεις και να αξιολογήσουμε ποιες μας φαίνονται καλύτερες για τον εαυτό μας ώστε να οργανώσουμε ένα σχέδιο δράσης. Συγχρόνως είναι πολύ βοηθητικό να εξετάσουμε τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να αλλάξουμε και να σχεδιάσουμε πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης.

Δράση:

Σε αυτό το στάδιο έχουμε κινητοποιηθεί και δοκιμάζουμε νέους τρόπους συμπεριφοράς ώστε να πετύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στο τέλος οι νέοι αποτελεσματικοί τρόποι γίνονται κτήμα μας, αποδίδουμε νέα νοήματα στο πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και αυτά που θέλουμε από τη ζωή μας και επιτυγχάνουμε τις αλλαγές, οι οποίες μπορεί να γίνονται ορατές και από άλλα άτομα στο περιβάλλον μας.

Αυτό το στάδιο μπορεί να είναι αρκετά χρονοβόρο και μπορεί να εμπεριέχει πιθανές αποτυχίες ή επιστροφή στις παλιές συνθήκες.

Είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψιν αυτές τις υποτροπές ως μέρος της διαδικασίας, να μην αποθαρρυνθούμε και να συνεχίσουμε να είμαστε πιστοί στους στόχους μας, ώστε να επιμείνουμε και να πετύχουμε. Κάθε αποτυχημένη προσπάθεια αποτελεί μια ευκαιρία για μάθηση και οργάνωση καλύτερων δράσεων ώστε να πετύχουμε αυτό που επιθυμούμε.

Η αλλαγή πολλές φορές συμβαίνει σταδιακά και κάποια στιγμή χωρίς να το περιμένουμε διαπιστώνουμε ότι βλέπουμε πλέον τα πράγματα τελείως διαφορετικά σε σχέση με πριν.

Συντήρηση:

Είναι το τελικό στάδιο της διαδικασίας της αλλαγής, όπου το επιθυμητό αποτέλεσμα έχει επιτευχθεί. Στόχος μας εδώ είναι να διατηρήσουμε τις νέες οπτικές και συμπεριφορές που αποκτήσαμε, να αξιοποιήσουμε τα θετικά αποτελέσματα και να αντιμετωπίζουμε τα πιθανά εμπόδια.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν στο να μεταβούμε από το ένα στάδιο στο άλλο: Το πρώτο βήμα είναι να αποκτήσουμε επίγνωση του προβλήματος και των αρνητικών συνεπειών του στη ζωή μας, ακόμα και αν μας αποφέρει συγχρόνως κάποια οφέλη. Η κινητοποίηση προς την αλλαγή θα είναι ακόμα πιο ξεκάθαρη αν κατανοήσουμε το πώς η προβληματική κατάσταση ή συμπεριφορά έρχεται σε σύγκρουση με τις προσωπικές μας αξίες, ανάγκες και στόχους ζωής.

Η επανεκτίμηση αυτή θα μας οδηγήσει στο να οραματιστούμε τι θέλουμε να αλλάξουμε, τι διαφορετικό θα κάνουμε και πώς θα είμαστε στη νέα κατάσταση. Η εύρεση εναλλακτικών τρόπων σκέψης, συμπεριφοράς, η επιβράβευση και η φροντίδα του εαυτού μας είναι επίσης πολύ σημαντικά σε αυτή τη διαδικασία.

Ψυχοθεραπεία και αλλαγή

Στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας το μοντέλο των σταδίων της αλλαγής μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε το πού βρισκόμαστε και τι μπορεί να μας βοηθήσει στην παρούσα φάση.

Ο θεραπευτής μπορεί να μας βοηθήσει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στον εαυτό μας, στην ανακάλυψη των ικανοτήτων μας, στην ανάκτηση της προσωπικής μας δύναμης και στην επεξεργασία βαθύτερων συναισθημάτων, πεποιθήσεων και τραυματικών εμπειριών που έχουν μπλοκάρει την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και την πορεία προς την αλλαγή.

Βιβλιογραφία:

Prochaska, J. O., DiClemente, C. C., & Norcross, J. C. (1992). In search of how people change: Applications to addictive behavior. American Psychologist, 47, 1102-1114

Van Deurzen E. (2012). Αναπτύσσοντας δεξιότητες στην Υπαρξιακή συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία. Εκδόσεις Κοντύλι

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ειρήνη Γελέκη - Ψυχολόγος

Ειρήνη Γελέκη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος BSc- MSc, Συνθετική προσέγγιση ( Συστημική, CBT, Βιοθυμική Υπνοθεραπεία, Δημιουργικές προσεγγίσεις- Music Imagery, Storyplay therapy, Εικαστικές τέχνες- Αφήγηση ),  Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας & Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Εκπαιδευόμενη επόπτρια για επαγγελματίες ψυχικής υγείας ( Δημιουργική Εποπτεία )

6983139123

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού