Μετάβαση και Αλλαγή: Όταν το παλιό έχει τελειώσει αλλά το καινούριο δεν έχει έρθει ακόμα

Ακρόαση άρθρου......

Η εξέλιξη και οι αλλαγές αποτελούν βασικό στοιχείο του φυσικού μας κόσμου, αλλά και της ανθρώπινης ύπαρξης. Αλλαγές συμβαίνουν διαρκώς κατά την πορεία των ετών, στο φυσικό μας περιβάλλον, στα διάφορα κοινωνικά πλαίσια, σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης ζωής (σχέσεις, καθημερινές συνήθειες, εργασία, οικογένεια, κλπ), αλλά και εντός μας σε ό,τι αφορά τους τρόπους που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τον κόσμο και την ύπαρξή μας μέσα σε αυτόν.

Το μεταβατικό στάδιο της αλλαγής

Πολλές φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι με καταστάσεις τις οποίες συναντάμε πρώτη φορά ή στις οποίες οι παλιότεροι τρόποι σκέψης, συμπεριφοράς, συνηθειών δεν αποδίδουν πλέον ή δυσκολεύουν την προσαρμογή μας στις νέες συνθήκες.

Έτσι εμφανίζεται πιο έντονα η ανάγκη να αναπτύξουμε νέες δεξιότητες, να αναστοχαστούμε πάνω στους παλιούς μας τρόπους και να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα ώστε να προχωρήσουμε.

Μεταξύ της παλιάς και της νέας κατάστασης όπου θα επέλθει η αλλαγή υπάρχει ένα μεταβατικό στάδιο στο οποίο οι παλιοί μας τρόποι δεν μπορούν πια να χρησιμοποιηθούν, από την άλλη όμως η αλλαγή δεν έχει συντελεστεί ακόμα και ίσως δεν έχουμε αναπτύξει ακόμα τους νέους τρόπους ώστε να κατευθυνθούμε προς αυτήν.

Στη ζωή μας πολλές φορές περνάμε μέσα από τέτοια μεταβατικά στάδια.

Κάποιες φορές αυτές οι μεταβάσεις αποτελούν φυσική εξέλιξη κάποιων καταστάσεων (πχ το πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση, από τις σπουδές στο εργασιακό περιβάλλον, η δημιουργία μιας συντροφικής σχέσης, η γέννηση ενός παιδιού, κλπ), ενώ άλλες φορές προκύπτουν μέσα από αναπάντεχα γεγονότα όπως κάποια ξαφνική απώλεια, κάποια απρόσμενη αλλαγή στις συνθήκες τις καθημερινότητάς μας, είτε από την αίσθηση απογοήτευσης και έλλειψης νοήματος όταν βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που δεν μας ικανοποιεί και δεν ανταποκρίνεται στα θέλω μας.

Στη φάση αυτή μπορεί να νιώθουμε αμηχανία, άγχος, σύγχυση, θυμό, απογοήτευση, θλίψη, έλλειψη κατεύθυνσης κλπ.

Ακόμα και η αλλαγή προς κάτι καλύτερο μπορεί να προκαλέσει τέτοια συναισθήματα, καθώς ως νέα κατάσταση μας καλεί να ενταχθούμε μέσα σε νέα πλαίσια και νέους ρόλους οι οποίοι μας είναι ακόμα άγνωστοι.

 Τα στάδια μιας μεταβατικής περιόδου

Σύμφωνα με τον Α. Retzer, το διάστημα μεταξύ του τέλους της μιας παλιάς κατάστασης και της αρχής μιας νέας κατάστασης, είναι ακριβώς αυτό στο οποίο μπορούμε να καταλάβουμε πιο έντονα ότι ζούμε: «Τα περάσματα είναι εκείνες οι παράξενες μεταβάσεις, στις οποίες πρέπει να σταματήσουμε για να προχωρήσουμε».

Αυτή η διαδικασία περνάει μέσα από τρία στάδια:

1. Αποχωρισμός:

Καθώς μια κατάσταση τελειώνει, ολοκληρώνει τον κύκλο της ή ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια απώλεια οποιασδήποτε μορφής, βιώνουμε θλίψη, αβεβαιότητα, ανησυχία για το μέλλον και ίσως και θυμό. Σταδιακά αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχίσουν όπως ήταν μέχρι τώρα και ότι κάτι χρειάζεται να μετασχηματιστεί και να αλλάξει.

Ο αποχωρισμός αυτός μπορεί να είναι υπαρκτός στην καθημερινότητά μας (πχ το τέλος μιας σχέσης, αλλαγή εργασίας, ενηλικίωση του παιδιού και φεύγει από τους γονείς για να μείνει μόνο του, κλπ) αλλά και συμβολικός (πχ μετά από κάποιες εμπειρίες νιώθω σαν να αφήνω πίσω ένα κομμάτι του εαυτού μου, γίνομαι γονιός και μπορεί να νιώθω ότι αποχωρίζομαι κάποιους τρόπους ζωής που είχα πριν, χάνω κιλά και βλέπω μια διαφορετική εικόνα του εαυτού μου στον καθρέφτη, κλπ.)

2. Το ενδιάμεσο στάδιο της μετάβασης:

Στο σημείο αυτό οι δυνάμεις που δημιουργούν την ανάγκη για αλλαγή συναντούν τις δυνάμεις που δρουν ενάντια στην αλλαγή και θέλουν να διατηρήσουν την παλιά κατάσταση. Έτσι δημιουργείται ένα «αδιέξοδο» και είναι ακριβώς αυτό το σημείο στο οποίο πρέπει να εστιάσουμε την επίγνωση μας και να αναγνωρίσουμε τι σημαίνουν αυτά τα δύο είδη δυνάμεων για εμάς.

Μήπως έχουμε «κολλήσει» σε μία κατάσταση επειδή αρνούμαστε να δούμε ότι κάποια πράγματα είναι διαφορετικά από τις προσδοκίες μας; Μήπως καταναλώνουμε την ενέργειά μας για να κρατήσουμε τα πράγματα ως έχουν, όμως τελικά αυτό γίνεται δυσλειτουργικό για εμάς; Τι είναι αυτό που χρειαζόμαστε να βρούμε μέσα από την αλλαγή; Μέσω αυτής της επίγνωσης θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στη διαχείριση της αλλαγής και τελικά να μεταβούμε ομαλά στη νέα κατάσταση.

3. Είσοδος στη νέα κατάσταση:

Η φάση αυτή μπορεί να βιωθεί από το άτομο ως αναγέννηση και μερικές φορές μπορεί να συνοδεύεται από ένα ιδιαίτερο τελετουργικό που έχει συμβολικό νόημα για το άτομο ή τα άτομα που εμπλέκονται στη νέα κατάσταση (πχ. Αλλαγή κόμμωσης, μια γιορτή, επιλογή ενός συγκεκριμένου αντικειμένου που συμβολίζει την αλλαγή, κλπ).

Η πορεία της ζωής συνεχίζεται μέχρι να φτάσει ξανά σε ένα όριο, σε μια ολοκλήρωση όπου τα πράγματα θα χρειαστεί και πάλι να αλλάξουν για να συνεχίσουν να λειτουργούν αρμονικά.

Η αξιοποίηση των εσωτερικών αποθεμάτων που αποκτήσαμε από προηγούμενες εμπειρίες (ιδέες, αξίες, ικανότητες) αλλά και η ανακάλυψη νέων αποθεμάτων και τα υποστηρικτικά πλαίσια (άτομα, ομάδες, δραστηριότητες, κλπ) μπορούν να μας βοηθήσουν σε αυτές τις διαδικασίες των μεταβάσεων.

H διαχείριση των αλλαγών

Μερικές φορές οι αλλαγές είναι αναπόφευκτες ή έρχονται ως αναγκαίο στοιχείο για να εξελιχθούμε και να καλύψουμε τις εσωτερικές- συναισθηματικές μας ανάγκες. Αν για παράδειγμα μένω από συνήθεια σε μια κατάσταση που δεν με ικανοποιεί ή με στεναχωρεί ή έχω μάθει να αντιδρώ με συγκεκριμένους τρόπους σε κάποιες καταστάσεις, οι οποίοι πλέον έχουν γίνει δυσλειτουργικοί, τότε η εμφάνιση της δυσφορίας, ενός ψυχολογικού ή σωματικού προβλήματος ή οι συγκρούσεις με άλλα εμπλεκόμενα άτομα μπορεί να αποτελούν ένα μήνυμα ότι κάτι χρειάζεται να αλλάξει.

Το πρώτο βήμα είναι να αποκτήσουμε επίγνωση της κατάστασης που μας επηρεάζει αρνητικά, να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα που μας προκαλεί και να αξιολογήσουμε τη στάση μας απέναντι στην αλλαγή. Αντί να στεκόμαστε με την οπτική «αυτό δεν εξελίσσεται όπως το περίμενα», μπορούμε να κάνουμε μια μετατόπιση και να εστιάσουμε στη θέση: «αυτό συμβαίνει, οπότε τι μπορώ να κάνω; Τι θέλω να αλλάξει; Αν συμβεί η αλλαγή πώς θα είμαι, πώς θα αισθάνομαι με αυτήν; Τι διαφορετικό θα έχει συμβεί;» 

Αν αποδεχτούμε ότι η αλλαγή συμβαδίζει με τη ροή της ζωής και μπορεί να μας οδηγήσει σε νέες εμπειρίες και καταστάσεις που θα είναι πιο λειτουργικές για εμάς, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε στην κατανόηση της και να της αποδώσουμε το δικό μας νόημα.

Έτσι η προσαρμογή στις νέες καταστάσεις προκύπτει μέσα από την εστίαση στη διαδικασία της αλλαγής, δηλαδή του πώς μας συμβαίνει αυτό, ώστε να ανακαλύψουμε νέους τρόπους αντίληψης και συμπεριφοράς που θα μας ταιριάζουν περισσότερο και θα μας βοηθήσουν στην εξέλιξη του εαυτού μας.

Βιβλιογραφία:

Meulmeester F. Ρίζου Ι. & Σταμάτης Γ. (2017). Η Τέχνη της Αλλαγής- Gestalt. Εκδόσεις Σιδέρης
Retzer A. (2012). Σταματάμε για να προχωρήσουμε. Μετάλογος. Ιούνιος 2012, τ.21, σελ. 102- 108

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ειρήνη Γελέκη - Ψυχολόγος

Ειρήνη Γελέκη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος BSc- MSc, Συνθετική προσέγγιση ( Συστημική, CBT, Βιοθυμική Υπνοθεραπεία, Δημιουργικές προσεγγίσεις- Music Imagery, Storyplay therapy, Εικαστικές τέχνες- Αφήγηση ),  Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας & Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Εκπαιδευόμενη επόπτρια για επαγγελματίες ψυχικής υγείας ( Δημιουργική Εποπτεία )

6983139123

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού