Άνοια ή Κατάθλιψη: οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

Ακρόαση άρθρου......

Η άνοια και η κατάθλιψη είναι δύο παθολογικές καταστάσεις, που παρατηρούνται συχνά στους ηλικιωμένους. Μπορεί να συνυπάρχουν ή να εμφανίζονται μεμονωμένα. Οι δύο αυτές καταστάσεις έχουν ομοιότητες, που καθιστούν δύσκολη τη διαφοροδιάγνωσή τους. Η σημασία της έγκαιρης και ακριβούς διάγνωσης είναι μεγάλη τόσο για την πρόγνωση, όσο και για τη θεραπευτική τους αντιμετώπιση.

Η λανθασμένη διάγνωση μπορεί να δημιουργήσει λανθασμένες προσδοκίες στον ασθενή και στην οικογένεια του ή/και να οδηγήσει σε μη αποτελεσματική εφαρμογή θεραπευτικών παρεμβάσεων. Παρά την ύπαρξη αρκετών κοινών συμπτωμάτων, η θεραπευτική αντιμετώπιση που ακολουθείται σε κάθε περίπτωση είναι πολύ διαφορετική.

Συννοσηρότητα άνοιας και κατάθλιψης

Σε περίπτωση συννοσηρότητας θα πρέπει η θεραπευτική αντιμετώπιση να εστιαστεί και στις δύο καταστάσεις για το βέλτιστο αποτέλεσμα, ενώ σε αντίθετη περίπτωση ο ασθενής δε θα πρέπει να επιβαρυνθεί λαμβάνοντας ενδεχομένως φαρμακευτική αγωγή για μια πάθηση που δεν έχει.

Τι είναι η άνοια;

Η άνοια είναι μια νευρολογική κατάσταση, που εκδηλώνεται με προβλήματα σε μία ή περισσότερες γνωστικές λειτουργίες (π.χ. στη μνήμη, στην προσοχή, στην επίλυση προβλημάτων) και προκαλεί έκπτωση στην καθημερινή λειτουργικότητα του ασθενούς. Υπάρχουν διάφορες αιτίες άνοιας, κάποιες από τις οποίες είναι αναστρέψιμες (π.χ. υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης, υποθυρεοειδισμός, όγκοι) και κάποιες όχι (π.χ. νόσος Αlzheimer, αγγειακή άνοια, μετωποκροταφική άνοια). Σε καθεμιά από τις μορφές άνοιες εμφανίζονται διαφορετικά γνωστικά και συμπεριφορικά προβλήματα. Οι περισσότερες, όχι όμως όλες, είναι συνδεδεμένες με το γήρας.

Η απώλεια μνήμης δεν είναι απαραίτητα άνοια

Αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζει προβλήματα μνήμης μπορεί ενδεχομένως να καταλήξετε αμέσως στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για άνοια.

Ωστόσο, χρειάζεται να έχει τουλάχιστον 2 είδη βλάβης που να είναι αρκετά σημαντικά ώστε να παρεμβάλλονται στην καθημερινότητα, για να υπάρξει υπόνοια άνοιας προς διερεύνηση. Εκτός από τη δυσκολία να θυμάται, ο ασθενής μπορεί ενδεχομένως να εμφανίσει βλάβη στη γλώσσα, την επικοινωνία, την προσοχή και την κρίση.

Δυσκολία εύρεσης των κατάλληλων λέξεων

Άλλο πρώιμο σύμπτωμα της άνοιας είναι να προσπαθεί κάποιος να επικοινωνήσει τις σκέψεις του με τον τρόπο που θέλει. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ενδεχομένως δε μπορεί να εξηγήσει κάτι. Μπορεί να ψάχνει για τις σωστές λέξεις αλλά να μην τις βρίσκει.

Η συζήτηση με ηλικιωμένο γονέα που έχει άνοια μπορεί να γίνει δύσκολη και να χρειαστεί περισσότερος χρόνο για να ολοκληρωθεί.

Αλλαγές στη διάθεση

Αλλαγές στη διάθεση είναι επίσης συχνές στην άνοια. Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσει κάποιος μόνος του τη συγκεκριμένη πλευρά της άνοιας αλλά είναι εύκολο να το προσέξει σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο. Η κατάθλιψη, για παράδειγμα, είναι σύνηθες σύμπτωμα στην αρχή της άνοιας.

Μαζί με αλλαγές στη διάθεση, μπορεί ενδεχομένως να παρατηρήσετε αλλαγή στην προσωπικότητα. Μια συνήθης αλλαγή που φαίνεται στην άνοια είναι μετατόπιση από τη ντροπαλότητα στην εξωστρέφεια. Αυτό συμβαίνει επειδή συχνά η επηρεάζεται η κρίση.

Απάθεια

Ένα σύνηθες σύμπτωμα της άνοιας στην αρχή είναι η απάθεια. Μπορεί να παρατηρήσετε ότι ο αγαπημένος σας ηλικιωμένος συγγενής αρχίζει να χάνει το ενδιαφέρον του για χόμπι και δραστηριότητες. Μπορεί να μη θέλει να βγαίνει ή να κάνει κάτι διασκεδαστικό. Μπορεί να χάσει το ενδιαφέρον του να περνά χρόνο με τους φίλους και την οικογένεια και να φαίνεται συναισθηματικά απαθής.

Μικρές βραχυπρόθεσμες αλλαγές στη μνήμη

Προβλήματα μνήμης μπορεί να αποτελούν αρχικό σύμπτωμα της άνοιας. Οι αλλαγές συχνά είναι ελαφριές και τείνουν να αφορούν τη βραχυπρόθεσμη μνήμη. Ο ηλικιωμένος συγγενής σας μπορεί ενδεχομένως να θυμάται τα περασμένα χρόνια αλλά όχι αυτό που έφαγε για πρωινό.

Άλλα σημάδια αλλαγών στη βραχυπρόθεσμη μνήμη περιλαμβάνουν το να μη θυμάται πού άφησε ένα αντικείμενο, το να προσπαθεί να θυμηθεί γιατί πήγε σε κάποιο δωμάτιο ή να ξεχνά αυτό που είχε να κάνει μια συγκεκριμένη ημέρα.

Δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών

Μια μικρή αλλαγή στην ικανότητα εκτέλεσης φυσιολογικών εργασιών μπορεί ενδεχομένως να αποτελεί αρχικό σύμπτωμα άνοιας. Συνήθως αρχίζει με δυσκολία επιτέλεσης πιο πολύπλοκων εργασιών, όπως παίξιμο παιχνιδιών με δύσκολους κανόνες. Εκτός από τη δυσκολία να ολοκληρώσει γνωστές δραστηριότητες μπορεί να προσέξετε ότι ο συγγενής σας δυσκολεύεται να μάθει πώς να κάνει νέα πράγματα ή να ακολουθήσει νέα ρουτίνα.

Σύγχυση

Κάποιος στα αρχικά στάδια της άνοιας μπορεί ενδεχομένως συχνά να δείχνει σημάδια σύγχυσης. Όταν προκύπτουν κενά στη μνήμη, τη σκέψη ή την κρίση, εμφανίζεται σύγχυση, καθώς ο αγαπημένος σας δεν μπορεί πια να θυμηθεί πρόσωπα, να βρει τις σωστές λέξεις ή να αλληλεπιδράσει φυσιολογικά με ανθρώπους. Η σύγχυση μπορεί να συμβεί για αρκετούς λόγους, όπως η απώλεια των κλειδιών του αυτοκινήτου, να ξεχνά τι ακολουθεί κατά τη διάρκεια της ημέρας ή να προσπαθεί να θυμηθεί ποιος είναι κάποιος που βλέπει.

Δυσκολία παρακολούθησης ιστοριών

Αν παρατηρήσετε ότι ο ηλικιωμένος αγαπημένος σας άνθρωπος δυσκολεύεται να παρακολουθήσει ιστορίες, μπορεί να εμφανίζει αρχή άνοιας. Όπως το να βρίσκουν και να χρησιμοποιούν τις σωστές λέξεις γίνεται δύσκολο, άνθρωποι με άνοια επίσης ορισμένες φορές ξεχνούν τη σημασία των λέξεων που ακούν. Η δυσκολία να παρακολουθήσουν συζητήσεις ή τηλεοπτικά προγράμματα αποτελεί σύνηθες αρχικό σύμπτωμα.

Πρόβλημα στην αίσθηση προσανατολισμού

Η αίσθηση προσανατολισμού και ο προσανατολισμός στο χώρο αρχίζουν να εξασθενούν με την έναρξη της άνοιας.

Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι κάποιος δεν αναγνωρίζει οικεία τοπία και ξεχνά οδηγίες που χρησιμοποιεί τακτικά. Γίνεται επίσης πιο δύσκολο να ακολουθεί σειρά οδηγιών και οδηγίες βήμα - βήμα.

Επαναλαμβάνει

Η επανάληψη είναι συνήθης στην άνοια λόγω της απώλειας μνήμης και των γενικών αλλαγών στη συμπεριφορά. Μπορεί να παρατηρήσετε ότι ο συγγενής σας επαναλαμβάνει καθημερινές δραστηριότητες όπως το ξύρισμα ή να συλλέγει αντικείμενα με εμμονή. Μπορεί ενδεχομένως να επαναλαμβάνουν την ίδια ερώτηση σε μια συζήτηση αφού ήδη αυτή έχει απαντηθεί.

Δυσκολία προσαρμογής στην αλλαγή

Για κάποιον που βρίσκεται στα αρχικά στάδια της άνοιας, η εμπειρία δημιουργεί φόβο. Ξαφνικά δε μπορεί να θυμηθεί ανθρώπους που γνωρίζει ή να παρακολουθήσει συζητήσεις. Μπορεί να μη θυμάται γιατί πήγε σε ένα μαγαζί ή να χάσει το δρόμο του γυρνώντας σπίτι. Εξαιτίας αυτού μπορεί να αποζητά τη ρουτίνα και να μη θέλει να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Η δυσκολία προσαρμογής σε αλλαγές αποτελεί σύνηθες σύμπτωμα της άνοιας στην αρχή της.

Δείτε και το σχετικό βιβλίο Κατάθλιψη στο Βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης Psychology.gr

Τι είναι η κατάθλιψη;

Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, όπως είναι ο επίσημος όρος αυτού που αποκαλούμε κοινώς «κατάθλιψη», είναι μια διαταραχή διάθεσης, η οποία χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από χαμηλή διάθεση, απώλεια ευχαρίστησης και μειωμένη ενέργεια. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες συναισθηματικές διαταραχές, στις οποίες συναντώνται τα παραπάνω συμπτώματα (π.χ. μανιοκατάθλιψη, δυσθυμία).

Άνοια και κατάθλιψη

Συμπτώματα σαν αυτά, που αναφέρθηκαν ως χαρακτηριστικά της κατάθλιψης και γενικά των συναισθηματικών διαταραχών, συχνά παρατηρούνται και σε ασθενείς με άνοια (π.χ. μειωμένη όρεξη για φαγητό, απάθεια, απομόνωση, μειωμένη ενέργεια). Από την άλλη, γνωστικές δυσκολίες, αν και είναι πιο χαρακτηριστικές σε νευρολογικές διαταραχές, υπάρχουν στην κατάθλιψη (π.χ. δυσκολία στη μνήμη, τη συγκέντρωση, την επίλυση προβλημάτων). Τα συχνά γνωστικά προβλήματα σε ασθενείς με κατάθλιψη είναι και ο λόγος που συχνά η κατάθλιψη αναφέρεται ως «ψευδοάνοια».

Είναι πολύ σημαντικό όταν υπάρχει υπόνοια είτε για άνοια είτε για κατάθλιψη να επισκεφτούμε ειδικό ψυχικής υγείας καθώς είναι καταστάσεις οι οποίες όσο νωρίτερα αντιμετωπιστούν τόσο καλύτερη πρόγνωση έχουν.

Σχετικό άρθρο: Φροντίζοντας άτομα με άνοια: Δυσκολίες και Δυνατότητες

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Μαρια Ναλμπάντη - Ψυχολόγος

Μαρια Ναλμπάντη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος Υγείας. BSc in Psychology (University of East London), MSc in Health Psychology (University of Kent at Canterbury).

357 22250360

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού