Αδικαιολόγητη κούραση

Ακρόαση άρθρου......

Η κούραση είναι σύνηθες φαινόμενο στους ανθρώπους που έρχονται στο γραφείο του ψυχολόγου ζητώντας στήριξη ή ψυχοθεραπευτική παρέμβαση για κάποιο θέμα που τους ταλαιπωρεί. Πολύ συχνά αυτή η κατάσταση συνδυάζεται και με διάφορους πόνους στο σώμα.

Διερεύνηση αδικαιολόγητης κούρασης

Η ίδια η κόπωση μπορεί να θεωρηθεί σύμπτωμα, αλλά χρειάζεται να υπάρξει διερεύνηση.

Σε αυτή την εξέταση χρειάζεται και η συμβολή της διαγνωστικής ιατρικής ώστε να δούμε αν υπάρχουν παράγοντες βιοχημικοί όπως μία έλλειψη σιδήρου, μία χαμηλή πίεση, έλλειψη κάποιων βιταμινών ή μεταλλικών στοιχείων κλπ. Επίσης πρέπει να αποκλειστούν ασθένειες που έχουν ως σύμπτωμα την σωματική κόπωση, ενώ η διατροφή είναι ένας ακόμη παράγοντας. Βλέπουμε επίσης, αν υπάρχει έλλειψη ή διαταραχή ύπνου και για ποιους λόγους εμφανίζεται (συνήθως είναι ψυχολογικοί οι λόγοι).

Εξετάζουμε επίσης αν οι δραστηριότητες που έχει αναλάβει ο άνθρωπος είναι τόσο επίπονες πράγματι που να δικαιολογούν μία τέτοια κούραση. Ας πούμε ωράρια εργασίας που είναι πάνω από 8-10 ώρες ημερησίως δεν μπορούν να μην συνοδεύονται από κούραση, όποια δουλειά και αν κάνει κάποιος και φυσικά δεν είναι δυνατό να αποδίδει μετά από κάποιο όριο.

Αδικαιολόγητη κόπωση με ψυχολογικά αίτια

Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς που ακούμε να παραπονιούνται για κούραση, δεν ακολουθούν τόσο απαιτητικά προγράμματα, ούτε κι έχουν κάποια βιολογική ιδιαιτερότητα που να δικαιολογεί την κόπωσή τους.

Σε αυτή την περίπτωση οι αιτίες της κόπωσης είναι καθαρά ψυχολογικής φύσης και πάντα, σε όποια περίπτωση, πρέπει να αντιλαμβανόμαστε την κόπωση ως σύμπτωμα που χρειάζεται εξέταση.

Στην περίπτωση που κάποιος νοιώθει κουρασμένος από ψυχολογικά αίτια αυτό μπορεί να γίνεται για κάποιον από τους παρακάτω λόγους, ή σε συνδυασμό:

Τυραννιέται από εσωτερικές συγκρούσεις. Επιθυμίες που έρχονται σε σύγκρουση με τις ιδέες του ανθρώπου, με το σύστημα ηθικής του ή τις επιταγές της κοινωνίας που έχει εσωτερικεύσει.

Αισθάνεται αμφιθυμία. Κι αυτή είναι μία ενδοψυχική σύγκρουση, αλλά δεν αναφέρεται στην σύγκρουση επιθυμίας και απαγόρευσης αλλά στην συνύπαρξη δύο αντίθετων συναισθημάτων για μία κατάσταση. Το άτομο θέλει και δεν θέλει, αγαπά και μισεί ταυτόχρονα κ.ο.κ.

Διακατέχεται από πλήθος δυσάρεστων συναισθημάτων όπως ενοχές, ντροπή, θυμό, φόβους.

Υπηρετεί τις προσδοκίες των άλλων: Πάρα πολλοί λειτουργούν σαν άλογα του ιπποδρόμου πάνω στα οποία ποντάρει η οικογένεια, αλλά και το ίδιο το άτομο αυτορρυθμίζεται σε μία τέτοια κατάσταση καταβάλλοντας υπέρμετρες προσπάθειες.

Το άτομο έχει αναλάβει ευθύνες που δεν του αναλογούν. Συνήθως έχει υιοθετήσει τέτοιους ρόλους από μικρή ηλικία και συνεχίζει να τους παίζει και ως ενήλικας πια ελκύοντας άλλους που μπορεί και να τον/την εκμεταλλεύονται.

Βρίσκεται σε ακινησία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εξαιτίας παραγόντων όπως αυτοί που αναφέραμε πιο πάνω, κάποιος μπορεί να αισθάνεται κολλημένος σε μία κατάσταση χωρίς εξέλιξη. Η συνειδητοποίηση μιάς τέτοιας κατάστασης μπορεί να εντείνει την δυσκολία να κάνει κανείς το πρώτο βήμα για να βγει από το τέλμα, όπως κάποιος που για να περπατήσει μετά από καιρό που είχε το πόδι του σε γύψο χρειάζεται στήριξη και αποφασιστικότητα.

Ύπαρξη άγχους. Το άγχος είναι εξαιρετικά δαπανηρό σε ενέργεια για τον οργανισμό αφού είναι αιτία μίας ενεργειακής-ορμονικής σπατάλης. Το άγχος ως συναίσθημα ενεργοποιεί σημεία του εγκεφάλου που δραστηριοποιούνται όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε απειλή και εκκρίνονται οι ανάλογες ορμόνες που κανονικά βοηθούν στην επιβίωση του οργανισμού. Αυτή όμως η κατάσταση είναι χρήσιμη όταν πράγματι βρίσκεται υπό απειλή το υποκείμενο, ενώ στις περισσότερες φορές που το βλέπουμε τα αίτια σχετίζονται με την τραυματική ιστορία του κι όχι με τις υπάρχουσες πραγματικές συνθήκες.

Κατάθλιψη. Η κατάθλιψη είναι η κατάσταση που ρίχνει πραγματικά κάτω τον άνθρωπο και του στερεί κάθε κίνητρο για να σηκωθεί. Το βίωμα της κόπωσης είναι πολύ στενά συνδεδεμένο με αυτή την κατάσταση και το άτομο παραμελεί τόσο τον εαυτό όσο και τις δραστηριότητες του. Οι αυτοκατηγορίες και η αυτολύπηση έρχονται να χειροτερεύσουν την κατάσταση.

Εξάρτηση. Η εξάρτηση με την οικογένεια φέρει το άτομο σε μία κατάσταση αδυναμίας στο να πράξει δημιουργικά προς όφελός του. Αναβολές, απουσία πίστης στον εαυτό, ενοχές είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία αυτής της κατηγορίας στην οποία είναι κυρίαρχες οι εσωτερικές συγκρούσεις και η αμφιθυμία.

Συγκρουσιακές σχέσεις με το περιβάλλον. Κακές σχέσεις δεν μπορούν παρά να επιφέρουν κούραση στον άνθρωπο. Ανταγωνισμοί, καβγάδες, επιθέσεις, εχθρότητα δεν είναι τόσο σπάνιες μέσα στις οικογένειες, αλλά και στα ζευγάρια δυστυχώς.

Απαισιοδοξία. Η απαισιοδοξία, όπως και το αντίθετό της η αισιοδοξία, σχετίζονται με τα πρώτα βιωματα της ζωής του ανθρώπου και δεν είναι παρά στάσεις που δεν στηρίζονται στην υπάρχουσα πραγματικότητα. Η απαισιοδοξία σβήνει τα κίνητρα για δράση. Ολα μοιάζουν μάταια, αφού το υποκείμενο έχει πεισθεί προς αυτή την κατεύθυνση και προγραμματίζεται για την απόδειξη αυτής της στάσης του.

Το υποκείμενο δεν έχει μάθει να ζητάει βοήθεια. Συνήθως λόγω κακής αυτοεκτίμησης, ή μαθημένου από την οικογένεια ρόλου.

Λειτουργεί μηχανιστικά. Δεν βάζει φαντασία, συναίσθημα σε αυτό που κάνει, αλλά ακολουθεί μία ρουτίνα πιστά από την οποία δεν παρεκλείνει. Η οποιαδήποτε παρέκλιση αυτού του προγράμματος προκαλεί μεγάλη ψυχική αναστάτωση και ενεργειακή δαπάνη.

Δεν εισπράττει αναγνώριση για ό,τι κι αν κάνει.

Σκέφτεται υπερβολικά. Πόσο μάλλον αν έχει έμμονες ιδέες.

Επιθυμεί να ελέγχει τα πάντα. Κάτι που δεν γίνεται από την φύση των πραγμάτων αλλά απαιτείται μεγάλη προσπάθεια για να το καταφέρει.

Έχει την αίσθηση ότι παλεύει συνεχώς κι ότι η ζωή είναι αγώνας. (Χρησιμοποιεί αυτές τις μεταφορές συχνά στον λόγο του).

Διακατέχεται από το σύμπλεγμα του υπερήρωα (superman/superwoman). Πολύ σύνηθες στην εποχή μας και κάτι το οποίο προτείνεται και ως μοντέλο από πολλά ΜΜΕ. Οι πολλαπλοί ρόλοι και ότι πρέπει κανείς να τα καταφέρνει σε όλα τέλεια εντείνει τα όρια του καθένα και πολλές φορές τα ξεπερνά.

Τελικά η ίδια η κοινωνία σήμερα στην Δύση είναι μία κοινωνία της κόπωσης. Η εντατικοποίηση της εργασίας, η σύνδεση της αξιοσύνης με την παραγωγικότητα, η πυρηνική οικογένεια κ.ά., είναι παράγοντες που μας κάνουν όλους ευάλωτους στην κόπωση. Πόσο μάλλον όταν σε αυτούς τους παράγοντες προστίθεται η οικονομική καταστροφή που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια.

Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία λειτουργεί ως μεγάλη ασπίδα για την ψυχική ισορροπία. Ενδιαφέρεται για την ευτυχία του υποκειμένου και το ξαλαφρώνει από μάταια βάρη, μπλοκαρίσματα, αμφιθυμίες, ενοχές, συγκρούσεις κι όσα πιο πάνω αναφέραμε. Έτσι το υποκείμενο κάνει οικονομία στην ενέργεια του και οι δραστηριότητες του γίνονται αβίαστα. Δημιουργούνται έτσι οι συνθήκες για να είναι κανείς πιο δημιουργικός. Είναι πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπίσει κανείς ακόμη και δύσκολες εξωτερικές συνθήκες αν δεν έχει να παλέψει και με τα ψυχικά εμπόδια του.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Δήμητρα Σταύρου - Ψυχολόγος

Δήμητρα Σταύρου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία: