Υπνωση: Ιστορική αναδρομή

Ακρόαση άρθρου......

Σύντομη ιστορική αναδρομή της θεραπευτικής ύπνωσης: Από τον Mesmer εώς τον Charcot.
Το ενδιαφέρον για την ύπνωση στο χώρο της υγείας δεν είναι πρόσφατο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ιστορία της ύπνωσης φτάνει στην αρχαιότητα όπως, για παράδειγμα, στα Ασκλήπεια. Πάντως, η σύγχρονη εποχή της ύπνωσης ξεκινά τον 18ο αιώνα στο Παρίσι με τον Frank Mesmer (1734-1815).

O Mesmer ήταν αυστριακός γιατρός που πίστευε στην επιρροή της σελήνης και των πλανητών στην υγεία του ανθρώπου, στα παγκόσμια μαγνητικά υγρά στο υγιές σώμα και στην ύπαρξη μαγνητικών υγρών σε όλους τους ζωϊκούς οργανισμόυς (ζωϊκός μαγνητισμός). Είναι γνωστός για τα περάσματα, με τα χέρια του, πάνω από τα σώματα των ασθενών του για να ξεμπλοκάρεται η κυκλοφορία των μαγνητικών υγρών.

Μεταξύ άλλων, πίστευε στο μαγνητισμό άψυχων αντικειμένων και ουσιών, όπως το νερό, το δέντρο και το σίδηρο. Ετσι εξηγείται η χρησιμοποίηση σιδερένιων ραβδών με τις οποίες άγγιζε τους ασθενείς του για να δεχτούν τη μαγνητική ροή. Επιπλέον, οι ασθενείς έπιναν από το μαγνητισμένο νερό ή άγγιζαν το μαγνητισμένο δέντρο για να θεραπευτούν. Ο Μesmer είχε φτιάξει έναν ειδικό λουτήρα από το οποίο προεξείχαν σιδηρένιες ράβδοι και ήταν γεμάτο μαγνητισμένο νερό κι άλλες ουσίες. Ο λουτήρας αυτός όμως ήταν μόνο για τους πλούσιους. Για τους φτωχούς, υπήρχε το μαγνητισμένο δέντρο. Με το χρόνο,αφού πρώτα έγινε διάσημος, οι θεωρίες του Mesmer απορρίφθηκαν κι άρχισε να χάνεται από το προσκήνιο...

Στην Αγγλία, όμως, αυξανόταν το ενδιαφέρον για το μεσμερισμό. Μεταξύ των ενδιαφερομένων ήταν ο John Elliotson (1791-1868) ένας διακεκριμένος Αγγλος γιατρός που έχασε τη θέση του στο πανεπιστήμιο επειδή ασχολήθηκε με αυτό το θέμα. Για 13 χρόνια κυκλοφορούσε το περιοδικό Zoist όπου περιγράφονται χειρουργικές επεμβάσεις με τις τεχνικές του Mesmer. Ένας άλλος Αγγλος γιατρός που δούλευε στην Αγγλία, ο James Elliotson (1808-1859) περιέγραψε πολυάριθμες χειρουργικές επεμβάσεις με τον ίδιο τρόπο. Αλλά την ίδια περίπου εποχή άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα χημικά αναισθητικά κι έτσι αυτή η ιδιότητα του μεσμερισμού σύντομα ξεχάστηκε.

Ο Αγγλος χειρουργός, James Braid (1795-1860) εισήγαγε τον όρο ύπνωση από την λέξη ύπνος. Οταν αργότερα παρατηρήθηκε ότι δεν έχει σχέση με τον ύπνο ήταν αργά, ο όρος ύπνωση είχε ήδη καθιερωθεί. Ο Braid πρωτοξεκίνησε και τη τεχνική του να κοιτάς σε ένα σημείο μέχρι να κλείσουν τα μάτια που χρησιμοποιείται - σε διάφορες παραλλαγές - μέχρι σήμερα, ενώ δήλωνε ότι η ύπνωση είναι μια ψυχολογική κατάσταση, αποτέλεσμα των υποβολών. Κάτι τετοιο είχε αναφέρει πρώτα ο Πορτογάλος J.C. Faria (1756-1859) αλλά επειδή ήταν ιερέας, τα επιχειρήματα του δεν έπιασαν.

Η θέση της ύπνωσης οφείλεται κυρίως στον J.M.Charcot (1825-1893) ο οποίος ήταν ένας από τους πλέον διακεκριμένους νευρολόγους της εποχής του. Ο Charcot ανέπτυξε τη θεωρία ότι η ύπνωση είναι παρόμοια με την υστερία κι ότι είναι το αποτέλεσμα νευροπαθολογικής κατάστασης. Είχε μάλιστα καταφέρει να προκαλέσει μη οργανικές παραλύσεις και η παρουσίαση του έργου του στους γιατρούς της εποχής του τον έκαναν διάσημο. Από τον Charcot επηρεάστηκε και ο Freud. Ο Freud χρησιμοποίησε την ύπνωση αλλά δεν ήταν ιδιαίτερα καλός υπνωτιστής (χρησιμοποιούσε έναν εξουσιαστικό τρόπο υπνοθεραπείας που σήμερα ξέρουμε ότι μειώνει τις πιθανότητες επιτυχίας) κι έτσι την εγκατέλειψε.

Κύριος αντίπαλος του Charcot ήταν ο Bernheim (1837-1919) του πανεπιστημίου Nancy. O Bernheim επηρεάστηκε από τον γιατρό Libeault που είχε μεγάλη επιτυχία στη θεραπεία με υποβολή κατά την ύπνωση. Υποστήριζε ότι η ύπνωση είναι το αποτέλεσμα υποβολής κι επέμεινε ότι μπορούν και οι φυσιολογικοί άνθρωποι να υπνωτιστούν. Η διαμάχη του Bernheim με τον Charcot ήταν έντονη αλλά οι απόψεις του Bernheim έτυχαν μεγαλύτερης αποδοχής και τελικά επικράτησαν.